OB, czyli odczyn Biernackiego

OB, odczyn Biernackiego, opad Biernackiego, wskaźnik opadania erytrocytów – to kilka tożsamych określeń na badanie laboratoryjne sprawdzające drogę opadania czerwonych krwinek (erytrocytów) w niekrzepnącej krwi w ciągu jednej godziny. Wykorzystywaną jednostką przy tym badaniu są milimetry na godzinę (mm/h). Tempo opadania erytrocytów jest ściśle powiązane z występowaniem w organizmie stanu zapalnego. Odczyn opadania erytrocytów został odkryty przez Edmunda Biernackiego, polskiego patologa, który wynikiem swoich badań podzielił się w 1897 roku.

Badanie OB polega na pobraniu od pacjenta próbki krwi żylnej. Aby wyniki było wiarygodne w laboratorium należy stawić się w godzinach porannych, na czczo – zaleca się, by ostatni posiłek poprzedniego dnia został spożyty najpóźniej o godzinie 18.00. Pobrana krew trafia do próbówki, którą poddaje się obserwacji, aby sprawdzić, jak szybko w ciągu godziny opadają czerwone krwinki. Po tym czasie można odczytać wysokość osadu erytrocytów na dnie próbówki, czyli poziomu OB.

Odczyn Biernackiego wykorzystuje zjawisko aglomeracji erytrocytów w obniżonej temperaturze. Procesowi temu sprzyjają białka, które występują we krwi m.in. fibrynogen i immunoglobuliny. Występują również białka, które hamują ten proces – albuminy.

Kiedy należy wykonać OB?

Odczyn Biernackiego pozwala sprawdzić, czy w organizmie jest stan zapalny. Jest to szybkie i proste badanie, dlatego lekarze chętnie kierują na nie pacjentów, również w ramach profilaktyki zdrowotnej. Jest ono również częścią szerszej diagnostyki stanów zapalnych i monitorowania stanu zdrowia pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, w tym choroby krwi oraz nowotwory. Należy jednak pamiętać, że OB nie jest badaniem precyzyjnym i przeważnie wykonuje się je wraz z oznaczeniem CRP (białka C-reaktywnego).

Skierowanie na darmowe badanie OB możemy otrzymać o lekarza rodzinnego. Jest ono tanie, więc w razie pośpiechu możemy je wykonać w laboratorium na własny koszt.

Normy OB

Normy OB są zróżnicowane i uzależnione od płci oraz wieku pacjentów:

• Noworodki (niezależnie od płci) - 0 - 2 mm/h;
• Niemowlęta do 6. miesiąca życia (niezależnie od płci) - 12 - 17 mm/h;
• Kobiety do 50. roku życia – 6 – 12 mm/h;
• Kobiety powyżej 50. roku życia - do 30 mm/h;
• Mężczyźni do 50. roku życia – 3 –  8 mm/h;
• Mężczyźni powyżej 50. roku życia - do 20 mm/h.

Normy dla tego badania mogą się różnic w zależności od norm referencyjnych przyjętych przed dane laboratorium. Chcąc poprawnie odczytać wyniki należy kierować się normami przyjętymi przez daną placówkę.

Podwyższone OB – co oznacza?

Podwyższone miano OB nie zawsze wskazuje na stan zapalny. Wynik może być fałszywie wysoki u kobiet w trakcie menstruacji oraz stosujących antykoncepcję hormonalną, która blokuje owulację. Również u kobiet w ciąży oraz w okresie połogu poziom OB jest znacząco podwyższony i może wynosić nawet 45 mm/h. Fałszywie wysokie wyniki występują również u osób zmagających się z niedokrwistością, hipercholesterolemią oraz stosujących niektóre leki.

Wysokie OB występuje przy ostrych lub przewlekłych stanach zapalnych organizmu (np. zapalenie nerek, zapalenie trzustki, zapalenie wyrostka robaczkowego), wówczas poziom tego wskaźnika rośnie bardzo szybko. Ponadto podwyższone wartości mogą świadczyć o schorzeniach tarczycy, schorzeniach o podłożu autoimmunologicznym, zespole nerczycowym, marskości wątroby, zawale serca, urazach i zabiegach operacyjnych, zakażeniach bakteryjnych (np. sepsa) oraz chorobach nowotworowych.

Co wpływa na obniżone OB?

Może się zdarzyć, że poziom OB jest bardzo niski. Fałszywie niskie wartości występują u pacjentów stosujących leki o działaniu przeciwzapalnym. W innych przypadkach niska wartość tego wskaźnika może być objawem niewydolności krążenia, nadkrwistości, niedoborów fibrynogenu i związanych z tym zaburzeń krzepliwości, anemii sierpowatej.