Co kryje się pod nazwą antyoksydanty?

Antyoksydanty, inaczej przeciwutleniacze, to grupa związków, których zadaniem w organizmie jest walka z wolnymi rodnikami tlenowymi (reaktywnymi formami tlenu, ROS). Pod względem chemicznym wolne rodniki tlenowe to wyjątkowo reaktywne cząsteczki, posiadające co najmniej jeden atom tlenu i co najmniej jeden niesparowany elektron. Dzięki takiej budowie wolne rodniki tlenowe mogą bardzo łatwo wchodzić w reakcje chemiczne, utleniać ważne struktury komórkowe, doprowadzając tym samym do ich uszkodzenia oraz dysfunkcji całej komórki. W prawidłowo funkcjonującym organizmie wolne rodniki tlenowe są wydzielane w bezpiecznych ilościach. Pełnią rolę przekaźników i regulatorów wielu reakcji chemicznych zachodzących w komórkach. Problem pojawia się, kiedy reaktywne formy tlenu zaczynają być produkowane w nadmiernych ilościach i dochodzi do powstania tzw. stresu oksydacyjnego.

Kiedy mówimy o stresie oksydacyjnym?

O stresie oksydacyjnym mówimy w momencie zachwiania równowagi w organizmie pomiędzy wydzielaniem wolnych rodników tlenowych a zwalczającymi je antyoksydantami. Ryzyko to zwiększa się wraz z wiekiem. W prawidłowo pracującym organizmie powstające wolne rodniki tlenowe są neutralizowane przez antyoksydanty, dzięki czemu komórki organizmu są zabezpieczone przed ich negatywnym działaniem. Jednak w sytuacji, gdy wolne rodniki tlenowe produkowane są w nadmiernej ilości, antyoksydanty nie są w stanie poradzić sobie z ich zwalczaniem, co prowadzi do powstania uszkodzeń struktur komórki - białek, lipidów i kwasów nukleinowych, zaburzeń w ich funkcjonowaniu, a w konsekwencji rozwoju różnych chorób.

Stres oksydacyjny a choroby

Niestety, destrukcyjne działanie wolnych rodników tlenowych na komórki naszego organizmu nie tylko przyspiesza starzenie, ale także niesie ze sobą zwiększone ryzyko rozwoju wielu chorób. Wśród chorób wywoływanych stresem oksydacyjnym najczęściej wymienia się: cukrzycę, miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, astmę, chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera oraz choroby nowotworowe.

Antyoksydanty na talerzu

Jak zostało już powiedziane, antyoksydanty odgrywają w organizmie niesamowicie ważną rolę. Dlatego, aby ustrzec się przed chorobami wywoływanymi przez wolne rodniki tlenowe oraz przedwczesnym starzeniem organizmu, warto zadbać o swoją dietę. Najważniejszymi antyoksydantami w naszej diecie są przede wszystkim witamina E, A, C, cynk, koenzym Q10, flawonoidy i antocyjany. Istnieją grupy produktów szczególnie bogate w te antyoksydanty. Więc co warto jeść, aby codziennie dostarczać organizmowi ich odpowiednią porcję?

• Witamina A i E - posiada bardzo silne właściwości przeciwutleniające. Aby dostarczyć organizmowi ich zalecaną dzienną dawkę warto włączyć do swojej diety oleje roślinne, orzechy, mięso i podroby, mleko, jaja.
• Witamina C - ta najprawdopodobniej najbardziej popularna witamina również posiada bardzo silne działanie antyoksydacyjne. Najwięcej jej znajduje się w owocach takich jak czarna porzeczka, truskawka, cytryny, kiwi, pomarańcze i warzywach - szczególnie w natce pietruszki, papryce, kapuście oraz różnego rodzaju kiszonkach.
• Cynk - aby uzupełnić swoją dietę w cynk warto włączyć do niej razowe pieczywo, gruboziarniste kasze - szczególnie kaszę gryczaną, rośliny strączkowe i owoce morza.
• Koenzym Q10 - najlepszym źródłem tego składnika w diecie jest czerwone mięso, poza nim warto sięgać po drób, ryby, rośliny strączkowe oraz oleje roślinne.
• Flawonoidy - to związki pochodzenia roślinnego o działaniu antyoksydacyjnym. Szczególnie duże ilości flawonoidów zawierają świeże owoce, warzywa takie jak grejpfruty, pomidory, papryka, brokuły, warzywa strączkowe, a także kakao, dobra czekolada, czerwone wino czy np. zielona herbata. 
• Antocyjany - to substancje znane przede wszystkim jako barwnik roślinny, ale posiadają także silne właściwości antyoksydacyjne. Aby uzupełnić swoją dietę w te składniki warto jeść jagody, borówki, żurawinę, maliny, truskawki, ciemne winogrona, czerwoną kapustę oraz bakłażany.

Jeśli masz wątpliwości czy Twoja dieta jest prawidłowo skomponowana i nie brakuje w niej źródeł antyoksydantów warto skonsultować się z dietetykiem.

Autor