Co to jest reumatyzm?

Reumatyzm to potoczna nazwa chorób reumatycznych, czyli dość szerokiej grupy schorzeń o charakterze zapalnym. Obejmują stawy i otaczające je tkanki miękkie, mięśnie, więzadła, kości i niekiedy inne narządy. Pod pojęciem reumatyzm kryje się ponad 200 chorób, które dotyczą sporej części populacji. Choroby reumatoidalne cechują się występowaniem przewlekłego bólu w obrębie mięśni i stawów, który ma tendencje do nawracania i z czasem ogranicza zakres ruchów. 

Choroby reumatyczne — rodzaje

Ze względu na ilość jednostek chorobowych, jakie kryją się pod pojęciem reumatyzm, zostały one sklasyfikowane przez American College of Rheumatology do dziesięciu kategorii, by je usystematyzować i ułatwić diagnostykę. Podział chorób reumatycznych wygląda następująco:

• układowe choroby tkanki łącznej;
• spondyloartropatie;
• choroba zwyrodnieniowa stawów;
• choroby kości i chrząstek;
• zapalenie stawów oraz zapalenie pochewek ścięgien i kaletek maziowych towarzyszących zakażeniom;
• choroby gruczołów dokrewnych i metaboliczne, którym towarzyszy choroba stawów,
• nowotwory;
• zaburzenia nerwowo-naczyniowe;
• reumatyzm pozastawowy;
• choroby, którym towarzyszą objawy ze strony stawów.  

Wśród powszechnie znanych chorób reumatycznych wyróżnia się np. reumatoidalne zapalenie stawów, osteoporozę, dnę moczanową, zespół cieśni nadgarstka, łuszczycowe zapalenie stawów czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Na podstawie objawów, obciążeń genetycznych i dodatkowych badań diagnostycznych lekarz reumatolog rozpoznaje konkretną jednostkę chorobową, którą następnie leczy. 

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Zarezerwuj dogodny termin wizyty online u lekarza rodzinnego

Reumatyzm — przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny występowania chorób reumatycznych nie zostały do końca poznane i dla różnych jednostek chorobowych mogą być niejednorodne. Choroby reumatyczne mają też różny przebieg w zależności od danej jednostki chorobowej. Często jednak schorzenia reumatyczne mają podłoże autoimmunologiczne, co oznacza, że komórki organizmu uszkadzają błonę maziową otaczającą stawy i tym samym zapoczątkowują stan zapalny w tych miejscach. Przewlekły stan zapalny prowadzi do uszkodzeń, osłabień więzadeł i ścięgien oraz ich deformacji. 

Do czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia chorób reumatycznych zalicza się:

• nieprawidłową dietę, 
• zbyt małą lub zbyt intensywną aktywność fizyczną (mogącą obciążać stawy), 
• palenie papierosów, 
• niedobór witaminy D, 
• niedoleczone choroby wieku dziecięcego (angina). 

Wielu pacjentów zastanawia się, czy reumatyzm jest dziedziczny? Poza czynnikami zewnętrznymi i środowiskowymi, na które pacjent poniekąd ma wpływ, rozwój choroby może nastąpić także pod wpływem czynników genetycznych. Z tego wynika, iż reumatyzm może być dziedziczny. 

Jak rozpoznać bóle reumatyczne nóg i rąk?

Choroby reumatyczne, ze względu na przewlekły przebieg, mają tendencję do zaostrzania i okresów remisji. Do początkowych objawów chorób reumatologicznych toczących się w obrębie stawów można zaliczyć:

• narastanie bólu w ciągu dnia, 
• poranną sztywność stawów, utrzymującą się do 1-2 godzin po przebudzeniu, 
• obrzęk stawów,
• lekko podniesioną temperaturę w obrębie stawów, 
• zaczerwienioną skórę w okolicy stawów.

Zmiany w obrębie stawów mogą być symetryczne lub niesymetryczne, w zależności od jednostki chorobowej. Dla reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) charakterystyczne są zmiany symetryczne, a w chorobie zwyrodnieniowej stawów (ChZS) zwykle zajęte są pojedyncze stawy, najbardziej narażone na przeciążenia. Bóle reumatyczne najczęściej są zlokalizowane  w obrębie rąk, dłoni, nóg, kolan, bioder i kręgosłupa. Wszelkie niepokojące objawy warto skonsultować z lekarzem rodzinnym lub reumatologiem.   

Reumatyzm — jak leczyć?

Leczenie reumatyzmu ma głównie charakter objawowy. Stosuje się przede wszystkim leki przeciwbólowe, w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), zarówno miejscowo, jak i doustne. Obie formy podania są równie skuteczne w łagodzeniu objawów choroby. Podaż miejscowa ma zdecydowanie mniejsze ryzyko wystąpienia działań niepożądanych i w pierwszej kolejności warto ją wybrać. Do najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych należą diklofenak, kodeina i paracetamol. 

Jakie zioła pomagają na bóle reumatyczne?

Wśród ziół i preparatów roślinnych pomocne w łagodzeniu objawów reumatyzmu mogą okazać się kapsułki z niezmydlającą się frakcją olejów z awokado i oleju sojowego. Czasem stosowane są również zioła o działaniu przeciwzapalnym, takie jak imbir lekarski czy kadzidłowiec indyjski. 

Praktyczne porady jak ulżyć bólom reumatycznym

Poza metodami farmakologicznymi, pomocne w łagodzeniu dolegliwości reumatycznych może okazać się wdrożenie umiarkowanej, regularnej aktywności fizycznej, dopasowanej do wieku i możliwości pacjenta. Ćwiczenia mogą obejmować rozciąganie, aerobik czy na samym początku po prostu spacery. 

Dodatkowo warto zadbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała, co ma pozytywny wpływ na zachowanie sprawności stawów i nie naraża ich na dodatkowe obciążenia. W diecie pacjentów cierpiących z powodu chorób reumatycznych powinna znaleźć się odpowiednia podaż witaminy D, kwasów omega-3, a także produktów regenerujących chrząstkę stawową (np. siarczan glukozaminy i chondroityny). Produkty te mogą przynieść niewielką korzyść w łagodzeniu objawów choroby.

Bibliografia

1. Decker J.L.(1983). American Rheumatism Association nomenclature and classification of arthritis and rheumatism. Arthritis Rheum, 6(8), s. 1029–1032.
2. Gwinnutt, James M., et al. (2022). Effects of diet on the outcomes of rheumatic and musculoskeletal diseases (RMDs): systematic review and meta-analyses informing the 2021 EULAR recommendations for lifestyle improvements in people with RMDs. MBJ Journals. Dostępna na: https://rmdopen.bmj.com/content/8/2/e002167.long. 

Autor