Czym jest grzybica paznokci?

Wśród wszystkich chorób atakujących paznokcie, grzybica (łac. onychomycosis), inaczej onychomikoza, jest jedną z najczęściej występujących. Według statystyk nawet 10% światowej populacji zmaga się z tym problemem¹. Choroba może zaatakować paznokcie dłoni lub stóp, częściej jednak diagnozuje się ten drugi typ. Rozwojowi grzybicy paznokci stóp sprzyja wilgotne i słabo wentylowane środowisko butów, dłuższy czas wzrostu paznokci, a także mniejsze zaopatrzenie w krew. Choroba dotyka osoby w różnym wieku i niezależnie od płci. Częstość zachorowań wzrasta u ludzi starszych. Za ten stan rzeczy odpowiada spowolnienie wzgrzrostu płytki paznokcia, jak również problem z ukrwieniem kończyn.

Choć grzybica paznokci jest powszechnym problemem, pacjenci traktują ją raczej jako defekt estetyczny niż chorobę. W efekcie rzadko zasięgają porady lekarza, przez co choroba postępuje i stanowi zagrożenie zarówno dla pacjenta, jak i bliskiego otoczenia.

Przyczyny grzybicy i czynniki sprzyjające infekcji

Rozwój grzybicy spowodowany jest obecnością dermatofitów, grzybów drożdżopodobnych lub pleśniowych. Zdecydowana większość zakażeń, bo blisko 80%, wywołana jest trzema rodzajami dermatofitów: Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes v. interdigitale i Trichophyton tonsurans. Wśród grzybów drożdżopodobnych najczęstszym patogenem jest Candida albicans oraz inne grzyby z rodzaju Candidia, które odpowiadają za około 20% - 30% przypadków onychomikoz. Najrzadziej diagnozowane są grzybice wywołane przez grzyby pleśniowe. Grzybica paznokci przeważnie jest wynikiem wcześniejszej grzybicy skóry dłoni lub stóp.

Grzybicą paznokci można łatwo się zarazić, zaś leczenie jest trudne i wymaga czasu. Wielokrotnie nieświadomie sami narażamy się na zakażenie, zapominając o zachowaniu odpowiedniej higieny. Czasem wystarczy wizyta na basenie lub siłowni, chodzenie boso po pokoju hotelowym czy niedokładne osuszanie stóp po kąpieli. Rozwojowi grzybicy sprzyja również:

• bliski kontakt z osobą zakażoną grzybicą,
• noszenie ciasnego obuwia,
• wybieranie butów i skarpet z nieprzewiewnych tkanin,
• używanie pożyczonych skarpet, butów lub przyborów do pedikiuru bez uprzedniej ich dezynfekcji,
• nadmierne pocenie się dłoni i stóp,
• mechaniczne uszkodzenia płytki paznokcia.

Grzybica paznokci może się rozwinąć także na skutek choroby. Zdarza się to często u osób z zaburzeniami hormonalnymi i metabolicznymi, a także u chorych na łuszczycę i AZS. Do grupy ryzyka należą też osoby zmagające się z obniżoną odpornością, niewydolnością żylną, jak również niedoborami pewnych witamin i minerałów w diecie. Kondycję organizmu mogą osłabiać niektóre leki, jak przeciwzapalne leki sterydowe, antybiotyki czy leki przeciwnowotworowe.

Umów wizytę u dermatologa

Rodzaje grzybicy paznokci

Dermatolodzy wyróżniają kilka typów grzybicy paznokci, w zależności od umiejscowienia zmian chorobowych. Co ważne, typy te mogą ze sobą współistnieć na jednej płytce lub różnych paznokciach.

• Podpaznokciowa dalsza i boczna - patogeny dostają się do płytki podpaznokciowej od strony bocznej i/lub wolnego brzegu paznokcia. Paznokieć rogowacieje i przybiera barwę żółto-brunatną;
• Podpaznokciowa bliższa - dotyczy głównie paznokci rąk. Zakażenie następuje od strony obrąbka naskórkowego. W tym miejscu dochodzi do zmleczenia płytki i rogowacenia łożyska.
• Powierzchowna - grzyby wnikają w płytkę paznokciową od strony jej powierzchni, jednak penetrują ją w niewielkim stopniu. Na paznokciu pojawiają się białawe plamy;
• Wewnątrzpłytkowa - grzyby atakują płytkę paznokciową od strony wolnego brzegu płytki, jednak odwrotnie, niż w grzybicy podpaznokciowej dalszej i bocznej, proces chorobowy nie obejmuje łożyska paznokcia. Płytka paznokcia staje się nierówna i łuszczy się;
• Całkowita dystroficzna - proces chorobowy obejmuje cały paznokieć. Płytka paznokcia jest matowa, o żółtawo-brązowym zabarwieniu, mocno się kruszy. Rogowacenie podpaznokciowe jest nasilone².

Objawy grzybicy paznokci

Większość osób pierwsze objawy grzybicy bagatelizuje, uznając je za przebarwienie po używaniu kolorowych lakierów lub wynik uszkodzenia mechanicznego. Typową zmianą na paznokciach są przebarwienia na płytce, z początku niewielkie, stopniowo obejmują one cała jej powierzchnię. Plamy mogą być białe lub żółtawe, by z czasem przybrać brązowe zabarwienie. Płytka paznokcia ulega powiększeniu i pogrubieniu, staje się matowa i łamliwa, a na jej powierzchni pojawiają się nieestetyczne bruzdy i fałdy. Paznokieć może również oddzielić się od łożyska i pękać. Pod powierzchnia płytki można zauważyć rogowacenie tkanek. 

Sygnałem ostrzegawczym powinny być wcześniejsze zmiany na skórze, które mogą świadczyć o postępującej grzybicy skóry. Swędzenie dłoni bądź stóp, łuszczący się i pękający naskórek, a także niewiadomego pochodzenia grudki, zaczerwienienia i stany zapalne należy skonsultować z dermatologiem. Wizytę umówimy w serwisie LekarzeBezKolejki.pl, który udostępnia tysiące terminów u specjalistów z całej Polski. Pacjenci mogą wybrać, czy interesuje ich wizyta komercyjna, czy w ramach finansowania NFZ.

Metody leczenia grzybicy paznokci

Do niedawna metodą leczenia grzybicy paznokci było chirurgiczne usuwanie płytek. Obecnie, na całe szczęście, stosuje się leczenie farmakologiczne. Dermatolog rozpoczyna terapię w oparciu wywiad medyczny i ocenę zmian w wyglądzie paznokci, a także wynik badania mikologicznego. Badanie to polega na pobraniu tkanki i jej ocenie pod mikroskopem, a także wykonanie posiewu. W niektórych przypadkach konieczne może się okazać wykonanie biopsji paznokcia. Leczenie może trwać od 3 do nawet 12 miesięcy. Przeważnie stosuje się specjalistyczne preparaty do stosowania miejscowego. Jeżeli zmiany są zaawansowane, dermatolog może zdecydować o podaniu leków doustnych.

Proces leczenia, po konsultacji z dermatologiem, można wspomóc preparatami przeciwgrzybicznymi, dostępnymi w aptece. Dostępne kremy, sztyfty, aerozole czy lakiery nie tylko zapobiegają rozwojowi grzybicy i odżywiają skórę, ale także łagodzą towarzyszące chorobie objawy - suchość skóry, swędzenie, pieczenie. Cześć tych środków neutralizuje nieprzyjemny zapach, który jest częstym symptomem grzybicy paznokci.

Grzybica paznokci - jak zapobiegać?

W leczeniu grzybicy paznokci ważna jest przede wszystkim profilaktyka. Aby zapobiec zakażeniu lub nawrotom grzybicy paznokci po zakończonym leczeniu, trzeba dbać o higienę dłoni i stóp. Pod żadnym pozorem nie powinniśmy pożyczać skarpet, rękawiczek, obuwia, ręcznika lub przyborów do paznokci innym osobom. W miejscach takich, jak basen, sauna, klub fitness czy hotel powinniśmy zawsze nosić klapki.

Idealnym rozwiązaniem byłoby pozbyć się starych butów, które nosiliśmy w trakcie zakażenia, w ten sposób możemy uniknąć ponownej infekcji. Jeżeli nie mamy takiej możliwości, obuwie należy zdezynfekować np. przy użyciu roztworu z formaliny. Jeżeli korzystamy z usług pedicure lub manicure, wybierajmy sprawdzone i zaufane salony, co do których mamy pewność, że narzędzia są dezynfekowane i sterylizowane. Wykonując takie zabiegi w domu starajmy się to robić starannie, unikając skaleczeń i uszkodzeń płytki paznokcia.

1. _{J. Szepietowski, A.Franczuk, Grzybica paznokci, Nowa Medycyna 1/2001, http://www.czytelniamedyczna.pl/1280,grzybica-paznokci.htm} 
2. _{R. Maleszka, V. Ratajczak-Stefańska, M. Różewicka-Czabańska, Zmiany infekcyjne paznokci , Przegląd Dermatologiczny 2011, 98, https://www.termedia.pl/Czasopismo/-56/pdf-16477-10?filename=Zmiany%20infekcyjne.pdf} 

Autor