Rzepka, czyli mała kość o wielkim znaczeniu

Rzepka jest małą, trójkątną kością znajdującą się w dole międzykłykciowym, w bezpośrednim połączeniu z mięśniem czworogłowym uda. Z mięśniem tym jest połączona za pomocą ścięgna, a dalej prowadzi własne więzadło (więzadło rzepki) do kości piszczelowej. Jest bardzo ważną strukturą kompleksu kolanowego, gdyż dzięki swojemu położeniu stanowi nie tylko ochronę stawu kolanowego, ale również stanowi dźwignię, nie pozwalając na przeciążenie stawu. W warunkach prawidłowego funkcjonowania rzepka przemieszcza się po swoim torze ograniczona po bokach troczkami. Przy ich prawidłowym balansie (napięciu) rzepka ułożona jest centralnie. Przy różnego rodzaju dysfunkcjach może dojść do gwałtownego przesunięcia rzepki w stronę zewnętrzną (boczną), co powoduje uraz zwany zwichnięciem rzepki.

Umów się do ortopedy

Zwichnięcie rzepki – na czym polega ten uraz?

Uraz zwichnięcia rzepki może nastąpić podczas licznych sytuacji. Wśród dysfunkcji wyróżnia się kontuzję bez urazu, bezpośredni uraz oraz uszkodzenie przy ustabilizowanej kończynie.

Kontuzja bez urazu

Ma miejsce w sytuacji zaburzenia balansu mięśniowego lub osi stawu (zaburzenia biomechaniczne), osłabieniu siły mięśniowej czy wrodzonym anomaliom. Najczęściej dochodzi wówczas do zwichnięcia przy standardowych czynnościach dnia codziennego, takich jak wstawanie z pozycji klęczącej, wstawanie z fotela lub podczas nieprawidłowej techniki wykonywania ćwiczeń z obciążeniem, np. przysiadów.

Bezpośredni uraz

Do takiej sytuacji najczęściej dochodzi m.in. podczas sportów kontaktowych. Następuje wówczas uszkodzenie przyśrodkowej część stawu kolanowego (często przez kopnięcie), co powoduje przesunięcie rzepki na boczną stronę stawu. 

Uszkodzenie przy ustabilizowanej kończynie

Najczęściej dotyczy osób np. uprawiających sport, które nagle dokonują ruchu skrętnego ciała (odwracają się) przy ustabilizowanej kończynie dolnej. Powoduje to zadziałanie siły przeciążenia i przesunięcie rzepki w stronę boczną.

Objawy zwichnięcia rzepki

Do głównych objawów zwichnięcia rzepki należy ból, tkliwość stawu kolanowego, szczególnie jego przyśrodkowej części oraz ograniczenie ruchomości, a także wizualna zmiana obrysu stawu kolanowego oraz widoczne przesunięcie rzepki w stronę zewnętrzną (boczną). 

W wielu przypadkach rzepka po chwili wraca na swoje miejsce. Jeśli jednak nie doszło do samoistnej repozycji, należy pilnie zgłosić się na konsultacją ortopedyczną. Rozpoznanie zwichnięcia rzepki następuje najczęściej już podczas wywiadu. Jednak ze względu na dużą urazowość tej kontuzji, warto wykonać USG lub rezonans stawu kolanowego w celu wykluczenia naderwania lub zerwania sąsiadujących więzadeł i troczków. Wskazaniem do badania ortopedycznego jest każdy uraz, dlatego nawet osoby, u których rzepka wróciła na swoje miejsce powinny zgłosić się na badania kontrolne, aby upewnić się, czy struktury budujące staw kolanowy nie uległy uszkodzeniu.

Pamiętaj, że na wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić się z łatwością za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Jak leczyć zwichnięcie rzepki?

Leczenie jest zależne od rozległości urazu. W przypadku zerwania więzadeł lub obecności uszkodzeń kostnych, konieczne jest postępowanie chirurgiczne. Naderwania więzadeł lub troczków są wskazaniem do podjęcia kompleksowej rehabilitacji. Należy pamiętać, że w razie nawet niepozornego urazu warto skonsultować się z fizjoterapeutą, gdyż nieleczone zwichnięcia lub uszkodzenia mogą prowadzić do osłabienia siły mięśniowej, braku stabilizacji, a tym samym prowadzić do nawykowych zwichnięć, które w niektórych przypadkach mogą kończyć się chirurgiczną repozycją rzepki i unieruchomieniem pacjenta na dłuższy czas.

Rehabilitacja zwichniętej rzepki

Rehabilitacja zwichnięcia rzepki podzielona jest na etapy. W każdym z nich wyznacza się priorytet działania, aby pacjent jak najszybciej wrócił do sprawności. Celem rehabilitacji w pierwszym okresie zwichnięcia jest likwidacja bólu oraz ewakuacja obrzęku i ewentualnego krwiaka. Następnie przywraca się prawidłową ruchomość stawu. Kolejnym etapem jest przywrócenie siły mięśniowej oraz dopracowanie stabilizacji stawu kolanowego.

Ostatni etap to powrót do aktywności fizycznej oraz testowanie kończyny w trudnych warunkach – w wielu przypadkach zależne od wcześniejszej aktywności pacjenta.