Czym jest androstendion?

Androgeny, a dokładniej hormony androgenowe zaliczane są do hormonów płciowych. Występują przede wszystkim u mężczyzn, lecz kobiety także posiadają niewielkie ich stężenie w organizmie. Androstendion (w skrócie AD) jest jednym z androgenów. 

Oprócz androstendionu, wśród hormonów androgenowych wymienić można także:

• testosteron;
• siarczan dehydroepiandrostendionu – DHEA-D;
• dehydroepiandrostendion – DHEA.

Umów się do endokrynologa

Za co odpowiada androstendion?

Hormony androgenowe, w tym androstendion, pełnią w organizmie mężczyzn szczególne funkcje:

• wykształcenie narządów płciowych (okres płodowy u dzieci płci męskiej);
• kształtowanie wtórnych cech płciowych – wpływ na pojawienie się owłosienia męskiego, właściwej wysokości głosu oraz męskiej sylwetki ciała.

Androstendion, podobnie jak niektóre inne hormony płciowe, produkowany jest przez gonady, czyli u mężczyzn przez jądra. Regulacja wydzielania androgenów ma związek z działaniem osi podwzgórze-przysadka-gonady oraz podwzgórze-przysadka-nadnercza, gdyż w nadnerczach również odbywa się produkcja hormonów, m.in. androstendionu.

Androstendion – badania hormonalne

W przypadku wykonywania badań laboratoryjnych, często oznacza się równocześnie stężenie kilku hormonów androgenowych, rzadziej samego androstendionu. Sytuacją, w której warto rozważyć wykonanie badań hormonalnych jest występowanie u dziewcząt hirsutyzmu, czyli nadmiernego owłosienia typu męskiego. Zbyt duże owłosienie u młodych chłopców również powinno wzbudzić podejrzliwość i być powodem wizyty u lekarza – pediatry lub endokrynologa. Innymi wskazaniami do wykonania oznaczenia hormonów płciowych jest wirylizm, zwany także maskulinizacją czyli występowanie u dziewczynek lub kobiet cech płciowych charakterystycznych dla płci męskiej.

Niepokój rodzica powinno wzbudzić przedwczesne pojawienie się u dziecka cech dojrzewania płciowego, a także opóźnienie tego okresu ponad granicę normy. Za przedwczesne dojrzewanie uznaje się pojawienie cech pokwitania u dziewczynek poniżej 8. roku życia, a u chłopców poniżej 9. roku życia. Opóźnienie dojrzewania płciowego to brak oznak tego procesu u dziewczynek między 14. a 16. rokiem życia oraz u chłopców między 16. a 18. rokiem życia.   

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty, zarówno dla dziecka jak i dla siebie, umówisz z łatwością poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl. 

Jak wygląda badanie hormonalne stężenia androstendionu i innych androgenów?

Próbką, z której wykonuje się pomiar stężenia poszczególnych hormonów androgenowych, jest krew żylna. Podczas wizyty pielęgniarka pobiera niewielką ilość krwi poprzez nakłucie żyły powierzchniowej, zazwyczaj łokciowej. Choć bycie na czczo podczas pobrania nie jest niezbędne, warto jednak zachować minimum 8-godzinną przerwę pomiędzy ostatnim posiłkiem a pobraniem krwi. Często wraz z oznaczeniem stężenia androstendionu wykonuje się inne badania, które mogą wymagać bycia na czczo.

Pobranie powinno odbyć się rano. Dodatkowo przed wykonaniem badania należy, w przypadku kobiet, zgłosić dzień cyklu, w której pobierany jest materiał (najlepiej wykonać oznaczenie między 4. a 10. dniem cyklu miesiączkowego). Każda osoba jest zobowiązana, aby w momencie otrzymania skierowania na badanie zgłosić lekarzowi (zazwyczaj endokrynologowi) leki przyjmowane na stałe, gdyż możliwe, iż konieczne będzie chwilowe odstawienie niektórych z nich.

Androstendion – normy

Stężenie androstendionu, wg aktualnych wytycznych, powinno mieścić się w zakresie:

• 80-280 ng/dl, czyli 2,8-9,8 nmol/l – u mężczyzn;
• 40-270 ng/dl, czyli 1,4-9,4 nmol/l  – w przypadku kobiet.

Norma zależna jest od płci i wieku pacjenta, a także może różnić się pomiędzy poszczególnymi laboratoriami. Otrzymany wynik badania należy skonsultować z lekarzem – endokrynologiem.

Obniżony a podwyższony androstendion

W przypadku, gdy obniżony poziom androstendionu może świadczyć u mężczyzn o niewydolności hormonalnej jąder, podwyższony androstendion również informuje o pewnych nieprawidłowościach związanych z zaburzoną gospodarką hormonalną.
Stężenie androstendionu fizjologicznie rośnie również podczas ciąży.

Bibliografia:

1. Obuchowicz, A. (2016). Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, wydanie II, s. 100.
2. Kopiński, P. (2017). Androgeny. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/172884,androgeny-hormony-androgenowe.
3. Solnica, B. (2021). Androstendion. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.186.
4. Androstendion. Charakterystyka badania. Dostępne na: https://www.alablaboratoria.pl/badanie/8173/androstendion_i31_. (Dostęp: lipiec 2022).

Autor