Jak działa i czym jest węgiel aktywowany?

Węgiel leczniczy (aktywowany, aktywny) to inaczej węgiel pierwiastkowy, poddany procesowi rozdrobnienia. Zabieg ten powoduje wzrost jego powierzchni absorbującej w przeliczeniu na masę i zwiększa jego zdolność pochłaniania szkodliwych substancji. Dodatkowo węgiel leczniczy posiada wewnętrzną strukturę porowatą, będącą wynikiem wygrzewania go w wysokiej temperaturze, która umożliwia skuteczne wiązanie toksycznych związków.

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Węgiel leczniczy - kiedy go stosować?

Węgiel aktywowany jest stosowany głównie w leczeniu zatruć pokarmowych. Dzięki swojej strukturze, po podaniu doustnym pochłania wszystkie substancje znajdujące się w przewodzie pokarmowym, w tym związki toksyczne. Węgiel leczniczy ma bardzo dobry profil bezpieczeństwa, ponieważ nie wchłania się z przewodu pokarmowego i w całości wydalany jest z kałem. 

Podczas wielokrotnego podawania węgla leczniczego w przebiegu zatruć pokarmowych może dojść do niemal całkowitego wydalenia substancji toksycznych z organizmu, nawet tych już wchłoniętych z przewodu pokarmowego. Dzieje się tak dlatego, że na skutek absorpcji toksyny przez węgiel, powstaje różnica jej stężeń pomiędzy osoczem, a przewodem pokarmowym. W takiej sytuacji organizm dąży do wyrównania stężeń i wchłonięty uprzednio związek przenika z powrotem do jelita, a stamtąd jest usuwany z kałem.

Węgiel aktywowany może być również stosowany pomocniczo w przypadku występujących wzdęć oraz tradycyjnie w łagodzeniu dolegliwości związanych z biegunkami.

Czy warto stosować węgiel na biegunkę?

Najczęstszą przyczyną ostrych biegunek są zakażenia pochodzenia wirusowego lub bakteryjnego. W większości przypadków mają charakter samoograniczający i ustępują do 14 dni. Jeśli biegunce nie towarzyszą inne niepokojące objawy, takie jak zmiany skórne lub wysoka gorączka, podstawowe leczenie obejmuje regularne nawadnianie za pomocą wód wysoko zmineralizowanych lub doustnych płynów nawadniających, dostępnych w aptekach. Warto również zaopatrzyć się w odpowiedni probiotyk, zawierający szczep Saccharomyces boulardii lub Lactobacillus rhamnosus GG. Dużą skuteczność w hamowaniu biegunki, niezależnie od przyczyny jej wystąpienia, wykazuje także loperamid.

Wielu pacjentów, chcąc złagodzić dolegliwości związane z biegunką, sięga po węgiel aktywowany. Warto pamiętać, że jedna tabletka nie jest wystarczającą dawką, aby uzyskać pożądany efekt. W leczeniu biegunek rekomenduje się przyjmowanie nawet od 15 do 30 kapsułek, których zawartość wsypuje się do wody i pije w postaci zawiesiny kilkukrotnie w ciągu dnia aż do ustąpienia objawów. Wytyczne wydane przez Światową Organizację Gastroenterologiczną nie zalecają jednak  przyjmowania węgla aktywowanego w leczeniu ostrej biegunki, ze względu na brak wystarczających dowodów na skuteczność takiego postępowania. 

Przedłużające się, czeste biegunki, z obecnością ropy, krwi lub pasożytów jelitowych wymagają konsultacji z lekarzem rodzinnym lub gastroenterologiem, który po wnikliwym wywiadzie i odpowiednich badaniach będzie w stanie dobrać leczenie przyczynowe, dopasowane do danej jednostki chorobowej.

Wizytę u wybranego specjalisty z łatwością zarezerwujesz za pomocą portalu LekrzeBezKolejki.pl.

Jakie są działania niepożądane węgla aktywowanego?

Węgiel aktywowany nie wchłania się z przewodu pokarmowego i w całości wydalany jest z kałem, dzięki czemu charakteryzuje się dobrym profilem bezpieczeństwa. Należy jednak pamiętać, że ze względu na silne właściwości absorbujące węgla leczniczego, przyjmowanie go z innymi lekami może prowadzić do zaburzeń ich wchłaniania. Dotyczy to większości preparatów przyjmowanych doustnie, w tym leków przeciwzakrzepowych, antykoncepcyjnych, antybiotyków oraz leków działających na ośrodkowy układ nerwowy. 

Bibliografia:

1. Węgiel leczniczy Microfarm, 200 mg, kapsułki twarde. Charakterystyka Produktu Leczniczego. Dostępne na: rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl. (Dostęp: 06.2023).
2. Wiercińska, M.(2021). Biegunka (rozwolnienie) - objawy, przyczyny, leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50644,biegunka. (Dostęp: 06.2023).
3. Wasielica-Berger, J.(2018). Ostra biegunka. Gastroenterologia Kliniczna, 10, 1, s. 14–22.