Wrzody żołądka – bolesna choroba układu trawiennego

Niewielkie ubytki w błonie śluzowej żołądka i dwunastnicy, którym towarzyszy martwica i zapalne nacieki, określa się mianem wrzodów trawiennych. Przeważnie występują one na śluzówce żołądka i opuszki dwunastnicy, rzadziej w dolnej części przełyku lub pętli dwunastnicy. Zmiany te zajmują powierzchnię od kilku do kilkunastu milimetrów i tworzą powierzchniowe uszkodzenia, które w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do perforacji, czyli uszkodzenia wszystkich warstw śluzówki żołądka i dwunastnicy.

Choroba wrzodowa należy do jednych z najczęściej diagnozowanych schorzeń układu trawiennego - dotyczy około 5-10% dorosłych osób. Mężczyźni na wrzody dwunastnicy zapadają dwukrotnie częściej niż kobiety. W przypadku wrzodów żołądka częstość zachorowań u obu płci jest zbliżona.

Przyczyny powstawania wrzodów trawiennych

Choroba wrzodowa może mieć wiele przyczyn, jednak statystyki wskazują, że najczęściej za rozwój tego schorzenia odpowiada zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Nawet 70% wrzodów żołądka  i 75-90% wrzodów dwunastnicy to wynik obecności tej bakterii.

Choroba wrzodowa może być również konsekwencją przewlekłego zażywania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), czyli popularnych preparatów przeciwbólowych na bazie kwas ibuprofenu, naproksenu, ketoprofenu, diklofenaku. Leki te działają drażniąco na błonę śluzową przewodu pokarmowego, a powstałe podrażnienia sprzyjają rozwojowi choroby wrzodowej.

Do rozwoju choroby wrzodowej przyczynia się także nałogowe palenie papierosów, które znacząco utrudnia leczenie i sprzyja nawrotom dolegliwości. Ponadto wśród innych czynników wymienić należy: częste spożywanie alkoholu, narażenie na przewlekły stres, spożywanie ostrych i mocno doprawionych posiłków, przyjmowanie leków z grup NLPZ z glikokortykosteroidami, zespół Zollingea-Ellisona.

Jak objawia się choroba wrzodowa?

Wystąpieniu wrzodów na śluzówce przewodu pokarmowego sprzyja brak równowagi pomiędzy czynnikami, które chronią błonę śluzową żołądka i dwunastnicy a czynnikami, których zadaniem jest te obszary chronić. U części chorych objawy są nieswoiste lub w ogóle nie występują, jednak u większości osób pojawiają się dolegliwości, takie jak:

• pieczenie, ból i dyskomfort w nadbrzuszu, który ustępuje po zjedzeniu posiłku lub przyjęciu środków zobojętniających kwas solny w żołądku. Jeżeli ból występuje na czczo, prawdopodobnie mamy do czynienia z wrzodami dwunastnicy. Ból występujący do trzech godzin po posiłku wskazuje na wrzody żołądka,
• uczucie palenia lub gniecenia w żołądku,
• nudności i wymioty,
• zgaga,
• nawracająca czkawka,
• kwaśne odbijanie się,
• kwaśny lub gorzki posmak w ustach,
• uczucie pełności w okolicach nadbrzusza.

Jeżeli obserwujemy u siebie podobne symptomy, powinniśmy zgłosić się do lekarza rodzinnego i opisać mu charakter tych dolegliwości. Wizytę szybko umówimy na LekarzeBezKolejki.pl, gdzie dostępnych są tysiące terminów do specjalistów w ramach finansowania NFZ lub prywatnych.

Metody diagnozowania wrzodów żołądka

Pomocnym badanie przy diagnostyce choroby wrzodowej, które może zlecić lekarz rodzinny, jest gastroskopia – endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Dzięki niemu można dokładnie przyjrzeć się błonie śluzowej żołądka i opuszki, a także części zstępującej dwunastnicy. Badanie to pozwala również wykryć obecność bakterii H.pylori, a także pobrać wycinek śluzówki do analizy.

Aby sprawdzić, czy doszło do zakażenia bakterią Helicobacter pylori, wykonuje się test wytwarzania ureazy, badanie histopatologiczne lub hodowlę bakteryjną. W laboratorium analitycznym można wykonać test krwi, test oddechowy lub tekst, który wykrywa antygeny tej bakterii w kale. Tańszą alternatywą mogą być apteczne testy na obecność H.pylori.

Jak przebiega leczenie choroby wrzodowej?

W leczeniu choroby wrzodowej najistotniejsze jest ograniczenie występowania czynników, które pogłębiają jej rozwój. U zdecydowanej większości pacjentów konieczna jest eradykacja, czyli usunięcie z błony śluzowej żołądka baterii Helicobacter pylori, a także ograniczenie wydzielania soku żołądkowego. W takich wypadkach stosuje się leczenie skojarzone, w jego trakcie przez czternaście dni podaje się choremu antybiotyk, lek przeciwbakteryjny oraz inhibitor pompy protonowej (IPP), zmniejszający wydzielanie soku żołądkowego. W niektórych przypadkach lekarz może wdrożyć u pacjenta terapię potrójną, która polega na podaniu dwóch antybiotyków i IPP. Antybiotykoterapia jest dużym obciążeniem dla przewodu pokarmowego, dlatego równolegle należy stosować probiotyki lub synbiotyki, aby wspomóc odbudowę naturalnej flory bakteryjnej. Może się zdarzyć, że leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne. Wówczas przeprowadza się leczenie chirurgiczne, polegające na usunięciu wrzodu z fragmentem żołądka lub dwunastnicy.

Wrzody żołądka i dwunastnicy bywają bagatelizowane, jednak trzeba pamiętać, że jest to poważna choroba, a brak jej leczenia może doprowadzić do powikłań zagrażających życiu. Nieleczone wrzody są przyczyną krwotoków z przewodu pokarmowego oraz sprzyjają powstawaniu zmian bliznowatych, a nawet perforacji ścian żołądka. Wreszcie nieleczone wrzody mogą przekształcić się w zmiany nowotworowe.

Wrzody żołądka a dieta

Leczenie farmakologiczne powinno być połączone ze ścisłą dietą zaordynowaną przez dietetyka. Posiłki przy chorobie wrzodowej muszą być niskokaloryczne, niskotłuszczowe i lekkostrawne, aby nie pobudzać organizmu do nadmiernej produkcji soku żołądkowego. Wskazane są potrawy gotowane (także na parze) oraz duszone. Należy unikać produktów pełnoziarnistych i bogatych w błonnik, a także tłustych mięs i serów, grzybów,  roślin strączkowych, kawy i herbaty, soli oraz ostrych przypraw. Na pewien czas trzeba zrezygnować z produktów smażonych, szczególnie tych na głębokim tłuszczu.

Spożywane posiłki powinny być małe, jednak jedzone często i regularnie. Duże i wysokokaloryczne posiłki pobudzają czynności wydzielnicze układu pokarmowego, tym samym nasilając nieprzyjemne objawy choroby wrzodowej. Jeśli mamy problemy ze skomponowaniem odpowiedniego jadłospisu, zasięgnijmy porady wykwalifikowanego dietetyka.