Czym jest oparzenie?

Oparzenie do dosyć szeroki termin, określający uszkodzenie skóry powstającę po kontakcie z danym czynnikiem. Ze względu na powód oparzenia, wyróżniamy:

• oparzenia termiczne;
• oparzenia elektryczne;
• oparzenia chemiczne;
• oparzenia popromienne.

Oparzenie wrzątkiem należy do oparzeń termicznych. Do urazu dochodzi w bardzo łatwy i często przypadkowy sposób, a szczególnie narażone są na niego dzieci, które bywają niestety bardzo nieuważne.

Skóra człowieka to ważny organ, który spełnia wiele funkcji, m.in. stanowi barierę chroniącą organizm przed środowiskiem zewnętrznym. Niestety może ulec uszkodzeniu już w temperaturze 42 stopni Celsjusza, o ile kontakt utrzyma się przez czas ok. 6 godzin. W temperaturze 70 st.Celsjusza do uszkodzenia skóry wystarczy już tylko jedna sekunda! To obrazuje jak łatwo i szybko dochodzi do powstania oparzeń na skutek kontaktu z wrzątkiem.

Umów się do lekarza rodzinnego

Stopnie oparzenia

Nie w każdym przypadku będziemy w stanie poradzić sobie sami z oparzeniem. Od temperatury oraz czasu kontaktu z czynnikiem uszkadzającym zależy, jak poważne będzie oparzenie. Wyróżnia się 4 stopnie oparzeń.

Oparzenie I-go stopnia

Obejmuje tylko naskórek i towarzyszy mu niewielki ból. Jest obarczone najmniejszym ryzykiem powikłań. Po kontakcie z wrzątkiem lub innym gorącym przedmiotem najczęściej dochodzi do zaczerwienienia skóry, wysuszenia, ucieplenia, czasem pieczenia lub swędzenia. Do zagojenia dochodzi w ciągu kilku dni, zazwyczaj nie pozostają blizny.

Oparzenie II-go stopnia

Uszkodzenie dociera do skóry właściwej. Można podzielić je na powierzchowne (IIA) i głębokie (IIB). W typie IIA uraz obejmuje tylko część skóry właściwej, i oprócz obrzęku i zaczerwienienia pojawiają się małe pęcherze (bąble) wypełnione wysiękiem, a także ból. W postaci głębokiej zmiany obejmują całą głębokość skóry właściwej i pojawiają się większe pęcherze. Ze względu na możliwość uszkodzenia nerwów, ból może być mniejszy niż w przypadku stopnia IIA. Oparzenia drugiego stopnia mogą pozostawić trwałe blizny.

Oparzenie III-go stopnia

Uszkodzeniu ulega cała skóra, w tym tkanka podskórna, a także nerwy i naczynia krwionośne. Skóra jest twarda, sucha, o białoszarej barwie. Zaczyna pojawiać się martwica, przez co poparzony może nie odczuwać bólu. Oparzenie III-go stopnia pozostawia blizny i przebarwienia po wygojeniu.

Oparzenie IV-go stopnia

Dodatkowo uszkodzenia obejmują mięśnie oraz kości. Dochodzi do zwęglenia tkanek.

Oparzenie wrzątkiem - kiedy udać się do lekarza?

Jeżeli mamy do czynienia z oparzeniem stopnia pierwszego albo drugiego, i obejmuje ono niewielką część ciała, jesteśmy w stanie poradzić sobie z nim sami. 

Do lekarza pierwszego kontaktu lub na najbliższy szpitalny oddział ratunkowy udajemy się w przypadku:

• gdy poszkodowany jest dzieckiem lub osobą starszą;
• współwystępowania chorób przewlekłych (cukrzyca, nadciśnienie, choroby serca);
• kobiet ciężarnych;
• oparzenia stopnia III-go i wyższego;
• oparzenia II stopnia obejmujące co najmniej 10% powierzchni ciała (np. plecy, cała kończyna dolna);
• w przypadku poparzenia twarzy, narządów płciowych, a także dłoni czy stóp.

Poważne przypadki zazwyczaj leczy się chirurgicznie. W skrajnych przypadkach może dochodzić do amputacji poparzonych kończyn.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz w łatwy sposób umówić przy pomocy portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Co na oparzenie wrzątkiem?

Aby dobrze poradzić sobie z bąblami po oparzeniu wrzątkiem lub innymi dolegliwościami, warto zastosować się do poniższych zasad. 

1. Przed udzieleniem jakiejkolwiek pomocy, szczególnie w obcym środowisku, upewnij się że jest bezpiecznie. Samodzielnie możesz zająć się oparzeniem maksymalnie II-go stopnia, o ile nie obejmuje dużego obszaru. W innym wypadku należy wezwać pomoc!
2. Jeśli w pobliżu oparzenia znajduje się biżuteria, należy ją zdjąć, ponieważ na skutek obrzęku. Pozbądź się także w miarę możliwości ubrania w bezpośredniej okolicy oparzenia.
3. Ranę należy schłodzić pod bieżącą, letnią wodą, przez około 15 minut. Nie stosuj bardzo zimnej wody, gdyż może to doprowadzić do hipotermii, szczególnie u dzieci.
4. Bąbli po oparzeniu, bez wyraźnego zalecenia lekarza, nie przebijamy - służą za naturalny opatrunek. 
5. Po schłodzeniu należy założyć specjalistyczny opatrunek hydrożelowy lub zastosować hydrożel na ranę. W miejscu oparzenia wrzątkiem nie stosuje się spirytusu, zasypek, tłustych maści ani kremów. 

Po wstępnym zaopatrzeniu rany udaj się do lekarza pierwszego kontaktu, pielęgniarki lub do apteki po wskazania, jak dalej zająć się raną.

Jak leczyć oparzenia wrzątkiem?

Leczeniem poważnych i rozległych oparzeń zajmują się specjalistyczne ośrodki leczenia ran i oparzeń. Niewielkie oparzenia I i II-go stopnia można wygoić z dobrym skutkiem w warunkach domowych, o ile zrobi się to poprawnie. 

Opatrunki, maści i żele na oparzenie wrzątkiem

Po wstępnym udzieleniu pomocy zdecydowanie lepszym wyborem niż maści będą opatrunki hydrożelowe. Mają postać solidnej przezroczystej galaretki, ponieważ składają się w większości z wody. Dzięki temu utrzymują wilgoć, stwarzając dobre warunki do naskórkowania.

Dodatkowo, przed użyciem specjalistycznego opatrunku można bezpośrednio na ranę nałożyć niewielką ilość hydrożelu z antyseptykiem, który zapobiegnie rozwojowi infekcji. Obecnie nie zaleca się natłuszczania oparzenia.

Jeśli zostanie wytworzony świeży naskórek i rana się zagoi, wówczas można stosować maści o działaniu regeneracyjnym i natłuszczającym. Alternatywnym sposobem będzie zastosowanie opatrunków hydrokoloidowych, które możemy nosić kilka dni. Dobrym pomysłem jest także ochrona rany przed promieniowaniem UV, a jeśli to konieczne, stosowanie kremów z wysokim filtrem SPF.

O czym jeszcze należy pamiętać przy oparzeniu?

Oparzenia są bolesne. W celu złagodzenia bólu można podawać środki przeciwbólowe zawierające np. paracetamol. Warto zadbać także o odpowiednie nawodnienie rannego, a także odpowiednią podaż białka, które jest konieczne do szybkiej odbudowy zniszczonych tkanek.

Bibliografia:

1. Kozłowska, E., Cierzniakowska, K., Szewczyk, M. (2022). Chirurgia po Dyplomie - Postępowanie miejscowe w oparzeniach. Dostępne na: https://podyplomie.pl/chirurgia/32768,postepowanie-miejscowe-w-oparzeniach.
2. Jędrys, J. (2022). Oparzenia. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/165227,oparzenia.
3. Jędrys, J., Chrapusta, A. (2022). Oparzenia. Pierwsza pomoc i leczenie oparzeń termicznych. Dostępne na: https://nagle.mp.pl/chirurgia/118094,oparzenia-pierwsza-pomoc-i-leczenie-oparzen-termicznych.