Polio (choroba Heinego-Medina) - przyczyny

Polio, nazywane inaczej chorobą Heinego-Medina lub nagminnym porażeniem dziecięcym, jest ostrą chorobą zakaźną przenoszoną przez wirusa, należącego do rodziny Picornaviridae. Wirus jest przenoszony drogą kropelkową poprzez kontakt z zakażonym oraz drogą pokarmową. Istnieje również ryzyko transmisji poprzez przedmioty zanieczyszczone wydzielinami z gardła lub kałem. Choroba dotyka głównie komórek ruchowych rogów przednich rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym i lędźwiowym.

Umów się do lekarza rodzinnego

Wirus polio - objawy

Choroba może mieć różnorodny przebieg, od bezobjawowego zakażenia występującego u ponad 90 % pacjentów, poprzez łagodny, aż do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i porażeń mięśni, które mogą mieć trwały charakter. 

Łagodny przebieg charakteryzuje się występowaniem takich objawów jak:

• ból głowy,
• zapalenie gardła, 
• nieżyt żołądkowo-jelitowy.

W ciężkim przebiegu choroby obserwuje się:

• uczucie sztywności karku i pleców,
• nagłe wystąpienie jednostronnego niedowładu wiotkiego,
• trwałe porażenie mięśniowe,
• aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, niekiedy z parestezjami,
• niewydolność mięśni oddechowych.

Szansa na wystąpienie ciężkiego przebiegu choroby wzrasta u osób dorosłych, starszych dzieci i kobiet w ciąży. Zwraca się też uwagę na wpływ chorób współistniejących, które istotnie zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji.

Porażenia mogą mieć charakter trwały lub samoistnie ustępować po kilku miesiącach. Najczęściej przyjmują postać niesymetryczną, ale zdarza się, że dotyczą obu kończyn. Porażenia narastają podczas pierwszych dni infekcji, jednak u części pacjentów obserwuje się występowanie tzw. zespołu post-polio, który charakteryzuje się występowaniem objawów nawet kilkadziesiąt lat po zakażeniu wirusem. Należą do nich:

• bóle mięśni i stawów,
• narastające zmęczenie,
• postępujące osłabienie mięśni.

Jak diagnozuje się polio?

Lekarz może podejrzewać zakażenie na podstawie wywiadu, wskazującego na przebywanie pacjenta w strefie występowania wirusa polio (Afganistan, Pakistan), przy jednoczesnym braku odporności poszczepiennej. Charakterystyczne objawy, takie jak jednostronne wiotkie porażenie, mogą być wskazówką przy rozpoznaniu, jednak pewność daje wyizolowanie wirusa polio z nosogardzieli lub kału pacjenta. Skierowanie na to badanie może wystawić lekarz rodzinny. 

Wizytę u wybranego lekarza możesz z łatwością umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Ostre nagminne porażenie dziecięce - leczenie

Leczenie choroby Heinego-Medina ma charakter objawowy. Nie istnieje metoda zwalczająca przyczynę zachorowania. Terapia polega głównie na stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz wyrównywaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych i krzepnięcia.

Unieruchomienie pacjenta wiąże się z wdrożeniem profilaktyki choroby zakrzepowo-żylnej oraz ćwiczeń mięśni oddechowych. Porażenie mięśni oddechowych wymaga mechanicznego wspomagania wentylacji płuc i może stać się przyczyną zgonu pacjenta. 

Profilaktyka szczepienia na polio w Polsce

W Polsce od 2016 roku szczepienia odbywają się z użyciem szczepionki inaktywowanej, zawierającej nieaktywne szczepy wirusa typu 1, 2 i 3. Jest to szczepienie obowiązkowe, realizowane bezpłatnie, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. Po przejściu całego cyklu szczepień odporność na wirusa polio utrzymuje się całe życie. Na cykl szczepień składają się:

• 3 dawki przyjęte do 2. roku życia (w 3-4 msc., 5-6 msc. i w 16-18 msc. życia),
• 1 dawka przypominająca w 6. roku życia.

Należy rozważyć przyjęcie pojedynczego szczepienia przypominającego u pacjentów, którzy podróżują do krajów, w których nadal odnotowuje się zakażenia wirusem polio oraz u diagnostów laboratoryjnych, pracujących z polio wirusami.

Przeciwwskazaniem do szczepienia jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości po przyjęciu poprzedniej dawki szczepienia. Łagodne objawy przeziębienia nie wykluczają zaszczepienia dziecka. 

Bibliografia:

1. Kuchar, E. (2017). Polio. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/160603,polio.
2. Kuryk, Ł., Wieczorek, M., Litwińska, B. (2013). Polio – zagadkowy wirus. Postępy mikrobiologii, 52, 2, s. 143-152.
3. Szczepionka przeciw poliomyelitis. Dostępne na: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/poliomyelitis/ (Dostęp: wrzesień 2022).