Toczeń rumieniowaty − choroba autoimmunologiczna

Toczeń rumieniowaty, a dokładniej toczeń rumieniowaty układowy (skrót: TRU), jest chorobą tkanki łącznej z grupy tzw. kolagenoz. Jest to choroba autoimmunologiczna, co oznacza, że organizm wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko komórkom własnego organizmu, zwane autoprzeciwciałami. To właśnie one powodują stan zapalny, który zajmuje poszczególne narządy i doprowadza do ich niszczenia. Do utworzenia stanu zapalnego dochodzi wskutek tworzenia tzw. kompleksów immunologicznych. W przebiegu tocznia rumieniowatego może dojść do uszkodzenia wielu tkanek i narządów, natomiast najczęściej zajmowane są stawy, skóra oraz nerki.

Umów się do lekarza rodzinnego

Toczeń rumieniowaty − jak często występuje?

Choroba występuje dosyć rzadko − szacuje się, że choruje na nią około 30-50 pacjentów na 100 000 osób. Na toczeń rumieniowaty znacznie częściej zapadają kobiety (nawet do ośmiu razy częściej niż mężczyźni). Ma to związek z czynnikami hormonalnymi − estrogeny czy prolaktyna mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tocznia rumieniowatego. Choroba najczęściej dotyczy osób w wieku 18-60 lat, jednak zdarzają się zarówno młodsi, jak i starsi pacjenci, zmagający się z toczniem rumieniowatym.

Przyczyny tocznia rumieniowatego

Niestety, nie poznano jeszcze dokładnej etiologii tocznia rumieniowatego. Wiadomo natomiast, że choroba rozwija się częściej u osób podatnych genetycznie oraz narażonych na działanie niektórych czynników, takich jak np. ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, czynniki hormonalne, zakażenia czy przyjmowanie niektórych leków. Czynnikiem wpływającym na wystąpienie choroby może być m.in. zakażenie wirusem Epsteina-Barr bądź ludzkim retrowirusem. Wśród leków wywołujących tzw. toczeń polekowy są m.in. chlorpromazyna, metyldopa, izoniazyd, interferon czy prokainamid.

Objawy tocznia rumieniowatego

Nie da się wyszczególnić najbardziej charakterystycznych objawów choroby oraz jej uniwersalnego przebiegu − u każdego pacjenta choroba może przebiegać inaczej i dawać inne objawy. Zazwyczaj obserwuje się jednak naprzemienne występowanie dwóch okresów: zaostrzenia i załagodzenia objawów.

Objawy ogólne i dotyczące zajętych narządów

Generalnie objawy tocznia rumieniowatego można podzielić na dwie kategorie: ogólne oraz dotyczące poszczególnych narządów. Wśród objawów ogólnych wyróżnić można m.in. zmęczenie, brak apetytu, utratę masy ciała czy gorączkę. Wśród najczęściej zajmowanych narządów są natomiast:

• stawy − pacjenci skarżą się na ich ból, obrzęk lub wysięk, rzadko pojawia się deformacja stawów,
• mięśnie − często pojawia się ich ból, a także zanik i osłabienie,
• skóra i błony śluzowe − najbardziej charakterystycznym objawem skórnym tocznia jest rumień na twarzy w kształcie motyla (zajmujący policzki, nos, czoło, okolice oczu, czasami także dekolt), występujący po ekspozycji na światło słoneczne i ustępujący samoistnie. Niejednokrotnie obserwuje się także nadżerki błony śluzowej jamy ustnej i nosa, zmiany skórne w kształcie obrączek z przejaśnieniem w środku, łuszczące się grudki, pokrzywkę, zgrubienia tkanki podskórnej, objaw Raynauda, rumień dłoni czy siność siateczkową, a także nasilone wypadanie włosów,
• nerki − najczęściej obserwuje się zapalenie nerek, które może prowadzić nawet do niewydolności nerek. Objaw występuje częściej u młodych pacjentów i wymaga wzmożonego kontrolowania funkcji nerkowych.

Wśród innych objawów tocznia rumieniowatego, specyficznych dla danych narządów, są m.in. zapalenie wsierdzia Libmana-Sacksa, toczniowe zapalenie płuc (występujące rzadko), włóknienie płuc, nadciśnienie płucne, łagodne upośledzenie funkcji poznawczych, zgaga, ból brzucha, uczucie suchości oczu czy zespół antyfosfolipidowy oraz wiele innych. Toczeń rumieniowaty układowy powoduje także zwiększenie ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, zawału serca, miażdżycy, zapalenia naczyń krwionośnych czy osteoporozy.

Diagnoza i leczenie tocznia rumieniowatego

W przypadku zauważenia u siebie objawów choroby należy udać się do lekarza. Najczęściej lekarzem opiekującym się pacjentem z toczniem rumieniowatym jest reumatolog lub immunolog. Lekarz stawia diagnozę na podstawie objawów występujących u pacjenta, a także przeprowadza szereg badań, m.in. oznacza poziom przeciwciał przeciwjądrowych czy przeciwciał antyfosfolipidowych. Leczenie tocznia rumieniowatego jest ukierunkowane na osiągnięcie remisji choroby oraz dostosowane do objawów, które zgłasza pacjent. 

A na wizytę u dowolnego specjalisty z łatwością umówisz się korzystając z portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Autor