Czym są odleżyny?

Odleżyny (nazywane też owrzodzeniami odleżynowymi) to uszkodzenia skóry i tkanek spowodowane długotrwałym uciskiem. Powstają wskutek zaburzenia ukrwienia uciskanych miejsc, co prowadzi do uszkodzenia komórek i powstania zmian martwiczych. U osoby narażonej na powstanie odleżyn powinno wprowadzić odpowiednią profilaktykę. Z kolei zadaniem jej najbliższych jest dokładne obserwowanie skóry po to, aby móc odpowiednio zareagować już bezpośrednio po jej pojawieniu się, kiedy jest jeszcze łatwa do wyleczenia. Zaniedbane odleżyny sprawiają ogromny ból i mogą prowadzić do infekcji organizmu, powstania przetok, sepsy, a nawet śmierci w wyniku zakażeń.

Gdzie pojawiają się odleżyny?

Odleżyny mogą pojawić się praktycznie w każdym miejscu, w którym skóra znajduje się blisko wystających elementów kostnych. Miejsce ich powstania zależy przede wszystkim od pozycji pacjenta, a najczęściej są to okolice:

• pięt,
• kostek,
• kolan,
• kości kulszowej,
• kości krzyżowej,
• łokci,
• łopatek,
• grzbietu,
• potylicy,
• uszu.

Jakie są objawy odleżyny? Klasyfikacja odleżyn.

Objawy odleżyn różnią się w zależności od stopnia zaawansowania powstałych zmian. Najczęściej odleżyny klasyfikuje się na podstawie skali Torrance’a.

• I. stopień - pojawia się zaczerwienienie blednące, sprawiające ból podczas dotyku. Na tym etapie mikrokrążenie nie jest jeszcze uszkodzone. Należy jak najszybciej wprowadzić profilaktykę przeciwodleżynową oraz leczenie, ponieważ takie odleżyny są najłatwiejsze do wyleczenia.
• II. stopień - pojawia się obrzęk, pęcherze i nadżerki, a naskórek zostaje uszkodzony. Dochodzi do zaburzenia mikrokrążenia, a powstałe zaczerwienienie nie blednie.
• III. stopień - owrzodzenia docierające do tkanki podskórnej, odleżyny stają się wyraźnie oddzielone od zdrowej tkanki obrzękiem i zaczerwienieniem.
• IV. stopień - głębokie owrzodzenia sięgają aż do tkanki podskórnej i kości. Na dnie rany widoczna jest czarna martwica.
• V. stopień - zmiany martwicze obejmują tkankę mięśniową i powięź, a na dalszym etapie rozwoju mogą również  objąć stawy i kość. Wnętrze rany wypełnia czarno-brązowa martwica, a jeśli dojdzie do zakażenia bakteryjnego pojawi się jest ropna wydzielina.

Jak zapobiegać odleżynom?

Leczenie odleżyn jest bardzo trudne i długotrwałe, dlatego zdecydowanie lepiej jest zapobiegać ich powstaniu. Bardzo ważne jest, aby dokładnie obserwować skórę osoby narażonej na powstanie odleżyn i co kilka godziny zmieniać jego pozycję. W profilaktyce odleżyn niezwykle istotne jest odpowiednie nawodnienie oraz prawidłowa dieta – bogata w białko, witaminy i minerały. Jadłospis chorego najlepiej skonsultować z dietetykiem. Warto też zaopatrzyć się w materac przeciwodleżynowy, który dzięki specjalistycznej budowie stymuluje tkanki chorego i chroni przed uciskiem w jednym miejscu. Zasadniczym elementem jest również dbanie o higienę i nawilżanie skóry.

Jak leczyć odleżyny?

Niestety czasami mimo odpowiedniej pielęgnacji odleżyny się pojawiają. Co zrobić w takiej sytuacji? Najlepiej jak najszybciej skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który zaleci odpowiednie leczenie. Ważną rolę odgrywa tu czas, ponieważ im szybciej rozpoczniemy walkę z odleżynami, tym łatwiej będzie je pokonać.

Obecnie do leczenia najczęściej używa się specjalnych opatrunków, które utrzymują odpowiednią wilgotność, regulują wysięk, odkażają, przyspieszają gojenie i chronią przed uszkodzeniem mechanicznym. Rodzaj opatrunku wybierany jest indywidualnie dla każdego pacjenta i zależy od rodzaju odleżyny, jej stopnia i ogólnego stanu pacjenta. Do najczęściej używanych opatrunków zalicza się: opatrunki hydrokoloidowe, alginianowe, hydrożelowe oraz opatrunki ze srebrem. Na zakażone rany wybierane są plastry ze srebrem, ponieważ mają one właściwości bakteriobójcze. W przypadku zaawansowanych odleżyn konieczne może okazać się leczonie chirurgicznie.

Autor