Astygmatyzm – na czym polega ta wada wzroku?

Astygmatyzm (łac. astigmatismus), zwany także niezbornością, jest wadą refrakcji objawiającą się zniekształceniem widzenia spowodowanym niesferycznością rogówki oka. Gdy jej powierzchnia ma kształt zbliżony do kuli, prawidłowo załamuje promienie świetlne, które są skupiane na obszarze siatkówki. Krzywizny na rogówce sprawiają, że promienie świetlne są nieprawidłowo ogniskowane. W efekcie widziany przez nas obraz jest nieostry. Dzieje się tak zarówno w przypadku obrazów bliskich, jak i dalekich. Zdarza się, że niezborność spowodowana jest deformacją soczewki oka lub gałki ocznej.

Warto pamiętać, że ludzkie oko nie jest idealnie sferyczne, dlatego astygmatyzm występuje u prawie każdego. Gdy niezborność wynosi do 0,5 dioptrii, mówimy o astygmatyzmie fizjologicznym, który nie wymaga korekcji.

Jak objawia się astygmatyzm?

Niezborność fizjologiczna nie stanowi problemu, ponieważ nasz narząd wzroku posiada pewne mechanizmy kompensacyjne, pozwalające zapewnić prawidłowe widzenie. Jednak wada powyżej 0,75 dioptrii może już stanowić dyskomfort i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Astygmatyzm sprawia, że widziany obraz jest zamazany i zniekształcony, a objawom tym mogą towarzyszyć:

• przekrzywianie głowy,
• widzenie linii prostych jako krzywych, punktów jako elips,
• nawracające bóle głowy (zwłaszcza w okolicy czoła),
• widzenie, jak za mgłą,
• mrużenie oczu, częste mruganie,
• tarcie oczu,
• zaburzenia poczucia przestrzeni.

Przyczyny astygmatyzmu

Niezborność może mieć różne przyczyny. Najczęściej wynika ona z nieregularnej krzywizny rogówki, co przeważnie ma charakter wrodzony i stały, choć z wiekiem może się pogłębiać. Astygmatyzm może być również spowodowany bliznami na rogówce, powstałymi w wyniku przerwania jej ciągłości lub po jej szyciu, a także niektórymi chorobami, jak np. stożek rogówki. Zdarzają się również przypadki astygmatyzmu będącego wynikiem patologii soczewki pacjenta (wrodzonej lub będącej efektem choroby tkanki łącznej) lub urazu, który doprowadził do jej przemieszczenia się.

Rozpoznanie astygmatyzmu

Z uwagi na fakt, że astygmatyzm najczęściej występuje z nadwzrocznością lub krótkowzrocznością, jest trudny do zdiagnozowania. Dlatego najlepiej udać się na konsultację do okulisty lub optometrysty. Wizytę można umówić za pośrednictwem serwisu LekarzeBezKolejki.pl, który udostępnia tysiące terminów u specjalistów w całym kraju. Pacjenci mogą wybierać między terminami wizyt na NFZ i komercyjnymi.

Lekarz może przeprowadzić szereg badań oceniających kondycję naszych oczu i pozwalających zdiagnozować tę wadę wzroku. Okuliści do diagnozowania astygmatyzmu często wykorzystują keratoskop. Ma on postać krążka z białymi i czarnymi okręgami. Gdy pacjent spogląda na keratoskop, lekarz może obserwować i ocenić kształt odbić tych kręgów na rogówce. Dokładniejszą metodą diagnostyczną jest wideokeratografia komputerowa, która również wykorzystuje okręgi z keratoskopu. Ich obraz rzucany jest na powierzchnię rogówki, rejestrowany przez kamerę, a następnie analizowany przez komputer. Aby określić stopień i oś astygmatyzmu wykorzystuje się również oftalometr Jawala - urządzenie służące do pomiaru krzywizn rogówki w dwóch głównych przekrojach. Wszystkie te badania są bezinwazyjne i zupełnie bezbolesne i bezpieczne dla pacjenta.

W domu pacjent może wykonać prosty test, który może sugerować obecność astygmatyzmu. Do jego wykonania potrzebny jest obraz składający się z prostych linii rozchodzących się promieniście od jednego punktu. W przypadku niezborności linie te mogą być niewyraźne i rozmyte, zakrzywione lub część z nich jest ciemniejsza i jaśniejsza.

Metody leczenia astygmatyzmu

Astygmatyzm koryguje się za pomocą tzw. szkieł cylindrycznych. Maja one różną moc załamywania promieni świetlnych, dopasowaną do wady pacjenta. W jednym położeniu osi (tzw. przekroju głównym) mogą np. korygować nadwzroczność, w drugim wyrównywać kształt rogówki. Gdy okulista wypisuje pacjentowi receptę na okulary, zaznacza na niej tzw. oś cylindra. Jeżeli zależy nam na wygodzie, okulary w większości przypadków można zastąpić soczewkami torycznymi. W odróżnieniu od klasycznych soczewek kontaktowych, te mają grubszą dolną strefę i pionową linię. 

Od wielu lat astygmatyzm z powodzeniem leczy się operacyjne, podobnie jak pozostałe wady refrakcji. Zabiegi laserowe umożliwiają korygować astygmatyzm o wartości nawet -6,0 dioptrii. O tym, czy pacjent kwalifikuje się do takiego leczenia decyduje okulista.

Autor