Wyrostek robaczkowy - co to takiego? Do czego jest potrzebny?

Wyrostek robaczkowy (łac. appendix vermiformis) jest ślepo zakończoną cewką, odchodzącą od kątnicy (części jelita grubego). Stąd też wzięła się jego dawniej używana nazwa - "ślepa kiszka". Jest niewielki, ma długość około 8-10 cm. Przeważnie znajduje się w prawym dole biodrowym, ale zdarza się, że zwisa swobodnie do miednicy mniejszej lub układa się między pętlami jelitowymi.

Czy wyrostek robaczkowy jest nam do czegoś potrzeby? Lekarze nadal się nad tym zastanawiają. Część badań zdaje się potwierdzać teorię, że wyrostek robaczkowy wspomaga funkcjonowanie układu immunologicznego. Niemniej po jego usunięciu pacjenci nie doświadczają pogorszenia stanu zdrowia.

Zapalenie wyrostka robaczkowego - co je wywołuje?

Istnieje wiele czynników, które mogą się przyczynić do rozwoju ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. Biorąc pod uwagę fakt, że ma on specyficzną budowę, lekarze jako główną przyczynę rozwoju stanu zapalnego wskazują obecność kamieni kałowych zatykających światło wyrostka. Innym powodem mogą być:

• pasożyty, które blokują światło wyrostka,
• owrzodzenia i guzowate zmiany w świetle wyrostka.

Stan zapalny wyrostka robaczkowego może się rozwinąć u każdego - dziecka i osoby dorosłej. Przeważnie jednak zdarza się u osób w wieku od 10. do 30. roku życia.

Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego

Niezależnie od przyczyny powstania stanu zapalnego, objawy zawsze są te same. Charakterystycznym symptomem jest silny, uporczywy ból brzucha. Na początku nie sposób dokładnie go zlokalizować, gdyż chory ma wrażenie, że boli go cała jama brzuszna. Z czasem ból będzie coraz mocniej odczuwalny powyżej prawej pachwiny. Wraz z bólem mogą pojawić się nudności i wymioty, podwyższona temperatura i utrata apetytu. 

W sytuacji, gdy ból brzucha utrzymuje się przez kilka godzin, należy zgłosić się do lekarza rodzinnego lub skierować się do szpitala. Brak interwencji lekarskiej może spowodować, że ból się nasili i rozleje na całą jamę brzuszną, a zapalenie wyrostka robaczkowego przejdzie w zapalenie otrzewnej - stan bezpośrednio zagrażający życiu.

Rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego

Choć ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest jedną z najczęściej występujących chorób zapalnych jamy brzusznej, jej rozpoznanie nadal nastręcza wiele trudności. Pacjent samodzielnie nie jest w stanie stwierdzić, że towarzyszące mu objawy z całą pewnością świadczą o zapaleniu wyrostka. Mogą one być bardzo nieoczywiste i utrudniać rozpoznanie lekarzowi. Ostry ból brzucha jest objawem wielu innych schorzeń, w tym: zapalenia przydatków, endometriozy, kamicy moczowodowej, czy zapalenia pęcherzyka żółciowego.

Podstawą rozpoznania jest szczegółowy wywiad medyczny obejmujący uzyskanie informacji na temat objawów, innych chorób i przebytych operacji. Następnie lekarz może przystąpić do badania jamy brzusznej, aby zlokalizować miejsce bólu i określić jego natężenie. Badanie to wiąże się z nieprzyjemnym i bolesnym dla pacjenta uciskaniem brzucha, jednak jest ono konieczne i czasem wystarcza, by potwierdzić, że operacja jest konieczna.

W trakcie procesu diagnostycznego wykonuje się także podstawowe badania krwi. Podwyższone miano leukocytów i wysokie stężenie CRP (białka ostrej fazy) mogą potwierdzić rozpoznanie. Jeżeli postawienie diagnozy nadal nie jest możliwe, wykonuje się USG jamy brzusznej i miednicy, a także RTG brzucha w pozycji stojącej. W niektórych przypadkach zasadne może być wykonanie tomografii komputerowej.

Metody leczenia zapalenia wyrostka robaczkowego

Jedyną metodą terapii ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest leczenie chirurgiczne. Chirurg ma do wyboru dwie metody - laparoskopową lub z otwarciem jamy brzusznej. Obie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. W trakcie zabiegu usuwa się skutki procesu zapalnego oraz wycina zapalnie zmieniony wyrostek robaczkowy. Jeżeli sytuacja na to pozwala, chirurdzy decydują się na metodę laparoskopową, gdyż jest mniej inwazyjna i wymaga krótszej rekonwalescencji. Po wycięciu wyrostka przeważne wprowadza się terapię antybiotykami.

W przypadku wystąpienia u chorego nacieku okołowyrostkowego wprowadza się leczenie antybiotykami oraz środkami przeciwzapalnymi. Istotna jest także ścisła dieta i nawadnianie drogą dożylną. W takich sytuacjach usunięcie wyrostka nie jest koniecznością.

Czy zapalenia wyrostka można uniknąć?

Współczesna medycyna na razie nie dostarcza wiedzy na temat możliwości zapobiegania stanom zapalnym wyrostka robaczkowego. Nie ma również sposobów zmniejszania ryzyka ich rozwoju. Warto tylko pamiętać, by w razie niepokojących objawów niezwłocznie zwrócić się o pomoc do lekarza.