Czym jest szczelina odbytu?

Szczelina odbytu jest jedną z najpowszechniejszych dolegliwości proktologicznych, z którymi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Polega na pęknięciu błony śluzowej kanału odbytu, najczęściej na tylnym spoidle, tj. od strony kości ogonowej. Szczelina odbytu jest najczęściej diagnozowana u ludzi młodych, w wieku od 20. do 40. roku życia oraz u dzieci. Wyróżnia się dwa rodzaje choroby - ostrą oraz przewlekłą.

Ostra postać szczeliny odbytu charakteryzuje się silnym bólem, jest jednak podatna na leczenie i przy właściwej farmakoterapii ulega całkowitemu wygojeniu. Zaniedbanie problemu prowadzi do przekształcenia się postaci ostrej w przewlekłą, która osiąga większe rozmiary i wiąże się z wystąpieniem przedłużającego się stanu zapalnego, ze współwystępującym bliznowaceniem wokół pęknięcia. 

Przyczyny powstawania szczeliny odbytu nie są do końca poznane. Istotny wydaje się mechanizm, w którym w odpowiedzi na dolegliwości bólowe, związane z pęknięciem błony śluzowej, zwieracz wewnętrzny odbytu zaciska się jeszcze bardziej podczas parcia. Prowadzi to do utrudnionego gojenia się szczeliny i pogłębienia problemu.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Czy swędzący odbyt może być objawem szczeliny?

Charakterystycznymi objawami szczeliny odbytu są krwawienia, świąd okolic odbytu oraz często występujący ból, który nasila się podczas parcia na stolec. Krew pojawiająca się na papierze toaletowym ma jasnoczerwoną barwę. Ponieważ wiele innych schorzeń, takich jak choroba hemoroidalna czy ropień okołoodbytniczy, daje podobne objawy, postawienie prawidłowej diagnozy wymaga konsultacji z lekarzem proktologiem. Pamiętajmy, by nie zwlekać z umówieniem wizyty, gdyż wdrożenie leczenia w fazie ostrej szczeliny odbytu daje największe szanse na całkowite wyleczenie.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Szczelina odbytu u dziecka

Główną przyczyną powstawania szczeliny odbytu u dzieci są długo utrzymujące się zaparcia, najczęściej o podłożu czynnościowym. Innymi czynnikami predysponującymi do rozwoju choroby mogą być alergie na białko mleka krowiego, schorzenia zapalne jelit, np. choroba Leśniowskiego i Crohna oraz mechaniczne urazy odbytu. 

Leczenie szczeliny odbytu u dziecka polega głównie na odpowiedniej pielęgnacji i higienie okolicy odbytu, co prowadzi do regeneracji ubytków błony śluzowej. Bardzo istotne jest także leczenie zaparć, poprzez wzbogacenie diety w błonnik oraz zwiększenie ilości spożywanych płynów. W razie potrzeby warto zastosować leki zmiękczające i rozluźniające masy kałowe, aby złagodzić ból podczas oddawania stolca i tym samym zmniejszyć lęk towarzyszący defekacji. 

Jak leczyć szczelinę odbytu?

Leczenie szczeliny odbytu może przebiegać początkowo w sposób zachowawczy, polegający na zmianie nawyków żywieniowych i zwiększeniu ilości spożywanych płynów oraz błonnika. Dodatkowo można wspomóc się preparatami bez recepty, zawierającymi m.in. makrogole lub laktulozę, które ułatwiają wypróżnianie. Dobrym rozwiązaniem będzie także zakup probiotyku wspierającego regularną pracę jelit.

Kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, warto rozważyć wspólnie z lekarzem proktologiem zabieg chirurgiczny, polegający na wycięciu szczeliny odbytu lub tzw. bocznym nacięciu zwieracza.

Czopki i maści na szczelinę odbytu

W leczeniu szczeliny odbytu zastosowanie znajdują preparaty miejscowe w postaci maści lub czopków, które posiadają w składzie substancje o działaniu znieczulającym, przeciwzapalnym i zmniejszającym obrzęk. Są one szczególnie skuteczne w stanach ostrych, ze współistniejącym bólem i świądem. Maści i czopki mogą działać dodatkowo regenerująco i nawilżająco, co ułatwia gojenie się rany w okolicy odbytu. 

Jak zapobiegać szczelinie odbytu?

Profilaktyka szczeliny odbytu polega na zachowaniu prawidłowego rytmu wypróżnień i unikaniu nadmiernego parcia na stolec. Ponadto wzbogacenie diety w błonnik i spożywanie odpowiednich ilości płynów znacząco poprawia skuteczność leczenia i zapobiega nawrotom choroby. 

Bibliografia:

1. Romaniszyn, M. (2017). Szczelina odbytu. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/165265,szczelina-odbytu. (Dostęp: 05.2023).
2. Socha, P. (2014). Jakie jest postępowanie w szczelinie odbytu? Czy u dzieci ze szczeliną odbytu stosuje się nasiadówki (jeśli tak, to jakie)? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.3.11.4. (Dostęp: 05.2023).

Autor