Jak objawia się ginekomastia?

Ginekomastia (łac. gynaecomastia) jest przypadłością, w przebiegu której dochodzi do powiększenia jednej lub obu piersi w wyniku rozrostu tkanki gruczołowej, czemu towarzyszyć może rozrost tkanki tłuszczowej i włóknistej. Jest to problem, który dotyka dorosłych mężczyzn, a także chłopców. Przerost gruczołu może powodować ból i uczucie obrzmienia, pierś może być tkliwa. Wraz z powiększeniem się gruczołu często dochodzi do widocznych zmian w rozmiarze i kolorze brodawek sutkowych.

Przyczyny ginekomastii – komu grozi to zaburzenie?

Ginekomastia może być problemem mężczyzn w każdym wieku. Szacuje się, że nawet 90% noworodków ma powiększone gruczoły sutkowe, co widoczne jest w pierwszych dniach życia. Dzieje się tak, ponieważ w krwiobiegu dziecka obecne są jeszcze żeńskie hormony – estrogen i prolaktyna – które przeszły na malucha z organizmu matki. Jedna w ciągu kilku tygodniu objawy te całkowicie ustępują. Powiększenie gruczołu sutkowego może wystąpić również w okresie pokwitania, czyli wieku 13 – 17 lat. Przyczyną tego stanu jest zwiększone wydzielanie estrogenu przy niedostatecznej jeszcze produkcji testosteronu. Również w tym wypadku objawy te mają charakter przejściowy i w zdecydowanej większości przypadków całkowicie ustępują. Może się jednak zdarzyć, że ginekomastia utrwali się na skutek rozrostu tkanki łącznej i tłuszczowej. Ginekomastia występuje także u starszych mężczyzn, u których z wiekiem zmniejsza się synteza testosteronu.

Zdarza się, że ginekomastia jest objawem niezdiagnozowanej choroby. Przyczyną może być m.in. nowotwór jądra, hipogonadyzm (nabyty lub wrodzony), niedoczynność tarczycy, przewlekła niewydolność nerek, marskość wątroby, zaburzenia w metabolizowaniu hormonów. Również niektóre leki mogą przyczynić się do rozwoju ginekomastii (np. diuretyki, inhibitory pompy protonowej, glikozydy naparstnicy, leki przeciwgrzybicze). W takich przypadkach mówimy o ginekomastii patologicznej.

W tym miejscu warto również wspomnieć o ginekomastii rzekomej. Nie ma ona związku z zaburzeniami hormonalnymi i rozrostem gruczołu sutkowego, a nadmiernym gromadzeniem się tkanki tłuszczowej w obrębie klatki piersiowej.

Ginekomastia a nowotwór piersi

Rak piersi to problem niemal wyłącznie kobiecy, jednak należy mieć świadomość, że w rzadkich przypadkach występuje również u mężczyzn. Szacuje się, że na 100 przypadków raka sutka jeden dotyczy mężczyzny. Jeżeli ginekomastia pojawia się tylko po jednej stronie, może to być, choć nie musi, objaw raka sutka. Ważna jest szybka reakcja, ponieważ u mężczyzn tego typu nowotwór bardzo szybko może rozszerzać się na ściany klatki piersiowej.

Ginekomastia – jakie badania należy wykonać?

Powiększenie się gruczołu sutkowego u mężczyzny jest wskazaniem do wizyty u lekarza rodzinnego. Istotne jest bowiem określenie przyczyny ginekomastii. Lekarz powinien wykonać badanie fizykalne, a także zlecić szereg badań diagnostycznych, w tym badania obrazowe oraz badania krwi. W razie wątpliwości skieruje nas do endokrynologa.

W przypadku badań laboratoryjnych oprócz morfologii powinno się oznaczyć stężenie hormonów (m.in. testosteronu, estrogenów, prolaktyny, TSH, FSH i LH), jak również prób wątrobowych oraz kreatyniny i mocznika w celu oceny pracy nerek. W diagnostyce ginekomastii wykonuje się również badanie USG (gruczołów piersiowych, jąder, tarczycy i jamy brzusznej) oraz w razie konieczności tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny.

Na podstawie tak szerokiej diagnostyki lekarz jest w stanie ocenić, czy ginekomastia ma charakter idiopatyczny, fizjologiczny, czy przyczyną jest współwystępująca choroba.

Jak leczy się ginekomastię?

Podstawą w leczeniu ginekomastii jest zdiagnozowanie i wykluczenie przyczyny, która ją wywołuje. Jeżeli zaburzona została praca gruczołów endokrynnych, należy wdrożyć odpowiednie leczenie i przywrócić prawidłowe funkcjonowanie tych narządów. To samo dotyczy zaburzeń pracy wątroby i nerek – priorytetem powinna być ich prawidłowa praca. W przypadku ginekomastii spowodowanej nowotworem postępowanie uzależnione jest od stopnia zaawansowania choroby, dąży się jednak do chirurgicznego usunięcia guza.

Ginekomastia może być konsekwencją otyłości. W tym przypadku jedyną receptą jest racjonalna i dobrze zbilansowana dieta, wsparta ćwiczeniami fizycznymi. Jeżeli przyczyną rozrostu gruczołu sutkowego są przyjmowane leki, lekarz powinien zmodyfikować formę leczenia u pacjenta.

Mężczyźni, u których konieczne było usunięcie jąder, wskazane jest podawanie substytucyjnych dawek testosteronu lub leków antyestrogenowych, jednak o ostatecznej formie terapii decyduje lekarz endokrynolog.

Ginekomastia a leczenie chirurgiczne

U części pacjentów, mimo leczenia i modyfikacji stylu życia, objawy ginekomastii nie ustępują lub zmniejszają się tylko nieznacznie. Powiększone piersi mogą być źródłem dyskomfortu, kompleksów i kwestionowania swojej męskości. Rozwiązaniem może być leczenie chirurgiczne, które polega na usunięciu nadmiaru tkanki gruczołowej lub tkanki tłuszczowej. Niekiedy konieczne jest chirurgiczne usunięcie nadmiaru skóry.