Co to jest światłowstręt?

Fotofobia, czyli światłowstręt nie jest samodzielną jednostką chorobową, ale jest klasyfikowany jako objaw chorób oczu i układu nerwowego lub skutek stosowanych leków. Po bezpośrednim kontakcie oczu ze światłem lub w trakcie przebywania w nasłonecznionym pomieszczeniu, u nadwrażliwych odczuwane jest pieczenie i ból oka, prowadzące do nasilonego mrużenia powiek. 

Chociaż objawy światłowstrętu są bardziej nasilone w sytuacji narażenia na bardzo jasne światło słoneczne, to występują one także w sytuacji narażenia na światło umiarkowane. Nie ma też znaczenia, czy narażamy się na światło naturalne, czy sztuczne. Co ciekawe światłowstręt nie zawsze dotyczy obojga oczu, czasem może obejmować tylko jedno oko, na przykład w konsekwencji jakiegoś urazu.

Występowanie zjawiska światłowstrętu jest związane z zaburzeniem przewodnictwa nerwowego na osi oko-mózg. Udowodniono, że osoby niewidome, ale z zachowaną gałką oczną, także mogą odczuwać światłowstręt.

Umów dogodny termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Światłowstręt - objawy

Do podstawowych objawów światłowstrętu należą:

• dyskomfort podczas widzenia,
• ból oczu,
• uczucie pieczenia i kłucia w oczach,
• odruchowe mrużenie i zamykanie oczu,
• łzawienie oczu,
• uczucie suchości oczu.

Warto pamiętać, że światłowstręt często pojawia się w pakiecie z:

• problemami ze wzrokiem,
• wymiotami, nudnościami,
• zawrotami głowy,
• bólem w okolicy czoła.

Światłowstręt - przyczyny

Sposób leczenia światłowstrętu jest ściśle uzależniony od powodu jego pojawienia się. Lista przyczyn fotofobii jest jednak długa, a należą do nich przede wszystkim problemy oczne takie jak:

• zapalenie spojówek,
• choroby przebiegające z uszkodzeniem nabłonka rogówki - zapalenie rogówki, erozje rogówki, dystrofie rogówki,
• dystrofie czopków,
• zapalenia wnętrza gałki ocznej,
• beztęczówkowość,
• bezsoczewkwość,
• jaskra wrodzona,
• bielactwo,
• powikłania noszenia soczewek kontaktowych, takie jak nieodpowiednia higiena i mikrourazy powstałe podczas ich ściągania i zakładania ,
• oparzenia oczu spowodowane podczas spawania lub przebywania na intensywnym słońcu, zwłaszcza na śniegu lub nad wodą bez prawidłowej ochrony oczu.

Często wymienia się także przyczyny neurologiczne fotofobii:

• zapalenie opon mózgowych lub mózgu,
• choroby ze spektrum autyzmu,
• krwawienia podpajęczynówkowe,
• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego,
• udar mózgu.

Światłowstręt jest również objawem:

• aury migrenowej,
• aury padaczkowej,
• chorób zakaźnych - grypy, ospy, odry, wścieklizny,
• zatrucia alkoholem etylowym,
• niedoboru witaminy B2 (ryboflawiny),
• niedoboru wapnia,
• chorób tarczycy - niedoczynności gruczołu tarczowego oraz choroby Hashimoto.

Fotofobia jest też popularnym działaniem niepożądanym niektórych leków: benzodiazepin, barbituranów, haloperidolu, chlorochiny, metotreksatu, ibuprofenu, naproksenu, metylofenidatu. Także leki, których zadaniem jest rozszerzenie źrenicy, powodują światłowstręt, a więc tropikamid, cyklopentolat, fenylefryna, atropina. Należy zawsze zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania, aby być świadomym wystąpienia możliwych skutków ubocznych.

Światłowstręt a ból głowy

W przypadku migreny, oprócz bólu głowy, to właśnie światłowstręt jest czynnikiem, wskazującym na tę jednostkę chorobową. Ponad 90% cierpiących na migrenę odczuwa fotofobię na którymś z etapów migreny, a najczęściej pojawia się ona w trakcie fazy aury.

Światłowstręt a zapalenie spojówek i zespół suchego oka

Fotofobia nie jest obca ani zapaleniu spojówek, ani zespołowi suchego oka. Zespół suchego oka spowodowany jest niedostatecznym wydzielaniem łez, co sprawia chęć ich drapania oraz uczucie suchości pod powiekami. Z kolei zapalenie spojówek powoduje świąd oka, obecność ropno-śluzowej wydzieliny, zaczerwienienie oczu i ich nadmierne łzawienie. Zapalenie spojówek może tworzyć się zarówno na podłożu infekcyjnym, jak i alergicznym, dlatego tylko znając przyczynę, możemy wyeliminować problem fotofobii.

Światłowstręt - leczenie

Jeżeli wystąpią u Ciebie objawy fotofobii, nie zwlekaj i udaj się do lekarza ogólnego lub okulisty. Nie można lekceważyć tej dolegliwości, bo może być sygnałem ostrzegawczym, wskazującym na poważną chorobę.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Światłowstręt diagnozuje się poprzez wywiad lekarski oraz przeprowadzenie badania ostrości wzroku, wziernikowania dna oka oraz badania w lampie szczelinowej. Leczenie odbywa się poprzez terapię pierwotnej choroby, której skutkiem jest światłowstręt. 

Skuteczne w niwelowaniu dyskomfortu jest stosowanie okularów przeciwsłonecznych, szkieł fotochromowych lub specjalnych osłon do oczu.

Bibliografia:

1. Albilali, A., Dilli, E. (2018). Photophobia: When Light Hurts, a Review. Current neurology and neuroscience reports, 18(9), 62. https://doi.org/10.1007/s11910-018-0864-0
2. Katz, B. J., Digre, K. B. (2016). Diagnosis, pathophysiology, and treatment of photophobia. Survey of ophthalmology, 61(4), 466–477. https://doi.org/10.1016/j.survophthal.2016.02.001
3. Wu, Y., Hallett, M. (2017). Photophobia in neurologic disorders. Translational neurodegeneration, 6, 26. https://doi.org/10.1186/s40035-017-0095-3
4.  Pojda – Wilczek, D. Światłowstręt – diagnostyka różnicowa (dostęp dnia: 19.12.2023).
5. Pogrzebalski, A. Światłowstręt, Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/objawy/85959,swiatlowstret Dostęp dnia 18.12.2023
6. Niżankowska, M.H. (2007). Okulistyka - podstawy kliniczne, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2007.