Cytomegalia - jedna z najczęstszych chorób zakaźnych

Cytomegalia jest chorobą zakaźną, wywoływana przez wirusa cytomegalii (CMV). Jest to wirus typowy dla człowieka. Oznacza to, że jesteśmy jego gospodarzem, nosicielem oraz źródłem zakażenia. Wirus cytomegalii występuje powszechnie w środowisku - szacuje się, że nawet około 80% populacji może być zakażonych CMV.

Cytomegalia jest tak często spotykana, ponieważ bardzo łatwo może dojść do zakażenia -  poprzez kontakt z prawie wszystkimi płynami ustrojowymi zakażonego człowieka. Mogą to być m.in. ślina, mocz, kał, krew, wydzielina dróg rodnych, mleko kobiece czy nasienie. Kontakty seksualne, przeszczep zakażonego organu lub transfuzja zakażonej krwi mogą spowodować zakażenie wirusem cytomegalii, jednak najczęściej do zakażenia dochodzi poprzez drogę kropelkową. Po wniknięciu do organizmu wirus pozostaje utajony i uaktywnia się dopiero w stanach osłabienia odporności organizmu. Rozróżniamy dwa rodzaje zakażenia: wrodzone (pierwotne) lub nabyte.

Objawy zakażenia wirusem cytomegalii

Większość zakażeń wirusem cytomegalii u zdrowych osób przebiega bezobjawowo lub daje łagodne objawy, przypominające przebieg grypy. Chory może się skarżyć na gorączkę, bóle mięśniowo-stawowe, osłabienie, bóle głowy i gorsze samopoczucie. Często stwierdza się także powiększenie węzłów chłonnych oraz śledziony. Rzadziej obserwuje się zmiany na migdałkach i powiększenie wątroby. Objawy zazwyczaj utrzymują się kilka dni lub tygodni i ustępują samoistnie. 

Poważniejsze w skutkach mogą natomiast okazać się zakażenia wrodzone (szczególnie dla niemowląt) lub występujące u osób z obniżoną odpornością (zakażenie wirusem HIV, choroba nowotworowa). U takich pacjentów zakażenie może przebiegać pod postacią śródmiąższowego zapalenia płuc, zapalenia mózgu, trzustki, nadnerczy, siatkówki bądź naczyniówki. W takich sytuacjach zazwyczaj konieczna jest hospitalizacja. 

Leczenie cytomegalii

Leczenie cytomegalii u osób ze sprawnym układem odpornościowym nie wymaga specjalistycznej farmakoterapii i polega głównie na eliminowaniu objawów zakażenia. W tym celu stosuje się m.in leków przecowgorączkowe i przeciwzapalne. W przypadku pacjentów z niedoborami odporności podaje się lek przeciwwirusowy - gancyklowir. Leczenie trwa nawet kilka tygodni i zazwyczaj odbywa się w szpitalu, pod opieką personelu medycznego.

Cytomegalia w ciąży

Zakażenie wirusem cytomegalii w ciąży może być szczególnie niebezpieczne. Jego konsekwencje mogą się różnić w zależności od rodzaju zakażenia. Jeżeli matka po raz pierwszy zostaje zakażona wirusem, ryzyko jednoczesnego zakażenia płodu sięga nawet 40%. Jeśli natomiast dochodzi do reaktywacji utajonego wirusa, prawdopodobieństwo to spada do 1%. Im szybciej dochodzi do zakażenia wirusem, tym bardziej niebezpieczne są jego następstwa. Jeżeli przyszła mama wie, że jest zakażona wirusem powinna przekazać tę informację swojemu ginekologowi. Zakażenie płodu wirusem cytomegalii może doprowadzić do poronienia, obumarcia płodu, a także zakażenia łożyska. Objawami przebytego zakażenia wewnątrzmacicznego u noworodków są m.in. niska masa urodzeniowa, małogłowie, niedosłuch, uszkodzenie układu nerwowego, żółtaczka czy skaza krwotoczną. W przypadku ciężkiego zakażenia cytomegalowirusem może dojść nawet do zgonu dziecka w pierwszych tygodniach życia. Najbardziej niebezpieczne skutki dotyczą jednak tylko około 5-10% wewnątrzmacicznie zakażonych płodów. Dziecko, u którego zauważone zostaną objawy cytomegalii wrodzonej jest bacznie obserwowane przez pediatrę, a w razie konieczności przez odpowiedniego specjalistę, np. neurologa czy okulistę. 

Cytomegalia u dzieci

Do zakażenia dzieci wirusem cytomegalii może dojść zarówno w czasie ciąży, jak i po urodzeniu. W pierwszym przypadku mówi się o zakażeniu pierwotnym (wrodzonym), a w drugim o zakażeniu nabytym. Dziecko może się zarazić w wieku niemowlęcym, np. na skutek karmienia piersią, poprzez zakażone mleko matki, lub później, poprzez kontakt z innymi zakażonymi dziećmi, np. w przedszkolu czy szkole. Należy jednak pamiętać o tym, że większość zakażeń nabytych przebiega bezobjawowo i nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla malucha.

Profilaktyka zakażenia

Niestety, obecnie nie ma szczepionki przeciwko cytomegalowirusowi. Jedyne co można zrobić, to przestrzegać podstawowych zasad higieny. Powinny się do niej stosować szczególnie kobiety w ciąży, u których nie stwierdzono obecności przeciwciał przeciwko CMV, bo pierwotne zakażenie w czasie ciąży może być szczególnie niebezpieczne dla płodu. Małe dzieci (do 3. życia) zakażone CMV wydalają wirusa ze śliną i moczem. Dobrze jest o tym pamiętać w czasie opieki nad nimi.

Pamiętajcie, że wizytę u wybranego specjalisty możecie zarezerwować na portalu LekarzeBezKolejki.pl.