Co to jest jaskra?

Jaskra oznacza grupę chorób oczu, charakteryzujących się postępującym i nieodwracalnym uszkodzeniem komórek zwojowych siatkówki i nerwu wzrokowego, na skutek wzrastającego ciśnienia śródgałkowego. Prowadzi to do ubytków w polu widzenia oraz znacznego pogorszenia ostrości wzroku w późnej fazie choroby. Wraz z zaćmą jaskra jest jedną z najczęstszych chorób prowadzących do trwałej ślepoty. 

Jedna z klasyfikacji jaskry związana jest z przyczyną powstania choroby. Wyróżnia się: 

• jaskrę pierwotną, której podłoże nie zostało dokładnie poznane, 
• jaskrę wtórną, związaną z innymi schorzeniami, toczącymi się w obrębie gałki ocznej.

Ponadto wymienia się także jaskrę wrodzoną, która jest związana z nieprawidłową budową gałki ocznej.  

W praktyce istotniejszą klasyfikacją jaskry jest jej rozróżnienie ze względu na kąt przesączania. Podział obejmuje jaskrę z:

• zamkniętym kątem przesączania,
• otwartym kątem przesączania.

Jaskra z otwartym kątem przesączania jest najczęściej występującą postacią choroby, wynikającą z utrudnionego odpływu cieczy wodnistej z oka. Ciecz wodnista odpowiada za prawidłowe napięcie gałki ocznej, zaś zwiększenie jej objętości prowadzi do wzrostu ciśnienia śródgałkowego i postępującego zaniku nerwu wzrokowego. W jaskrze z zamkniętym kątem przesączania dochodzi do całkowitego zablokowania odpływu cieczy wodnistej, co powoduje gwałtowny wzrost ciśnienia w gałce ocznej. 

Umów się do lekarza rodzinnego

Pierwsze objawy jaskry

W jaskrze otwartego kąta przesączania objawy w początkowej fazie choroby są niespecyficzne i mało nasilone. Pacjent może odczuwać bóle głowy i okresowy ból gałek ocznych. Ponadto może zauważać obraz “tęczowych kół” wokół źródeł światła. Do zaburzeń widzenia dochodzi w późniejszej fazie choroby, kiedy to chorzy najczęściej zgłaszają się do lekarza okulisty, obserwując u siebie ubytek części pola widzenia. Świadczy to o uszkodzeniu co najmniej 50% włókien nerwowych.
 
O ostrym zamknięciu kąta przesączania (ataku jaskry) mówimy, gdy kąt przesączania ulegnie całkowitemu zablokowaniu. Dochodzi wtedy do szybkiego wzrostu ciśnienia śródgałkowego, ze względu na brak odpływu cieczy wodnistej. Pacjent może skarżyć się na silny ból oczu i głowy, pogorszenie widzenia, nudności i wymioty. Nagły wzrost ciśnienia w obrębie gałki ocznej powoduje, że są one bardzo twarde. Jest to stan wymagający szybkiej interwencji lekarza okulisty.

Wizytę u wybranego lekarza możesz z łatwością umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Jak diagnozuje się jaskrę?

Rozpoznanie jaskry ustala się na podstawie wyników badań, zleconych przez lekarza okulistę. Jednym z nich jest wielokrotne mierzenie ciśnienia w gałce ocznej oraz perymetria, polegająca na badaniu ubytków wzroku. Po wcześniejszym przygotowaniu, pacjent może zostać skierowany na wziernikowanie dna oka (oftalmoskopię). Badanie to wykonuje się po uprzednim podaniu leków rozszerzających źrenicę i polega na obserwacji wnętrza oka przy pomocy światła widzialnego. Oftalmoskopia jest rutynowym badaniem okulistycznym, które jest wykonywane przy podejrzeniu chorób nerwu wzrokowego, twardówki, siatkówki i ciałka rzęskowego. Na kilka godzin po badaniu nie należy prowadzić samochodu, a na samo badanie warto wziąć ze sobą okulary przeciwsłoneczne, ponieważ może po nim wystąpić światłowstręt.

Leczenie jaskry

Leczenie jaskry polega na kontroli ciśnienia śródgałkowego. Podstawowymi lekami są preparaty miejscowe w postaci kropli do oczu, zawierające substancje obniżające ciśnienie wewnątrz gałki ocznej. Leki przeciwjaskrowe mogą ułatwiać odpływ cieczy wodnistej z oka lub zmniejszać jej wytwarzanie. Terapia opiera się m.in. o tymolol, dorzolamid, acetazolamid, trawoprost, brymonidynę oraz bimatoprost. 

Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi rezultatów, lekarz może zalecić operację jaskry. Warto zaznaczyć, że zmiany obejmujące uszkodzenia w obrębie nerwu wzrokowego i idące za tym ubytki widzenia są nieodwracalne, a leczenie ma za zadanie zahamować dalszy postęp choroby.

Jaskra a zaćma - czym się różnią?

Jaskra i zaćma to dwie różne jednostki chorobowe. Choć obie dotyczą narządu wzroku, mają inne przyczyny i ich leczenie przebiega inaczej. Zaćma to choroba polegająca na zmętnieniu soczewki, zaś jaskra charakteryzuje się wzrostem ciśnienia śródgałkowego. Terapia zaćmy może wymagać zastosowania leków miejscowych lub leczenia operacyjnego, podczas którego zmętniała soczewka zostaje usunięta i zastąpiona nową. Zarówno nieleczona zaćma, jak i jaskra, mogą prowadzić do pogorszenia wzroku, a nawet ślepoty. 

Bibliografia:

1. Langwińska-Wośko, E., Lis, M. (2016). Jaskra w gabinecie lekarza POZ. Lekarz POZ, nr 1, s. 63–67.
2. Grabska-Liberek, I., Jamrozy-Witkowska, A., Wasyluk, J. (2019). Jaskra pierwotna otwartego kąta i zwyrodnienie plamki związane z wiekiem jako główne przyczyny nieodwracalnej utraty wzroku we współczesnym świecie. Nowe możliwości diagnostyki i terapii. Postępy Nauk Medycznych, s. 42-48.

Autor