Czym jest ciemiączko?

Kości czaszki u noworodka nie są jeszcze w pełni zrośnięte. Znajdują się w ich obrębie specjalne nieskostniałe fragmenty - ciemiączka, które mają za zadanie m.in. ułatwienie porodu i przejścia główki dziecka przez kanał rodny kobiety.

Ciemiączek u noworodka wyróżnia się w sumie sześć: nieparzyste ciemiączko przednie oraz tylne, a także parzyste ciemiączka boczne. Zazwyczaj w momencie porodu ciemiączka boczne są już jednak zarośnięte.

Ciemiączko przednie

Przednie ciemiączko jest największe ze wszystkich ciemiączek. Jego średni wymiar wynosi od dwóch do czterech centymetrów. Znajduje się z przodu czaszki, między kośćmi ciemieniowymi a czołowymi. Kształtem zazwyczaj przypomina romb, choć u niektórych dzieci może być trójkątny. 

Ciemiączko przednie po urodzeniu i w pierwszym okresie życia dziecka powinno leżeć w poziomie całej czaszki (być płaskie) i być miękkie. Podczas płaczu i silnych emocji będzie ono tętnić, co łatwo wyczuć przykładając delikatnie dłoń do głowy noworodka czy niemowlaka. Jest to wówczas zjawisko w pełni prawidłowe.

Ciemiączko tylne

Tylne ciemiączko cechuje się mniejszymi wymiarami niż ciemiączko przednie - między około jednego do półtora centymetra. Z tego powodu można określić je jako ciemiączko małe. Zlokalizowane jest ono między kośćmi potylicznymi czaszki a kośćmi ciemieniowymi.

Umów termin wizyty u lekarza rodzinnego

Kiedy zarasta ciemiączko?

Każde z ciemiączek u niemowlaka zarasta prawidłowo w nieco innym czasie. Wyjątkiem są ciemiączka boczne, które zazwyczaj zarastają jeszcze w życiu płodowym. Najpóźniej zarasta ciemiączko przednie, gdyż prawidłowo dzieje to pomiędzy 12. a 18. miesiącem życia. Ciemiączko tylne zarasta nieco wcześniej, gdyż znika do mniej więcej 6. lub 16. tygodnia życia dziecka. 

Stopień zarośnięcia ciemiączek, podobnie jak ich początkowe wymiary sprawdza lekarz. Noworodek badany jest już po urodzeniu przez neonatologa, a kolejne wizyty odbywają się zazwyczaj u pediatry.

Ciemiączko - potencjalne problemy

Duży wymiar ciemiączek wraz z nieprawidłowo szerokimi szwami czaszkowymi może świadczyć o tym, iż dziecko urodziło się z niedoczynnością tarczycy, cierpi na łamliwość kości lub wodogłowie. Wyjątkowo małe wymiary ciemiączek świadczyć mogą natomiast o małogłowiu lub wczesnym zarastaniu szwów obecnych w czaszce. Jeśli dziecko urodziło się jako wcześniak, również będzie miało małe ciemiączko.

Niestety, mogą zdarzyć się sytuacje patologiczne, w których dochodzi do powiększania się ciemiączka oraz szwów czaszkowych. Do stanów takich zaliczyć można:

• wzrost ciśnienia śródczaszkowego, np. w wyniku wodogłowia;
• obecność krwiaka podtwardówkowego;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• obrzęk mózgu.

W przypadku zaobserwowania nieprawidłowości lekarz wykonuje często badanie USG przez ciemiączko, aby sprawdzić, czy nie dzieje się nic niepokojącego.

Pulsujące ciemiączko

Jeśli zauważysz, że ciemiączko u noworodka czy niemowlaka wyjątkowo mocno pulsuje, zastanów się nad potencjalną przyczyną tego stanu i w razie potrzeby udaj się do lekarza.

Przyczyny pulsującego ciemiączka mogą być w pełni fizjologiczne, związane np. z chwilowym silnym płaczem dziecka. W niektórych przypadkach tętniące, powiększające się ciemiączko może jednak świadczyć o nieprawidłowości pracy organizmu, dlatego nie wolno bagatelizować tego objawu, szczególnie jeśli towarzyszy mu zmiana w zachowaniu dziecka.

W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem neonatologiem lub pediatrą, który zbada dziecko i w razie potrzeby zleci dalszą diagnostykę. 

Wizytę u wybranego specjalisty umówisz z łatwością i bez konieczności wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Obuchowicz A. (2016). Badanie podmiotowe i przedmiotowe w pediatrii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa.
2. Skibska J. (2014). Wspieranie rozwoju małego dziecka. Wydawnictwo Naukowe ATH, Bielsko-Biała; Wydawnictwo LIBRON - Filip Lohnet, Kraków, s. 19-20. Dostępne na: https://reader.digitarium.pcss.pl/Content/319688/Wspieranie%20rozwoju.pdf#page=10 

Autor