Co to jest krwotok podpajęczynówkowy?

Krwotok podpajęczynówkowy (ang. subarachnoid hemorrhage, SAH) pojawia się, kiedy krew dostaje się do płynu mózgowo-rdzeniowego, który wypełnia przestrzeń pomiędzy oponą miękką - bezpośrednio pokrywającą mózg - a oponą pajęczą. Częściej pojawia się u kobiet. Ryzyko krwotoku podpajęczynówkowego wzrasta wraz z wiekiem, jednak aż połowa przypadków pojawia się u osób do 55. roku życia.

Umów się do lekarza rodzinnego

Przyczyny krwotoku podpajęczynówkowego

Najczęstszą przyczyną krwotoku podpajęczynówkowego jest pęknięcie tętniaka, czyli nieprawidłowo zbudowanego naczynia tętniczego – w takim przypadku przebieg krwotoku jest ostry, a konsekwencje trudne do przewidzenia. Znacznie rzadziej dochodzi do niego w wyniku pęknięcia naczyniaka, który początkowo daje objawy w postaci napadów padaczkowych, a także osłabienia siły mięśni. Krwotok podpajęczynówkowy może też być konsekwencją urazu głowy lub obecności skazy krwotocznej. 

Czynniki ryzyka krwotoku podpajęczynówkowego

Istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia tego krwotoku. Są to:

• nadciśnienie tętnicze, zwłaszcza jeśli pacjent nie wie, że choruje albo niewłaściwie je leczy;
• palenie tytoniu;
• nadużywanie alkoholu.

Krwotok podpajęczynówkowy częściej pojawia się też u osób, u których w rodzinie ktoś już kiedyś go doświadczył.

Objawy krwotoku podpajęczynówkowego

Krwotok podpajęczynówkowy charakteryzuje się nagłym, silnym bólem głowy, narastającym w ciągu kilku minut. Pacjenci określają go jako “najsilniejszy ból w życiu”, pojawia się on w okolicy potylicy i karku, często jest jednostronny. Czasami pojawia się w okolicznościach, które wiążą się ze wzrostem ciśnienia tętniczego krwi: podczas wysiłku fizycznego, emocji, kaszlu, defekacji, ale w większości przypadków nie ma związku z poprzedzającymi wydarzeniami. Bólowi głowy towarzyszy nadwrażliwość na światło i hałas, nasila się on przy każdym poruszeniu. Występują nudności, wymioty, czasami napady padaczkowe, utrata świadomości, przytomności, a nawet zgon przed przybyciem pomocy. Lekarz może stwierdzić również podczas badania objawy oponowe, w tym sztywność karku, wynikającą z podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych. Jeśli podczas krwawienia uszkodzone zostaną nerwy czaszkowe, występuje podwójne widzenie, zez, opadanie powieki czy zaburzenie ruchu gałek ocznych. Krwotok podpajęczynówkowy może mieć ciężki przebieg, wówczas krew dostaje się również do półkul mózgowych, powodując zaburzenia czucia, mowy i niedowłady kończyn. Objawy mogą się szybko zmieniać w ciągu kilku następnych dni, a stan zdrowia może się pogarszać. Wynika to z powikłań, takich jak obrzęk mózgu lub skurcz tętnic mózgowych (powodujących niedokrwienie). Co więcej, aż u 25% chorych dochodzi do ponownego krwawienia.

Diagnostyka krwotoku podpajęczynówkowego

Krwotok podpajęczynówkowy diagnozuje się na podstawie wywiadu i objawów klinicznych. Najważniejszym badaniem jest tomografia komputerowa, która w pierwszej dobie u 95% chorych pozwala stwierdzić obecność krwi w przestrzeni podpajęczynówkowej, pozwala też wykryć tętniaka lub naczyniaka będącego przyczyną krwawienia. Jeśli jednak badanie to wykona się później, po tygodniu od wystąpienia krwotoku, to czułość spada do 60% i niezbędne jest badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.  

Jeśli stwierdzasz u siebie lub osób w swoim otoczeniu niepokojące objawy, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem lub Szpitalnym Oddziałem Ratunkowym.

Leczenie krwotoku podpajęczynówkowego

Krwotok podpajęczynówkowy jest stanem bardzo poważnym i jego przebieg może być nagły. Aż 15% pacjentów umiera przed przybyciem pomocy medycznej, a 45% w ciągu 30 dni od wystąpienia krwawienia. W zależności od stanu pacjenta stosuje się różne metody leczenia. Jedną z nich jest operacyjne wyłączenie tętniaka z krążenia lub embolizacja, czyli wprowadzenie specjalnych sprężynek do uszkodzonego naczynia. Ważne jest, by nie doszło do skurczu naczyń i groźnych powikłań – w tym celu stosuje się lek, nimodypinę, przez okres 3-4 tygodni. Jeśli u pacjenta nie odnaleziono przyczyny krwawienia lub nie wyraża on zgody na leczenie operacyjne, musi pozostać w pozycji leżącej przez 4 tygodnie i przyjmować leki regulujące ciśnienie krwi. Powikłania krwotoku podpajęczynówkowego, takie jak padaczka, przewlekłe wodogłowie, zaburzenia pamięci czy depresja, wymagają leczenia u neurologa. Chorzy z niedowładami kończyn wymagają często wielomiesięcznej rehabilitacji i konsultacji u lekarza specjalisty. 

Pamiętaj też, że wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Autor