Czym jest czynnik reumatoidalny (RF)?

Czynnikiem reumatoidalnym (RF), nazywamy przeciwciało, które ma zdolność do wiązania się z fizjologicznie występującymi przeciwciałami z grupy IgG. W przeważającej liczbie przypadków RF należy do grupy IgM, nie jest to jednak reguła, ponieważ znane są przypadki czynników reumatoidalnych występujących w grupie przeciwciał IgA lub IgE.

Czynnik reumatoidalny posiada zdolność do łączenia się z miejscem FC przeciwciała IgG, w wyniku czego dochodzi do aktywacji kaskady dopełniacza, co prowadzi do powstawania kompleksów immunologicznych. W wyniku tych wszystkich procesów powstają zmiany o charakterze degeneracyjnym, które są wynikiem przebiegającego stanu zapalnego.

Podniesiony poziom RF często jest skorelowany z przebiegiem różnego rodzaju schorzeń o charakterze reumatycznym, jednakże nie jest to swoisty wskaźnik. Szacuje się, że jest on obecny u 1-2% zdrowych ludzi. Wraz z wiekiem dochodzi do zwiększenia się poziomu RF wśród populacji zdrowej (u osób po 70. roku życia jest on obecny w 10-25% populacji).

Umów się do lekarza rodzinnego

Czynnik reumatoidalny (RF) – kiedy warto wykonać oznaczenie?

Oznaczenie RF jest zalecane w szczególności u osób, które skarżą się na poranną sztywność i ból stawów, a także pacjentów z wszelkimi ubytkami kości i chrząstek stawowych. Badanie przeprowadza się również u osób z wysypkami, suchością błon śluzowych i gałek ocznych.

Czynnik reumatoidalny oznacza się również u osób cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) w celu monitorowania przebiegu choroby. 

Po zaobserwowaniu wyżej wymienionych objawów warto udać się do lekarza POZ, który zdiagnozuje przyczynę schorzeń, a w razie potrzeby wystawi skierowanie na oznaczenie czynnika reumatoidalnego (RF) oraz na konsultację u reumatologa.

Wizytę u wybranego specjalisty można w łatwy sposób umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Czynnik reumatoidalny a reumatoidalne zapalenie stawów

Czynnik reumatoidalny (RF) ma wpływ na przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Szacuje się, że u 80% pacjentów cierpiących na RZS w płynie stawowym występuje czynnik reumatoidalny. Na podstawie obecności tego przeciwciała określa się, czy ma się do czynienia z łagodną czy też ciężką odmianą choroby. Wykrycie RF w surowicy oznacza, że jest to postać cięższa (zwana inaczej seropozytywną).

Postać seropozytywna charakteryzuje się nadżerkowym przebiegiem choroby (w ciągu dwóch lat dochodzi do znacznej degeneracji stawów), a w przypadku znacznie podniesionego poziomu czynnika reumatoidalnego może dojść do wystąpienia objawów pozastawowych.

Czynnik reumatoidalny a choroby niereumatoidalne

Sam czynnik reumatoidalny (RF) może być również wykryty w surowicy pacjenta, który cierpi na choroby niereumatoidalne, do których zaliczamy np:

• autoimmunologiczne zapalenie trzustki,
• przewlekłe zapalenia wątroby,
• zakażenia bakteryjne i wirusowe,
• ostre alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych,
• autoimmunoblastycznego chłoniaka t-komórkowego.

Co więcej, w trakcie oznaczania innych białek w organizmie, obecność w surowicy czynnika reumatoidalnego, może powodować otrzymywanie fałszywie dodatnich wyników. Tak się dzieje np. w momencie oznaczania troponin sercowych (fałszywy wynik wskazuje na uszkodzenie komórek mięśnia sercowego).

Czynnik reumatoidalny (RF) – jak przeprowadza się badanie?

Sposób, w jaki oznacza się czynnik reumatoidalny (RF) zależy w głównej mierze od tego, do jakiej grupy przeciwciał on należy. Jeżeli mamy do czynienia z najczęstszym przypadkiem –  RF należącym do klasy IgM, wówczas stosujemy następujące metody oznaczeń:

• odczyn lateksowy,
• nefelometrię laserową,
• odczyn Waalera-Rose’a,
• testy immunoenzymatyczne.

Obecnie w laboratoriach oznaczanie przeprowadza się przy użyciu nefelometrii laserowej. Wówczas za normę uważa poziom czynnika reumatoidalnego (RF) nieprzekraczający 40 IU/ml. W trakcie interpretacji wyniku warto jednak odnieść się do wartości referencyjnych podanych przez laboratorium przeprowadzającego oznaczenie.