Potówki – co to takiego?

Niewielkie zmiany skórne, które pojawiają się na skórze dziecka pod wpływem podwyższonej temperatury i zwiększonej wilgotności, to potówki (łac. miliaria). Występują pod postacią niewielkich, czerwonych i pęcherzykowatych krostek, zebranych w większych skupiskach na skórze twarzy i szyi, pod pachami, na plechach i w pachwinach. 

U małych dzieci potówki to przeważnie konsekwencja przegrzania. Młodzi rodzice, w obawie przed tym, że maluch zmarznie, ubierają go w dodatkowe warstwy ubrań. W efekcie dziecku jest zbyt ciepło i zaczyna się pocić, co prowadzi do zamknięcia się gruczołów potowych na skórze i powstania krostek.

Rodzaje potówek

Pediatrzy wyróżniają dwa rodzaje potówek. Potówki zwykłe (łac. miliaria crystallina) mają postać pęcherzykowatych wykwitów, którym nie towarzyszy stan zapalny. Przeważnie występują na skórze głowy, szyi i tułowia.

Potówki czerwone (łac. miliaria rubra) objawiają się pęcherzykami, w których zbiera się ropna wydzielina. Skóra wokół tych zmian jest zaczerwieniona i podrażniona, często piecze i swędzi, może się również łuszczyć. Potówki tego typu pojawiają się w okolicy pach, zgięcia łokci i na plecach.

Potówki – czy jest się czym martwić?

U dorosłych, a także noworodków i niemowląt potówki nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Dla dziecka bywają być źródłem dyskomfortu, ponieważ mogą swędzieć, piec i boleć, przez co maluch jest marudny i niespokojny. Dla rodziców potówki to problem głównie estetyczny.

Przyczyny występowania potówek

Niemowlęta są szczególnie narażone na występowanie potówek. Gruczoły potowe nie są jeszcze w pełni wykształcone, przez co organizm nie radzi sobie zbyt dobrze z odprowadzaniem potu. Głównym czynnikiem ryzyka jest nadmierne pocenie się w wyniku wysokiej temperatury, co u niemowląt zdarza się niezwykle często, ponieważ świeżo upieczeni rodzice mają tendencję do przegrzewania maluchów - ubranka są zbyt grube lub stosuje się zbyt wiele warstw odzieży. Nie bez znaczenia jest także jakość tych ubranek, które niejednokrotnie wykonuje się z materiałów nieprzepuszczających powietrze.

U niemowląt potówki występują w miejscach najbardziej narażonych na przegrzanie i pocenie się – plecach i z tyłu głowy. Tak małe dzieci leżą głównie na plecach, ponieważ nie potrafią jeszcze przewrócić się na bok lub brzuch. Potówki często pojawiają się również miejscu, gdzie pieluszka styka się ze skórą, czyli na brzuchu, na pupie i w pachwinach, a także w fałdach skórnych (np. pod pachami i pod kolanami, w zgięciu łokcia) i na skórze twarzy.

Zdarza się, że potówki występują na skórze, która nie jest okryta odzieżą. Zmiany skórne mogą być efektem niewłaściwej pielęgnacji skóry dziecka, stosowania niektórych kosmetyków lub zbyt rzadkich kąpieli dziecka.

Jak walczyć z potówkami?

Aby pozbyć się potówek z ciała dziecka, należy znaleźć źródło ich występowania. Podstawą powinno być sprawdzenie, czy dziecko nie jest zbyt ciepło ubrane, szczególnie w miesiącach letnich, gdy temperatury za oknem są stosunkowo wysokie. Jeżeli wykluczyliśmy przegrzanie dziecka przez zbyt grube ubranka, sprawdźmy, z czego ta odzież jest uszyta. Ubranka dla maluchu (ale również osób dorosłych) powinny być wykonane z naturalnych tkanin, takich jak len i bawełna, aby lepiej odprowadzały wilgoć. Sprawdźmy również, z czego został wykonany ochraniacz na materac w dziecięcym łóżeczku. Syntetyczny, nieprzepuszczający powietrza materiał może być powodem występowania potówek na plecach malucha.

Co zrobić, jeśli potówki już się pojawiły? Trzeba zadbać o to, by skóra dziecka była czysta i mogła „oddychać”. Zaleca się zrezygnować na pewien czas ze stosowania oliwek i tłustych kremów, które mogą zatykać ujścia gruczołów potowych. Skórę usianą potówkami należy przemywać do kilku razy dziennie przy pomocy delikatnych kosmetyków myjących lub po prostu zwilżonego wodą wacika. Chcąc złagodzić pieczenie i swędzenie skóry, możemy przygotować kąpiel w krochmalu lub kąpiel z dodatkiem naparu z rumianku lub nagietka. Jeżeli te sposoby nie przynoszą oczekiwanego rezultatu, można spróbować dostępnych w aptece zasypek, które osuszą skórę, złagodzą stan zapalny i zniwelują pieczenie i świąd.

Latem najlepszym sposobem na walkę z potówkami jest rozebranie malucha i pozostawienie do na chwilę bez ubranka, by skóra mogła swobodnie oddychać.