Czym jest kwas mlekowy?

Kwas mlekowy (kwas 2-hydroksypropanowy) to przedstawiciel alfa-hydroksykwasów o sumarycznym wzorze C₃H₆O₃. Wytwarzany jest przez bakterie fermentacji mlekowej (najczęściej z rodzaju Lactobacillus), w procesie beztlenowego rozkładu cukrów. Zjawisko to wykorzystywane jest w przemyśle spożywczym do produkcji serów, jogurtów czy kefirów. Dzięki swoim szerokim właściwościom kwas mlekowy wykorzystywany jest również w przemyśle kosmetycznym, tekstylnym, chemicznym i farmaceutycznym.

Umów się do lekarza rodzinnego

Kwas mlekowy w organizmie ludzkim

Kwas mlekowy pojawia się w organizmie ludzkim po intensywnym treningu, w wyniku beztlenowego spalania glukozy. Przy dostatecznej ilości tlenu (zwykle podczas długotrwałego, spokojnego treningu) glukoza utlenia się z wydzieleniem energii (ATP), a końcowymi produktami tego procesu są CO₂ i H₂O. 

W przypadku braku tlenu (podczas intensywnego, krótkotrwałego treningu) organizm radzi sobie z wytworzeniem energii w inny, mniej efektywny sposób. W takiej sytuacji zachodzi fermentacja mlekowa, w wyniku której wytwarzany jest kwas mlekowy, a ilość powstałej energii (ATP) jest mniejsza.

W prawidłowych warunkach, po kilku godzinach kwas mlekowy transportowany jest do wątroby, gdzie przekształcany jest z powrotem w glukozę. Gdy stężenie kwasu mlekowego w surowicy jest zbyt wysokie, dochodzi do obniżenia pH i rozwoju kwasicy mleczanowej. Kwas mlekowy często mylnie uznawany jest za przyczynę tzw. zakwasów, jednak ból mięśni po intensywnym treningu nie jest spowodowany gromadzeniem się kwasu mlekowego, a mikrouszkodzeniami włókien mięśniowych.

Badanie kwasu mlekowego

Badanie stężenia kwasu mlekowego wykorzystywane jest do diagnostyki wielu schorzeń. Wykonuje się je najczęściej w przypadku podejrzenia kwasicy mleczanowej lub wrodzonych wad metabolizmu. Badanie to wykorzystywane jest również w sporcie do ustalenia odpowiedniej intensywności treningów.

Kiedy należy wykonać badanie kwasu mlekowego?

Badanie kwasu mlekowego warto wykonać w przypadku wystąpienia objawów niedotlenienia organizmu lub zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, które mogą świadczyć o wystąpieniu kwasicy mleczanowej, jak na przykład:

• przyspieszony oddech,
• wzmożona potliwość,
• nudności,
• uczucie duszności,
• bóle i zawroty głowy,
• nadmierna senność,
• zaburzenia świadomości,
• ogólne osłabienie.

Jeśli zauważyłeś u siebie którykolwiek z wyżej wymienionych objawów, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym, który na podstawie swojej wiedzy zleci odpowiednie badania diagnostyczne. 

Wizytę u specjalisty możesz w łatwy sposób umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Na czym polega badanie kwasu mlekowego?

Badanie kwasu mlekowego wykonuje się w godzinach porannych i polega na pobraniu próbki krwi, najczęściej z żyły łokciowej. Przed wykonaniem badania warto zapytać lekarza lub pielęgniarkę, jak się do niego przygotować. Mogą oni zalecić np. przyjście na czczo (czyli po minimum 8 godzinnej przerwie od ostatniego posiłku) oraz kilkunastominutowy odpoczynek tuż przed badaniem. 

Normy stężenia kwasu mlekowego

Prawidłowy wynik badania stężenia kwasu mlekowego powinien mieścić się w zakresie 0,5-1,5 mmol/l. Czas oczekiwania na wynik zależy od laboratorium, w którym wykonywane było badanie, zazwyczaj wynosi on od 1 do 3 dni. 

Kwasica mleczanowa – przyczyny i objawy

Podwyższenie stężenia kwasu mlekowego powyżej 5 mmol/l może świadczyć o wystąpieniu kwasicy mleczanowej. Najczęściej jest ona wynikiem niedotlenienia tkanek (np. z powodu sepsy, niewydolności serca, wstrząsu kardiogennego lub niewydolności oddechowej). Do innych przyczyn pojawienia się kwasicy mleczanowej zalicza się:

• zatrucie alkoholem metylowym lub etylowym,
• nieprawidłowe stosowanie metforminy,
• zatrucie cyjankami, salicylanami lub tlenkiem węgla,
• niewydolność nerek lub wątroby,
• nowotwory złośliwe.

Kwasica mleczanowa nie daje specyficznych objawów. Najczęściej chory czuje się osłabiony, ma obniżone ciśnienie oraz temperaturę ciała, dokucza mu ból brzucha i można zauważyć u niego przyśpieszony i pogłębiony oddech (tzw. oddech Kussmaula).

Kwas mlekowy w kosmetologii

Najbardziej popularne wydaje się być zastosowanie kwasu mlekowego w przemyśle kosmetycznym. Wykazuje on działanie nawilżające, keratolityczne, wspomagające i przeciwzmarszczkowe, dzięki czemu chętnie wykorzystywany jest do peelingów wykonywanych w gabinetach kosmetologicznych oraz do produkcji preparatów użytecznych w pielęgnacji skóry. Niskie stężenie kwasu mlekowego działa nawilżająco na skórę oraz pozwala utrzymać jej prawidłowe pH, wyższe natomiast wykorzystywane jest w peelingach chemicznych do złuszczenia zrogowaciałego naskórka i oczyszczenia skóry.