Kleszcze: jak usuwać? Czym grozi ugryzienie kleszcza?

Okres wiosenny i letni to czas, w którym jesteśmy szczególnie narażeni na ukąszenie kleszcza. Ładna pogoda sprzyja spacerom po parku i lesie, a są to miejsca, w których łatwo je spotkać. Choć zdecydowanie częściej do ukąszenia przez kleszcze dochodzi latem, w ostatnich latach zaczynają one pojawiają się już na przełomie lutego i marca. Przyczyną tego zjawiska są łagodne zimy i brak długotrwałych mrozów. Co robić, gdy zobaczymy na ciele kleszcze? Jak go usunąć i jak chronić się przed powikłaniami?

Jak chronić się przed ukąszeniem kleszcza?

Najlepszą ochroną przed kleszczem jest odpowiedni ubiór - zakrywający większe powierzchnie ciała. Dobrym wyborem są długie spodnie, bluzka z długim rękawem, pełne buty oraz nakrycie głowy. Ciężko założyć taki strój w upalne dni. Wtedy z pomocą przychodzą nam inne zabezpieczenia w postaci specjalnych preparatów „odstraszających” kleszcze. Najskuteczniejsze z nich zawierają DEET (N,N-dietylo-M-toluamid), ale nie powinny ich stosować dzieci i kobiety w ciąży. Dobre efekty dają też preparaty z ikarydyną oraz IR3535. Mniej skuteczne, ale również chętnie stosowane są preparaty z naturalnymi olejkami np. goździkowym lub eukaliptusowym. Po powrocie do domu zawsze powinno się dokładnie obejrzeć swoje ciało zwracając szczególną uwagę na pachy, pachwiny, szyję, zagłębienia pod kolanami i wnętrze ramion, bo są to miejsca najbardziej narażone na ugryzienie kleszcza.

Jak usunąć kleszcza?

Gdy zauważymy na swoim ciele kleszcze, nie powinniśmy wzbudzać niepotrzebnej paniki – nie każde ukąszenie kleszcza jest niebezpieczne. Należy usunąć go jak najszybciej, ponieważ im dłużej jest on w skórze, tym większe jest prawdopodobieństwo zakażenia. Do wyciągnięcia kleszcza użyć można pęsety lub specjalnych przyrządów dostępnych w aptekach. Należy chwycić kleszcza jak najbliżej skóry i płynnym, zdecydowanym ruchem wyciągnąć go. Miejsce ukąszenia należy zdezynfekować, a kleszcza zabić. Jeżeli kleszcza nie uda się wyciągnąć lub jego część zostanie w skórze należy udać się do lekarza rodzinnego. Pod żadnym pozorem nie wolno smarować kleszcza kremem, tłuszczem ani alkoholem – może to tylko pogorszyć sytuację. Nie można też go rozgniatać, wyciskać, przypalać ani szarpać. Po wyciągnięciu kleszcza przez kilka tygodni należy dokładnie obserwować swoje ciało – jeśli zauważycie coś niepokojącego jak najszybciej skontaktujcie się z lekarzem. Aby nie czekać w kolejce na wizytę można zapisać się na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Choroby przenoszone przez kleszcze

Najpopularniejszymi chorobami odkleszczowymi są borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu i to właśnie z nimi najczęściej kojarzymy kleszcze. Mogą one także powodować gorączkę Q, tularemię, babejsziozę, i bartonellozę, ale choroby te występują zdecydowanie rzadziej.

Objawy i leczenie boreliozy

Borelioza to choroba bakteryjna, której charakterystycznym objawem jest rumień wędrujący - ma postać zaczerwienionej, owalnej plamy w miejscu ukłucia i może pojawić się już po kilku dniach od ugryzienia przez kleszcza. Nie pojawia się on jednak u wszystkich zakażonych. U większości pacjentów jako pierwsze pojawiają się nieswoiste objawy, podobne do grypy. Do objawów boreliozy zalicza się także bóle i zawroty głowy, zmęczenie, zmiany skórne, a wraz z postępowaniem choroby mogą pojawiać się sygnały ze strony układu nerwowego, sercowego oraz kłopoty ze stawami. Z powodu tak zróżnicowanych objawów borelioza jest trudna do zdiagnozowania. Badania na boreliozę mogą być zlecone przez lekarzy różnych specjalizacji – np. dermatologów, neurologów, kardiologów czy okulistów, ponieważ choroba ta atakuje wiele organów.

Borelioza leczona jest antybiotykiem, im szybciej zostanie on podany, tym lepiej. Pamiętajmy jednak, że nie wolno podawać antybiotyku profilaktycznie!

Objawy i leczenie kleszczowego zapalenia mózgu

Kleszcze mogą powodować również kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), chorobę wirusową ośrodkowego układu nerwowego. Początkowo występują nieswoiste objawy podobne do grypy, a z czasem pojawia się silny ból głowy, wysoka gorączka , zaburzenia świadomości i sztywność karku.

Obecnie nie ma leku na kleszczowe zapalenie mózgu, leczenie polega tylko na zmniejszeniu objawów. Na chwilę obecną, aby ustrzec się przed skutkami choroby jedynym rozwiązaniem jest profilaktyka. Dostępna jest szczepionka o bardzo wysokiej skuteczności. Jeśli wybieramy się w miejsca o zwiększonym ryzyku występowania KZM warto o niej pomyśleć.

Bibliografia:

Lacout A, El Hajjam M, Marcy PY, Perronne C. The Persistent Lyme Disease: "True Chronic Lyme Disease" rather than "Post-treatment Lyme Disease Syndrome". J Glob Infect Dis. 2018;10(3):170–171.
http://theconversation.com/ticks-spread-plenty-more-for-you-to-worry-about-beyond-lyme-disease-118102
https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/profilaktyka/163983,ochrona-przed-kleszczami
https://www.kleszcze.info.pl/kleszczowe-zapalenie-mozgu
Patton S.K., Phillips B.: CE: Lyme Disease. Am J Nurs. 2018; 118 (4): 38–45

Autor

Redakcja LekarzeBezKolejki.pl - W skład zespołu redakcyjnego portalu LekarzeBezKolejki.pl wchodzą wykwalifikowani farmaceuci. Ich bogate doświadczenie zawodowe i gruntowna wiedza nabyta na studiach farmaceutycznych umożliwiają tworzenie wiarygodnych i rzeczowych tekstów zgodnie z zasadami medycyny opartej na dowodach naukowych (EBM). Treści te są zawsze oparte na solidnych źródłach, takich jak aktualne badania naukowe czy specjalistyczne publikacje. Zespół łączy profesjonalizm z pasją do ciągłego rozwijania się i chęcią dzielenia się wiedzą, co przekłada się na atrakcyjne i wciągające materiały edukacyjne dla użytkowników.

Zobacz wszystkie artykuły Redakcja LekarzeBezKolejki.pl