Czym jest objaw Raynauda?

Objaw Raynauda jest zaburzeniem naczynioruchowym, widocznym na skórze jako zmiana zabarwienia. Charakteryzuje się on 3 fazami, które służą również diagnostyce choroby Raynauda.

Etapy objawu Raynauda wyglądają następująco:

• I etap - silny skurcz naczyń, powodujący zaburzenia ukrwienia i zblednięcie skóry;
• II etap - zasinienie skóry, czyli tzw. faza zastoju;
• III etap - wtórne przekrwienie, czyli silne zaczerwienienie tkanek.

Obecnie wyróżnia się dwie postacie schorzeń, które cechuje występowanie objawu Raynauda - chorobę Raynauda (postać pierwotną) oraz zespół Raynauda (postać wtórną).

Umów termin wizyty u lekarza rodzinnego

Choroba Raynauda a zespół Raynauda

Choroba Raynauda (zwana również postacią pierwotną objawu Raynauda) w reumatologii jest określana w momencie, gdy skurczowi naczyń krwionośnych i charakterystycznemu zabarwieniu skóry nie towarzyszy konkretna przyczyna chorobowa. Objaw ten jest samoistny i nie da się określić przyczyny jego występowania. 

Zespół Reynauda natomiast, jest nazywany wtórnym objawem, czyli spowodowanym konkretnym schorzeniem, głównie związanym z chorobą tkanki łącznej. Wśród chorób, którym może towarzyszyć objaw Raynauda wymienia się:

• toczeń rumieniowaty układowy;
• twardzinę układową;
• choroby tkanki łącznej;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• guzkowe zapalenie tętnic;
• zapalenie wielomięśniowe;
• choroby nowotworowe;
• fibromialgię.

Wśród innych przyczyn występowania objawu Raynauda wymienia się również zażywanie niektórych leków czy substancji, takich jak doustna antykoncepcja hormonalna, środki immunosupresyjne czy kokaina.

Bardziej narażone na pojawienie się objawu i zespołu Raynauda są osoby wykonujące zawody, takie jak:

• operator narzędzi wibracyjnych (młoty pneumatyczne, piły spalinowe);
• muzyk (np. pianiści).

Ryzyko zwiększa się również, gdy warunki otoczenia w godzinach pracy wiążą się z przebywaniem na zimnie, np. pracownik chłodni.

Rozpoznanie i leczenie choroby Raynauda

Rozpoznanie choroby Raynauda jest ogromnie ważne. Objaw Raynauda może być pierwotny, czyli samodzielnie tworzyć jednostkę chorobową lub wtórny, czyli wywołany przez inne schorzenie, które może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia pacjenta. 

W przypadku objawu pierwotnego (choroby Raynauda) jako postępowanie wdraża się edukację pacjenta. Istotne jest bowiem, aby unikać czynników inicjujących zaburzenia krążenia, czylI:

• stresu;
• niskich temperatur, które powodują obkurczanie naczyń krwionośnych;
• maszyn i urządzeń wytwarzających silne wibracje;
• sytuacji nadmiernie obciążających kończyny górne (prace manualne).

Natomiast, jeśli objaw Raynauda występuje w przebiegu poważnych chorób układowych, postępowanie polega na leczeniu chorób podstawowych wyzwalających ten objaw. Często objaw Raynauda jest jednym z pierwszych symptomów innego schorzenia, dlatego szukanie przyczyny jego wystąpienia jest tak ważne.

Diagnostyka różnicowa choroby Raynauda

Badaniem różnicującym objaw od choroby Raynauda jest kapilaroskopia (wideokapilaroskopia). W przypadku rozpoznania nieprawidłowości podczas badania, pacjent jest pilnie kierowany do reumatologa w celu dalszej diagnostyki i rozszerzenia badań immunologicznych.

Odpowiedniemu rozpoznaniu choroby Raynauda służą również specjalne kryteria. Aby rozpoznać u pacjenta chorobę Raynauda należy spełnić odpowiednie warunki, takie jak:

• skurcz naczyń krwionośnych spowodowany niską temperaturą lub stresem;
• objaw występuje symetrycznie (u rąk lub stóp);
• nie zauważa się martwicy czy zgorzeli tkanek;
• prawidłowy wynik badań kapilaroskopowych;
• wartość OB prawidlowa;
• brak objawów sugerujących występowanie zespołu Raynauda.

Chorzy zarówno z rozpoznaniem zespołu, jak i choroby Raynauda powinni być pod stałą opieką reumatologa.

Jeśli zauważasz u siebie objaw Raynauda nie zwlekaj - umów się do lekarza. Wizytę u specjalisty możesz z łatwością umówić poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Puszczewicz, M., (2008). Objaw Raynauda - problem interdyscyplinarny. Forum Medycyny Rodzinnej, tom 2, nr 2, s. 121-126
2. Jeka, S. (2013). Kiedy mówimy o chorobie, a kiedy o zespole Raynauda? Dermatologia po Dyplomie,, nr 06.
3. Frołow, M. (2021). Objaw Raynauda: przyczyny, objawy i leczenie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/154080,objaw-raynauda. (Dostęp: 04.2023).

Autor