Zespół suchego oka — co to jest?

Zespół suchego oka związany jest bezpośrednio z płynem łzowym. Jest on cienką warstwą ochronną wydzielaną przez gruczoł łzowy znajdujący się w górnym kąciku oczu. Jego zadaniem jest nie tylko odpowiednie nawilżenie rogówki i spojówki, ale także zabezpieczenie ich przed tarciem i szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Zalicza się do nich głównie drobnoustroje oraz zanieczyszczenia środowiska, jak np. kurz. Płyn łzowy wpływa również na odpowiednie odżywienie rogówki i spojówki. Składa się w większości z wody, ale także z tłuszczów, soli mineralnych i warstwy lipidowej. 

Zespół suchego oka jest schorzeniem związanym ze zbyt małym nawilżeniem powierzchni oczu. ZSO to nie tylko za suche oczy, ale również dyskomfort w widzeniu i codziennym funkcjonowaniu. Spowodowany jest niewystarczającą lub nieprawidłową produkcją płynu łzowego. Powodem wystąpienia zespołu suchego oka może być też nadmierne parowanie płynu łzowego. 

Zarezerwuj dogodny termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Zespół suchego oka — przyczyny

Zespół suchego oka w przebiegu innych chorób

Zespół suchego oka bezpośrednio jest związany ze zmniejszeniem nawilżenia powierzchni oka. Jest to schorzenie wieloczynnikowe — nie ma jednej przyczyny jego występowania. Zaburzenia produkcji płynu łzowego lub jego nadmierne parowanie mogą wystąpić w schorzeniach, takich jak zaburzenia autoimmunologiczne, choroby przewlekłe, w tym cukrzyca oraz choroby dermatologiczne.

Zespół suchego oka u kobiet i mężczyzn

Zespół suchego oka związany jest również z płcią i wiekiem. Częściej występuje u kobiet, w szczególności po okresie menopauzy. Związane to jest ze stopniowym zanikaniem gruczołu łzowego. U mężczyzn wraz z wiekiem również wzrasta szansa na wystąpienie ZSO.

Zespół suchego oka jako przyczyna operacji i leczenia

Niezależnie od płci i wieku ZSO może się pojawić jako powikłanie operacji laserowej korekcji wzroku, ale też u palaczy czy o osób stosujących przewlekle leki przeciwhistaminowe, przeciwarytmiczne, przeciwdepresyjne, przeciwmigrenowe, obniżające ciśnienie krwi oraz doustną antykoncepcję.

Inne powody wystąpienia zespołu suchego oka

Zespół suchego oka jako grupa schorzeń wieloczynnikowych może również mieć swoją przyczynę w niedoborze witaminy A, ale także przy nadmiernej eksploatacji narządu wzroku jak np. długa praca przy komputerze, nadmierne oglądanie telewizji czy korzystanie ze smartfona. Również noszenie soczewek wpływa na zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia ZSO w przyszłości.

Zespół suchego oka — objawy

Zespół suchego oka objawia się przede wszystkim pieczeniem oczu oraz ich podrażnieniem. Często dochodzi również do przekrwienia oczu oraz uczucia zmęczenia. Do kolejnych objawów ZSO można zaliczyć również nadmierne łzawienie, pogorszenie widzenia oraz uczucie ciała obcego w oku. Brak odpowiedniej warstwy ochronnej powierzchni oka zwiększa też ryzyko występowania infekcji oczu.

W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących objawów mogących wskazywać na wystąpienie zespołu suchego oka należy udać się do okulisty. Nieleczony ZSO może stopniowo pogarszać wzrok oraz zwiększać częstotliwość infekcji, dlatego istotna jest szybka konsultacja lekarska w celu podjęcia leczenia.

Okulistów w Twojej okolicy znajdziesz na stronie LekarzeBezKolejki.pl.

Zespół suchego oka — diagnoza

Zespół suchego oka — diagnoza na podstawie wywiadu

Zespół suchego oka jest diagnozowany przez lekarza najczęściej na podstawie objawów zgłaszanych przez chorego. Wywiad lekarski pozwala na wykluczenie innych przyczyn ich występowania i postawienia rozpoznania w kierunku ZSO. Zdarza się jednak, że nie wszystkie objawy występują lub mogą być przyczyną innej choroby i wtedy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań.

Zespół suchego oka — badania diagnostyczne

Jeżeli wywiad lekarski nie jest w stanie jednoznacznie potwierdzić rozpoznania zespołu suchego oka, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań. Należą do nich:

• czas przerwania filmu łzowego — pozwala na ocenę szybkości wysychania oczu,
• test Schirmera — polega na założeniu kawałka bibuły do worka spojówkowego i następnie ocenę jego zwilżenia, nie jest jednak tak czuły, jak badanie czasu przerwania filmu łzowego,
• badanie rogówki oka — wykonywane w celu zbadania występowania punktowych ubytków nabłonka w rogówce,
• ocena filmu łzowego — lekarz okulista w tym badaniu ocenia wysokość menisku filmu łzowego, który u chorych jest węższy i przerywany,
• badanie fałdów spojówki — fałdy spojówki występują jedynie u osób z zespołem suchego oka.

Zespół suchego oka — leczenie

Zespół suchego oka leczony jest przede wszystkim objawowo. W przypadku wystąpienia zmian nie da się jednorazowo i na stałe przywrócić prawidłowego funkcjonowania płynu łzowego. W leczeniu stosowane są preparaty zastępujące naturalny płyn łzowy — tzw. sztuczne łzy. W przypadku występowania stanu zapalnego wywołanego ZSO stosowane mogą być kortykosteroidy lub cyklosporyna A. Leczenie to musi być prowadzone pod ścisłą kontrolą okulisty.

Bibliografia

1. Pogrzebielski, A. Zespół suchego oka. 2015. Medycyna praktyczna. Dostępne na stronie: https://www.mp.pl/okulistyka/okulistyka-dla-nieokulistow/artykuly/127100,zespol-suchego-oka (Data dostępu: 02.2025)
2. Stodolska-Nowak, A., Siwiec-Prościńska, J. Zespół suchego oka. 2018. Okulistyka po dyplomie. Dostępne na stronie: https://podyplomie.pl/okulistyka/29688,zespol-suchego-oka?srsltid=AfmBOorBxLpJN47HfkncqpqWMYoOX2msMRCjI5YyfOIV-GKTcj5eZt_5 (Data dostępu: 02.2025)
3. Zaleska-Żmijewska, A. Rola lekarza POZ w leczeniu najczęstszych schorzeń powierzchni oka. 2016. Lekarz POZ 4/2026. str.: 349-355

Autor