Czym są witaminy i dlaczego są tak ważne dla dziecka?

Witaminy stanowią grupę związków o różnej budowie chemicznej, które są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Dzielą się na te rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) oraz rozpuszczalne w wodzie (witamina C, witaminy z grupy B). W znakomitej większości organizm nie jest w stanie ich samodzielnie zsyntezować i dlatego należy zadbać o to, aby w codziennych posiłkach dostarczyć mu ich odpowiednie ilości. Jedynie witamina K2 może być w znacznym stopniu produkowana przez naszą własną mikroflorę jelitową, a witamina D3 powstawać w efekcie syntezy skórnej zachodzącej pod wpływem promieniowania UVB. O prawidłową podaż witamin warto szczególnie zadbać w przypadku dzieci - młode, rosnące organizmy potrzebują ich do prawidłowego rozwoju wszystkich narządów i przebiegu wielu procesów fizjologicznych. 

Czy suplementy diety są potrzebne Twojemu dziecku?

Odpowiedź na postawione pytanie jest zależna po pierwsze od wieku dziecka, a po drugie od rodzaju witaminy. W przypadku większości witamin nie zaleca się dodatkowej suplementacji dla dzieci. Jako rodzic postaraj się, aby cały zestaw witamin znajdował się codziennie na talerzu Twojego dziecka. Niezaprzeczalnie najlepszym źródłem witamin dla dzieci (i nie tylko) jest odpowiednia dieta. Jeśli jest prawidłowo skomponowana, kolorowa, obfitująca w naturalne, nieprzetworzone produkty zagwarantuje dziecku dostęp praktycznie do wszystkich niezbędnych witamin. I żaden suplement diety z apteki jej nie dorówna - bo witaminy w pokarmach występują w najlepiej przyswajalnej formie. Dlatego tak ważne jest, aby od najmłodszych lat wypracować u dziecka dobre nawyki żywieniowe. Jak to zrobić? Zacznij od siebie! Dziecko jest bardzo dobrym obserwatorem i naśladowcą. Daj dziecku dobry przykład i sam jedz zdrowo. Warto edukować dzieci w kwestii żywienia już od najmłodszych lat. A jeśli masz wątpliwości co do tego, czy Twoja rodzina odżywia się prawidłowo, warto skorzystać z porady dietetyka.

Jakie witaminy suplementować u dzieci?

Prawidłowa dieta to klucz do zdrowia i odpowiedniego rozwoju Twojego dziecka. Jednak w przypadkach niektórych witamin konieczna jest dodatkowa suplementacja gotowymi preparatami.

Suplementacja witaminą D3

Witamina D3 jest niezbędna do rozwoju zdrowych kości u dzieci, które będą służyły im przez lata - zapobiega krzywicy, a w dorosłym życiu osteomalacji i osteoporozie. Jej źródłem w pożywieniu są przede wszystkim tłuste ryby, tran, a w mniejszej ilości zawierają ją również żółtka jaja kurzego, mleko, sery. Dodatkowo witamina D3 produkowana jest w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego B, ale w naszej szerokości geograficznej zachodzi ona jedynie w ciepłych miesiącach od maja do września, a poza nimi jest praktycznie niemożliwa. Ze względu na małe spożycie ryb w naszej kulturze oraz ograniczoną ekspozycję na słońce (co ma bardzo duże znaczenie w prewencji poparzeń skórnych zwiększających ryzyko wystąpienia nowotworów skóry, w tym najgroźniejszej ich postaci - czerniaka) uzasadnione jest stosowanie dodatkowej suplementacji witaminy D3 wśród dzieci od najmłodszych lat. Witaminę D3 w odpowiedniej dawce podaje się już od pierwszych dni życia, kiedy dziecko karmione jest piersią. Dla najmłodszych dostępne są one w postaci wygodnych kropli - wystarczy z pomocą informacji na opakowaniu odpowiednio przeliczyć dawkę. W przypadku żywienia mlekiem modyfikowanym można odstąpić od podawania dodatkowych suplementów, gdyż w składzie takiego produktu znajdują się wszystkie potrzebne witaminy w odpowiednich do wieku dawkach, w tym witamina D3.

Zalecane dawki witaminy D3 wśród dzieci i młodzieży

Noworodki urodzone przedwcześnie – < 32. tygodnia ciąży

• zalecana się rozpoczęcie suplementacji 800 IU/dobę od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu karmienia;
• należy prowadzić ją pod kontrolą stężenia 25(OH)D we krwi.

Noworodki urodzone przedwcześnie - od  33 do 36. tygodnia ciąży

• zalecana dawka to 400 IU/dobę od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu karmienia;
• brak wskazań do rutynowego oznaczania stężenia 25(OH)D, poza dziećmi z grupy ryzyka (żywienie pozajelitowe >2. tyg., ketokonazol >2 tyg., leczenie przeciwdrgawkowe, cholestaza, masa urodzeniowa <1500 g).

Noworodki donoszone i niemowlęta

• 0 do 6 miesięcy: 400 IU/dobę od pierwszych dni życia niezależnie od sposobu karmienia;
• 6 do 12. miesiąca życia – dawka 400–600 IU/dobę, w zależności od dobowej dawki witaminy D dostarczanej z pokarmem.

Dzieci od 1 do 10. roku życia

• w miesiącach od maja do września u zdrowych dzieci przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami min. 15 minut w godzinach od 10 do 15, bez stosowania kremów z filtrem, nie jest konieczna suplementacja witaminą D, chociaż jest wciąż zalecana i bezpieczna;
• w przypadku niespełnienia powyższych warunków, zaleca się suplementację w dawce 600-1000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok;
• u dzieci z otyłością dawka ta wzrasta do 1600-4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.

Młodzież od 11 do 18. roku życia

• w miesiącach od maja do września u zdrowych nastolatków przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez co najmniej 15 minut w godzinach od 10 do 15, bez stosowania kremów z filtrem, suplementacja witaminą D nie jest konieczna, chociaż jest wciąż zalecana i bezpieczna;
• w przypadku niespełnienia powyższych warunków zaleca się suplementację w dawce 800-2000 IU/dobę, zależnie od masy ciała i podaży witaminy D w diecie, przez cały rok;
• u nastolatków z otyłością dawka ta wzrasta do 1600–4000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.

Przedawkowanie witaminy D

Zarówno niedobór, jak i nadmiar witamin mogą zaszkodzić. Przedawkowanie witaminy D może doprowadzić do zatrucia lub uszkodzenia nerek. Dlatego w przypadku każdej suplementacji najważniejsze jest dobranie odpowiedniej dawki do wieku i potrzeb dziecka. Przed rozpoczęciem podawania dziecku witaminy D skonsultuj się z ginekologiem, neonatologiem, a w przypadku starszych dzieci, pediatrą. Wizytę u tych specjalistów możemy zarezerwować przez serwis LekarzeBezKolejki.pl.

Suplementacja witaminą K

Obecność witaminy K jest niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi. Jej źródłem w diecie są wątróbka, zielone warzywa, pomidory, truskawki oraz rośliny strączkowe. Produkcja witaminy K2 odbywa się także w naszych jelitach przy udziale naturalnie występującej tam flory bakteryjnej. Ze względu na niedostateczne ilości witaminy K w mleku matki oraz nierozwiniętą mikroflorę jelitową na jej niedobór cierpią noworodki. Niesie to ze sobą ryzyko krwotoków tzw. krwawienia z niedoboru witaminy K (VKDB). Dlatego każdy noworodek po urodzeniu powinien dostawać domięśniowo 1 mg witaminy K. W przypadku wcześniaków dawka może zostać zmodyfikowana w zależności od masy urodzeniowej.

Suplementować czy nie?

Wbrew temu, co krzyczy do Ciebie z niebieskiego ekranu telewizja i Internet, u zdrowych dzieci stosowanie dodatkowych preparatów z witaminami (poza witaminą D3) nie jest wskazane. Żadne multiwitaminy z apteki, a już na pewno nie te w formie słodkich żelek i przepełnionych cukrem, syropem glukozowym i innymi polepszaczami smaku syropami, nie zastąpią prawidłowej diety - to wraz z nią dziecko powinno otrzymywać cały zestaw witamin. Natomiast w razie stwierdzenia u dziecka niedoborów witamin decyzję o włączeniu suplementacji i zalecanej dawce witamin powinien podjąć lekarz, gdyż zarówno niedobór jak i nadmiar witamin jest szkodliwy.

Autor