Hemoroidy – co to takiego?

Guzki krwawnicze odbytu, nazywane też hemoroidami (gr. hemorroid, haema - krew, rhoos - przepływ), są strukturami naczyniowymi znajdującymi się w kanale odbytu. Mają postać trzech jamistych naczyń żylnych wypełnionych krwią. Wyróżnia się guzki zewnętrzne (z dolnego splotu odbytniczego) oraz guzki wewnętrzne (z górnego splotu odbytniczego). Ich zadaniem jest uszczelnianie odbytu, dzięki czemu możliwe jest kontrolowanie stolca i oddawanie gazów. Gdy dochodzi do ich nadmiernego wypełnienia krwią i obrzęku, mogą one uciskać na otaczające je nerwy powodując dokuczliwy ból. Patologiczne zmiany w obrębie guzków krwawniczych nazywa się chorobą hemoroidalną, jednak potoczna nazwa to właśnie hemoroidy. Szacuje się, że nawet 50% populacji osób dorosłych cierpi na chorobę hemoroidalną.

Rodzaje hemoroidów

Choroba hemoroidalna może przebiegać w różny sposób, w zależności od tego, czy dotyczy hemoroidów wewnętrznych, czy zewnętrznych. Stan chorobowy w obrębie hemoroidów zewnętrznych objawia się w postaci sinawych guzków w okolicy odbytu, co może utrzymywać się nawet przez kilka tygodni. Hemoroidy zewnętrzne nie muszą boleć, jednak mogą wywoływać swędzenie, pieczenie, a także zauważalne krwawienia. Uszkodzona skóra w tym miejscu jest bardziej podatna na infekcje, ponadto w mocno nabrzmiałych hemoroidach mogą pojawić się zakrzepy, co wiąże się z silnym bólem.

Patologie w obrębie hemoroidów wewnętrznych zwykle przebiegają bez bólu. Zauważalne jest jednak krwawienie z odbytu po wypróżnieniu. Ból pojawia się, gdy w naczyniu pojawi się zakrzep lub rozwinie się martwica.

Komu grodzi choroba hemoroidalna?

Choroba hemoroidalna bywa nazywana schorzeniem zawodowych kierowców i pracowników biurowych, ponieważ bardzo często jest diagnozowana u osób, których praca wymaga wielogodzinnego siedzenia. Powiększenie guzków krwawniczym następuje na skórek wzrostu ciśnienia lub zastojów w odbytniczych splotach żylnych. Dzieje się tak w przypadku:

• częstych zaparć lub biegunek,
• osób otyłych i unikających aktywności fizycznej,
• ciąży,
• osób uprawiających biegi długodystansowe,
• osób stosujących dietę ubogą w błonnik.

Zwiększone ryzyko zachorowania na chorobę hemoroidalną występuje u osób z wrodzonym brakiem zastawek żylnych w żyłach trzewnych, z guzami miednicy małej oraz cierpiących na marskość wątroby.

Jak objawiają się hemoroidy?

Charakterystycznym objawem choroby hemoroidalnej jest krwawienie z odbytu towarzyszące wypróżnieniu. Widoczne są wówczas ślady krwi i skrzepu, jednak barwa stolca nie ulega zmianie. Krwawienie może być na tyle intensywne, że krew będzie widoczna nie tylko na papierze toaletowym, ale i na muszli klozetowej. Oprócz tego chory może zaobserwować śluz w stolcu, odczuwać pieczenie i świąd w okolicy odbytu oraz ból. Po oddaniu stolca może pozostawać uczucie niecałkowitego wypróżnienia się. 

Gdy mamy do czynienia z hemoroidami wewnętrznymi, mogą one wypadać na zewnątrz i samoistnie cofać się do kanału odbytu po wypróżnieniu. Jeżeli choroba jest bardzo zaawansowana, hemoroidy mogą ulec zadzierzgnięciu i pozostać na zewnątrz, co jest przyczyną dokuczliwego bólu.

Jeżeli podejrzewamy, że rozwija się u nas choroba hemoroidalna, warto zwrócić się o poradę do lekarza rodzinnego. Zadecyduje on czy konieczna jest wizyta u specjalisty – proktologa. Wizytę możemy umówić w serwisie LekarzeBezKolejki.pl, gdzie znajdziemy tysiące lekarzy z całej Polski.

Jak diagnozuje się hemoroidy?

Hemoroidy uważane są za chorobę wstydliwą, dlatego wielu pacjentów bagatelizuje jej pierwsze objawy, trafiając do gabinetu lekarskiego, gdy choroba jest już zaawansowana. Wczesna diagnoza daje szansę na szybkie i znacznie łatwiejsze leczenie, niż ma to miejsce później. 

Proktolog może zdiagnozować chorobę hemoroidalną na podstawie wywiadu z pacjentem oraz bezpośredniego badania przez odbyt (badanie per rectum). Istnieją także badania specjalistyczne, które pomagają określić stopień zaawansowania choroby, jak anoskopia. Rektoskopię oraz sigmoidoskopię (wziernikowanie odbytnicy) wykonuje się w celu wykluczenia zmian rakowych. 

Lekarze zalecają, by osoby, które ukończyły 50. rok życia, a także te należące do grupy ryzyka, wykonywały profilaktyczną kolonoskopię.

Metody leczenia hemoroidów

Metoda leczenia hemoroidów uzależniona jest od zaawansowania choroby. Gdy zmiany nie są duże, najważniejsze jest leczenie obejmujące złagodzenie bólu i występującego dyskomfortu. Proktolog może zalecić stosowanie czopków, maści lub kremów o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, niekiedy również antybiotyków lub glikokortykosteroidów. Pomocne mogą być ciepłe kąpiele lub okładu z pokruszonego lodu, aby złagodzić silny ból.

Stosowanie leków nie pomoże, jeżeli pacjent nie zmieni swoich nawyków żywieniowych. Konieczne jest wprowadzenie diety bogatej w błonnik oraz regularne nawadnianie organizmu. W ten sposób reguluje się rytm wypróżnień, a stolce przyjmują konsystencję, która nie wymaga wzmożonego parcia. Jeżeli mamy kłopot z ułożeniem odpowiedniej diety, zasięgnijmy porady u wykwalifikowanego dietetyka.

Zaawansowana choroba hemoroidalna możne wymagać leczenia zabiegowego. Najczęściej wykonuje się zabiegi podwiązania gumką, skleroterapię (wstrzyknięcie substancji, która uniemożliwia dopływ krwi do hemoroidów) oraz koagulację energią cieplną. Hemoroidektomia, czyli chirurgiczne wycięcie hemoroidów, to ostateczne rozwiązanie w skrajnych przypadkach choroby.

Czy hemoroidom można zapobiegać?

Choroba hemoroidalna to wstydliwa i bardzo nieprzyjemna przypadłość, dlatego lepiej zadbać o odpowiednią profilaktykę, gdy jest to jeszcze możliwe. Istnieje kilka prostych nawyków, które mogą nas uchronić przed hemoroidami, dlatego warto wdrożyć je od razu, by cieszyć się lepszym zdrowiem.

Dobrze zbilansowana dieta

Jedzenie ma znaczenie nie tylko w leczeniu, ale przede wszystkim profilaktyce hemoroidów. Dieta bogatoresztkowa, czyli zawierająca włókna roślinne, poprawia regularność wypróżnień i zapobiega zaparciom. Na talerzu powinno się znaleźć więcej produktów zbożowych, strączków oraz warzyw i owoców, które pełne są dobroczynnego błonnika. Ważne też, by posiłki spożywać regularnie i o mniej więcej stałych porach. Należy pamiętać także o nawadnianiu organizmu. Niewskazane są produktu powodujące zaparcia, dlatego lepiej unikać czarnej herbaty, mocnej kawy, alkoholu, czy większych ilości czekolady.

Higiena okolic odbytu

Ma ona kluczowe znaczenie. Okolice te należy myć po każdym wypróżnieniu, w tym celu zaleca się korzystanie ze specjalnych preparatów do higieny intymnej lub po prostu ciepłą wodę. 

Aktywność fizyczna

Sport jest korzystny dla naszego zdrowia na wielu płaszczyznach. Regularna aktywność poprawia metabolizm i pracę układu krwionośnego, dzięki czemu krew krąży szybciej i nie zalega w splotach żylnych odbytnicy, co ma miejsce podczas wielogodzinnego siedzenia. Lepiej jednak zrezygnować z treningów siłowych, wymagających podnoszenia dużych ciężarów.