Wapń – badanie, normy

Wskazaniem do wykonania badania jest ocena poziomu wapnia we krwi w przebiegu chorób układu kostnego, zaburzeń funkcji układu pokarmowego, nerek oraz serca. Krew do badania stężenia wapnia całkowitego pobierana jest z żyły do probówki z heparyną. Badanie ma na celu określenia stężenia wapnia w surowicy krwi. Prawidłowe stężenie wapnia całkowitego wynosi 2,12-2,62 mmol/l (8,5-10,5 mg/l), a wapnia zjonizowanego 0,98-1,13 mmol/l. Na poszczególne wyniki ma wpływ poziom albumin i pH krwi. Jak często robić badanie decyduje lekarz opiekujący się pacjentem, zwykle lekarz rodzinny. Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Umów się do lekarza rodzinnego

Niedobór wapnia w organizmie

Niewielkie zmniejszenie stężenia wapnia poniżej wartości prawidłowych jest zwykle bezobjawowe. Jednak objawy hipokalcemii mogą wystąpić nagle. Jej najczęstsze przyczyny to niedobór witaminy D, niedoczynność przytarczyc, hiperfosfatemia, hipomagnezemia i przyjmowanie niektórych leków. Duże niedobory wapnia mogą nieść za sobą następujące objawy:

• kurcze i osłabienie siły mięśni;
• drgawki i napady padaczkowe;
• dezorientację i splątanie;
• psychozę i niepokój;
• częste złamania kości;
• stany lękowe i depresję;
• zmiany skórne takie jak wypryski atopowe, suchość czy łuszczyca.

U osób z długotrwałą hipokalcemią może wystąpić zaćma, bóle brzucha (czasem pod postacią kolki żółciowej) oraz dysfagia. Ze strony układu oddechowo-krążeniowego mogą wystąpić duszności, kurcze oskrzeli lub krtani. Decyzja o leczeniu hipokalcemii zależy od nasilenia objawów klinicznych, ich rodzaju oraz szybkości ich narastania.

Nadmiar wapnia w organizmie

Hiperkalcemia czyli wzrost stężenia wapnia w osoczu, powyżej górnej granicy norm może być spowodowana:

• chorobami układu endokrynnego;
• chorobami nowotworowymi;
• chorobami zapalnymi;
• przyjmowaniem niektórych leków.

Nadczynność przytarczyc może być przyczyną hiperkalcemii jednak przez długi czas przebiega ona skąpoobjawowo. Do typowych objawów nadmiaru wapnia w organizmie należą:

• osłabienie;
• zaparcia;
• choroba wrzodowa;
• ostre zapalenie trzustki;
• zaburzenia czynności nerek.

Przyczyna niektórych stanów hiperkalcemicznych, takich jak zespół Williamsa czy idiopatyczna hiperkalcemia dziecięca –  pozostaje nieznana.

Rola wapnia w organizmie

Zawartość wapnia w organizmie jest 5-krotnie większa niż sodu i wynosi około 1200 g. Z tej puli prawie 99% występuje w kościach w postaci związanej, pozostała część zaś jest obecna w postaci zjonizowanej w płynie śródkomórkowym oraz pozakomórkowym. Wapń pełni w organizmie człowieka szereg funkcji. Do najważniejszych z nich należy:

• funkcja budulcowa – wchodzi w skład zębów, kości, naczyń krwionośnych, paznokci oraz włosów;
• udział w regulacji endokrynnej – aktywuje i przyczynia się do wydzielania hormonów oraz neurotransmiterów;
• funkcja motoryczna – reguluje skurcz mięśni gładkich oraz szkieletowych;
• udział w rozprzestrzenianiu się pobudzenia w mięśniu sercowym;
• udział w przewodzeniu neuronalnym dzięki kanałom jonowym oraz enzymów zależnych od stężenia jonów;
• udział w zachowaniu homeostazy – utrzymuje odpowiednią przepuszczalność błon komórkowych, reguluje procesy zapalne oraz przyczynia się do prawidłowego procesu krzepnięcia krwi. 

Organizm człowieka posiada zdolność do regulowania poziomu wapnia. Ważna rolę w tym procesie odgrywają hormon PTH oraz kalcytonina. Kiedy stężenie wapnia we krwi jest zbyt niskie, hormon przytarczyc (PTH) wysyła sygnał do kości aby pierwiastek ten został z nich uwolniony do krwioobiegu. Jednocześnie zostaje aktywowana witamina D, która poprawia wchłanianie wapnia w jelitach oraz daje sygnał nerkom, aby te zmniejszyły ilość wapnia wydalanego wraz z moczem. Gdy w organizmie jest wystarczająca ilość wapnia, kalcytonina działa odwrotnie i obniża poziom wapnia we krwi. Zatrzymuje ona uwalnianie wapnia z kości.