Czym jest mikrobiota?

Mikrobiota to inaczej zbiór drobnoustrojów (głównie bakterii), które zasiedlają fizjologicznie nasz organizm. Jej skład jakościowy i ilościowy uzależniony jest od obszaru, na jakim występuje i jest ściśle związany z pełnionymi przez nią funkcjami. Do najważniejszych zadań mikrobioty należy ochrona przed mikroorganizmami chorobotwórczymi, udział w trawieniu i przyswajaniu składników pokarmowych oraz wpływ na pracę układu immunologicznego.

Zaburzenie prawidłowego składu mikrobioty prowadzi do rozwoju wielu schorzeń i dolegliwości, m.in. ze strony układu pokarmowego lub moczowo-płciowego. Ponadto, najnowsze badania wykazały, że dysbioza jelitowa może zaostrzać przebieg chorób alergicznych, m.in. atopowego zapalenia skóry oraz wpływać na rozwój zaburzeń psychicznych.

Umów termin wizyty u lekarza rodzinnego

Probiotyk a prebiotyk, czy synbiotyk - czym się różnią?

Według definicji WHO, probiotyki to inaczej żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Ich działanie polega na utrzymaniu prawidłowego składu mikrobioty, regulacji pH oraz stymulowaniu pracy układu odpornościowego.

Probiotyki występują w postaci:

• kapsułek doustnych,
• kropli,
• granulatów,
• kapsułek dopochwowych,
• maści/czopków (stosowanych w chorobie hemoroidalnej).

Dobór odpowiedniego probiotyku uzależniony jest nie tylko od drogi podania, ale też od zawartych w nim szczepów drobnoustrojów, od których zależy uzyskany efekt kliniczny. 

Istotnym czynnikiem modulującym funkcje mikrobioty są prebiotyki - składniki pokarmowe selektywnie wpływające na wzrost i/lub aktywność tworzących ją mikroorganizmów. Do najpopularniejszych prebiotyków zaliczamy m.in. fruktooligosacharydy, galaktooligosacharydy, inulinę oraz B-glukany. Połączenie probiotyku i prebiotyku w jednym preparacie określane jest mianem synbiotyku.

Probiotyk na jelita

Bakterie wchodzące w skład mikrobioty jelitowej pełnią wiele istotnych funkcji, wpływających na pracę całego organizmu. Do ich zadań należy:

• udział w trawieniu składników pokarmowych,
• synteza niektórych witamin, np. witaminy K,
• zapobieganie namnożeniu drobnoustrojów chorobotwórczych,
• stymulowanie pracy układu odpornościowego, m.in. poprzez regulację syntezy wydzielniczej immunoglobuliny A (sIgA).

Ponadto jelita połączone są z centralnym układem nerwowym za pomocą tzw. osi mózgowo-jelitowej. Udowodniono, że zaburzony skład mikrobioty jelit sprzyja rozwojowi zaburzeń psychicznych, takich jak obniżenie nastroju, a nawet depresja. 

Dobór odpowiedniego probiotyku na jelita uzależniony jest od sytuacji klinicznej. W przypadku biegunki poantybiotykowej lub biegunki podróżnych, najwyższą skutecznością charakteryzują się bakterie z gatunku Lactobacillus rhamnosus oraz Lactobacillus acidophilus, a także drożdżaki Saccharomyces boulardii. W przypadku zaburzeń mikrobioty związanych z zespołem jelita drażliwego (IBS), warto wybrać probiotyk zawierający szczep Lactobacillus plantarum 299v. Pamiętajmy, że w przypadku przewlekłych dolegliwości ze strony układu pokarmowego, w celu ustalenia diagnozy i dobrania odpowiedniego preparatu, należy skonsultować się z lekarzem gastrologiem.

Wizytę u wybranego specjalisty umówisz za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Kiedy warto zastosować probiotyk dopochwowy?

Prawidłową mikrobiotę pochwy tworzą pałeczki kwasu mlekowego z rodzaju Lactobacillus, odpowiedzialne na utrzymanie odpowiedniego pH. Zaburzenie tej równowagi, m.in. w wyniku zmian hormonalnych lub stosowanej antybiotykoterapii, prowadzi do namnożenia patogenów chorobotwórczych i rozwoju infekcji intymnych, najczęściej o charakterze bakteryjnym i/lub grzybiczym. W tej sytuacji warto sięgnąć po probiotyki dopochwowe, zawierające szczepy z rodzaju Lactobacillus, które stanowią uzupełnienie leczenia przeciwdrobnoustrojowego. Ponadto probiotyki ginekologiczne zalecane są także po zakończeniu kuracji, w ramach profilaktyki nawrotów zakażenia. Bardzo ważne jest, aby w przypadku częstych infekcji zgłosić się do lekarza ginekologa, w celu poszerzenia diagnostyki.

Probiotyki dla dzieci

Probiotyki dla dzieci występują najczęściej w postaci kropli lub granulatu. W przypadku trudności z połykaniem, możliwe jest także wysypanie zawartości kapsułki i zawieszenie jej w wodzie, soku lub mleku. Podobnie jak w przypadku dorosłych, dobór odpowiedniego preparatu uzależniony jest od danego wskazania. W przypadku biegunki, gatunkami probiotycznymi pierwszego wyboru są:

• Lactobacillus rhamnosus,
• Saccharomyces boulardii,
• Bifidobacterium lactis,
• Lactobacillus acidophilus.

W przypadku kolki niemowlęcej, występującej w pierwszych miesiącach życia, najlepiej przebadanym szczepem jest Lactobacillus reuteri DSM 17938. Wykazuje on większą skuteczność w łagodzeniu objawów niż popularne preparaty zawierające symetykon.

Dyskusyjne pozostaje natomiast rutynowe stosowanie probiotyku u dzieci, które przyszły na świat poprzez cesarskie cięcie. Najlepsze rezultaty daje w tej sytuacji karmienie malucha piersią, przez co najmniej 6 miesięcy od narodzin.

Bibliografia:

1. Tuszyński, K., Libura, M., Uman-Ntuk, E. (2021). Probiotyki i prebiotyki. Kompendium wiedzy dla farmaceutów i lekarzy. Wydawnictwo farmaceutyczne, Kraków, s.12-33, 35-48, 75-82, 113-118.
2. Kuśmierksa, A., Fol, M., (2014). Immunomodulatory and therapeutic properties of probiotic microorganisms. Probl Hig Epidemiol 95(3), s.529-540.

Autor