Hiperwitaminoza - co to?

Witaminy nie dostarczają nam energii, nie są także budulcem naszego organizmu. Mimo to są ważnym elementem dla jego prawidłowego funkcjonowania - biorą udział w wielu ważnych procesach biochemicznych. Większości z nich nie jesteśmy w stanie sami wyprodukować, dlatego musimy dostarczyć je z pożywieniem. Wyjątek stanowią witaminy B1, B6, B12, PP, biotyna czy K, które w niewielkich ilościach są syntetyzowane przez bakterie jelitowe w przewodzie pokarmowym. 

Niewątpliwie - o odpowiedni poziom witamin trzeba dbać. Okazuje się jednak, że ich nadmiar też szkodzi! Nadmierna ilość witamin we krwi może powodować szereg objawów, nazywanych hiperwitaminozą. Dzieje się tak w sytuacji, gdy pacjent przyjmuje duże dawki witamin, które znacznie przewyższają dzienne zapotrzebowanie.  

Hiperwitaminoza - przykłady

Witaminy dzielą się rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach. Do pierwszej grupy należą m.in. witamina C oraz witaminy z grupy B, a do drugiej witaminy A, D, E, oraz K. Nadmiar witamin rozpuszczalnych w wodzie usuwany jest wraz z moczem. Hiperwitaminoza dotyczy w większości grupy drugiej, czyli witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. 

Hiperwitaminoza witaminy A

Nadmiar witaminy A gromadzi się w wątrobie. Dlatego objawami hiperwitaminozy witaminy A są m.in. powiększenie wątroby, nadmierna pobudliwość, osłabienie, bóle głowy, a także zaburzenia widzenia. Bardzo ważną informacją dla wszystkich przyszłych mam jest także to, że witamina A działa teratogennie - jest szkodliwa dla płodu. Wszelkie próby suplementacji powinno się skonsultować ze swoim lekarzem rodzinnym lub ginekologiem. 

Hiperwitaminoza witaminy D

Nadmiar witaminy D może spowodować m.in. zwiększenie wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego - dochodzi wówczas do hiperkalcemii. Jej objawami są m.in. zmęczenie, bóle głowy, wymioty, biegunki, zwiększone pragnienie. W naszym klimacie ciężko jest doprowadzić do hiperwitaminozy witaminy D. Bez obawy - długie przebywanie na słońcu wcale nie spowoduje szkodliwego wzrostu poziomu witaminy D we krwi. Warto natomiast skonsultować suplementację witaminy D z lekarzem rodzinnym. Pomoże dobrać odpowiedni do naszych potrzeb preparat, nie narażając jednocześnie na niepotrzebne nieprzyjemności. 

Hiperwitaminoza witaminy E

Witamina E, jako witamina rozpuszczalna w tłuszczach, także może się nadmiernie odkładać w organizmie. Wywołuje zaburzenia czynności przewodu pokarmowego objawiające się nudnościami, biegunkami czy wymiotami. Często także obserwuje się zmęczenie i osłabienie pacjentów. 

Hiperwitaminoza witaminy C

Witamina C rzadko wywołuje działania niepożądane. Jej nadmiar jest usuwany z moczem. Jeśli natomiast przyjmujemy duże ilości witaminy C, mogą nas spotkać problemy żołądkowe - nudności, biegunka czy wymioty. Witamina C jest kwasem, którego zbyt duża ilość działa szkodliwie na żołądek - warto więc zwracać szczególną uwagę na jej dawkę. 

Hiperwitaminoza - jak się przed nią uchronić?

Nie każde osłabienie czy biegunka od razu świadczą o hiperwitaminozie. Zanim sami postawimy sobie taką diagnozę warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który przeprowadzi wywiad i być może zleci wykonanie badania krwi. Oznaczenie poziomu danej witaminy we krwi nie pozostawi lekarzowi wątpliwości co do diagnozy. Zawsze należy z rozwagą, a najlepiej po konsultacji z lekarzem, podchodzić do suplementacji witamin. Bezmyślnie przyjmowane preparaty mogą doprowadzić do poważnych dolegliwości. Jeśli natomiast mamy problem z ułożeniem zbilansowanej diety warto skonsultować się z dietetykiem - specjalista ułoży odpowiedni jadłospis i zwróci uwagę na najważniejsze problemy związane z naszym żywieniem. Na taką konsultację dietetyczną możemy zapisać się przez serwis LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia

1. Gawęcki J.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
2. Przysławski J.: Ocena wartości odżywczej żywności, żywienia i stanu odżywienia, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2009
3. Jarosz M.: Normy żywienia dla populacji polskiej - nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia 2012.
4. Tanumihardjo S. et al: Biomarkers of nutrition for development (BOND) - Vitamin A review, The Journal of Nutrition, Volume 146, Issue 9, September 2016, Pages 1816S–1848S.
5. Bouillon R.: Comparative analysis of nutritional guidelines for vitamin D, Nature Reviews Endocrinology volume 13, pages 466–479 (2017).