Rotawirus – co to takiego?

Rotawirusy są patogenami zaliczanymi do reowirusów (łac. Reoviridae), czyli sierocych wirusów oddechowych i jelitowych (ang. respiratory enteric orphan), rozpowszechnionych na całym świecie. Istnieje siedem grup rotawirusów oznaczanych literami od A do G. Zakaźne dla ludzi są typy A, B i C, z czego najbardziej rozpowszechnione są rotawirusy grupy A, odpowiadające za 90% wszystkich infekcji rotawirusowych.

Jak można zarazić się rotawirusami?

Rotawirusy mogą przenosić się drogą kropelkową, poprzez kontakt z przedmiotami dotykanymi przez osobę zakażona, a także drogą fekalno-oralną. Na skórze dłoni wirusy utrzymują się przez kilka godzin, ale na suchych powierzchniach ten czas wydłuża się nawet do dwóch miesięcy, co sprawia, że o zakażenie nietrudno.

Rotawirusy kolonizują układ pokarmowy. Uszkadzają nabłonek kosmków jelitowych, czego sutkiem jest rozwój stanu zapalnego w jelitach oraz żołądku. Pierwsze objawy pojawiają się w ciągu 12 do 96 godzin od kontaktu z wirusem. Infekcje rotawirusowe u dorosłych zazwyczaj przebiegają bezobjawowo, jednak u dzieci mogą mieć poważne konsekwencje. Szczególnie zagrożone są maluchy między 4. a 24. miesiącem życia.

Rotawirusy są dominującą przyczyną biegunek zakaźnych u dzieci do 5. roku życia. W Polsce każdego roku na infekcje rotawirusowe choruje nawet 200 tysięcy osób, w tym również seniorzy po 65. roku życia.

Jak rozpoznać objawy zakażenia rotawirusami?

Objawy infekcji rotawirusowej u dziecka występują krótko po zakażeniu. Typowym symptomem są wodniste biegunki, które charakteryzują się wielokrotnym wypróżnianiem w ciągu dnia oraz wodnistymi żółtozielonymi stolcami. Rodzice często określają te wypróżnienia jako „tryskające”. Uciążliwe objawy mogą utrzymywać się przez kilka dni. W tym czasie dziecko jest osłabione, odmawia jedzenia i picia, dodatkowo utrzymuje się wysoka gorączka do 40ºC.

Biegunki w połączeniu z niechęcią do jedzenia i picia grożą szybkim odwodnieniem i utratą elektrolitów, a to dla małych dzieci stanowi poważne zagrożenie. Jeżeli objawy nasilają się, rodzice czym prędzej powinni udać się z maluchem do szpitala.

Metody leczenia infekcji rotawirusowej

Podobnie jak przy innych infekcjach o podłożu wirusowym, również na zakażenie rotawirusami nie ma dedykowanego leku. Leczenie ma charakter objawowy, a jego celem jest zmniejszenie dyskomfortu osoby chorej, dostarczenie wszystkich niezbędnych mikroelementów oraz odpowiednie nawodnienie organizmu. Jeżeli infekcja ma gwałtowny przebieg i stanowi zagrożenie dla życia pacjenta, konieczne jest leczenie szpitalne. 

Pacjenci leczeni w domu, u których infekcja przebiega łagodnie, powinni otrzymywać elektrolity dostępne w aptece oraz preparaty probiotyczne, które pomogą odbudować mikrobiotę jelitową. Dieta w tym czasie powinna być lekkostrawna, by dodatkowo nie obciążać układu pokarmowego.

Rotawirusy a profilaktyka

Zalecaną przed lekarzy pediatrów metodą ochrony przed rotawirusami są szczepienia ochronne. W Polsce dostępne są szczepionki jedno- i pięciowalentne, zawierające żywe, osłabione szczepy wirusów. Szczepienia te nie znalazły się w obowiązkowym Programie Szczepień Ochronnych, zatem ich koszt rodzice muszą ponieść z własnej kieszeni. Rekomenduje się podanie tej szczepionki u niemowląt między 6. a 24. tygodniem życia.

Należy pamiętać, że szczepienie przeciwko rotawirusom nie daje całkowitej ochrony przed infekcją, jednak łagodzi przebieg ewentualnej choroby i znacząco zmniejsza ryzyko hospitalizowania osoby chorej. Zazwyczaj jest dobrze tolerowane przez dzieci i nie obserwuje się niepożądanych odczynów poszczepiennych. Zdarzają się wymioty i/lub biegunka, podwyższona temperatura, jednak objawy te mają łagodny przebieg.

Czy każdy może się zaszczepić przeciwko rotawirusom?

Chociaż pediatrzy zalecają podawanie szczepionki przeciwko rotawirusom, nie każde dziecko może zostać zaszczepione. Nie powinno się rozpoczynać szczepień u dzieci po 24. tygodniu życia, a także u maluchów, u których występuje uczulenie na substancje zawarte w szczepionce. Ponadto przeciwwskazaniem do szczepienia są:

• choroby infekcyjne o ciężkim przebiegu;
• wymioty i biegunka;
• przebyte wgłobienie jelita;
• wady wrodzone przewodu trawiennego zwiększające ryzyko wgłobienia jelita;
• zaburzenia układu immunologicznego.