Liszaj płaski – co to takiego?

Liszaj płaski należy do schorzeń skóry (chorób dermatologicznych) o przewlekłym przebiegu. Zmiany chorobowe lokalizują się u wielu pacjentów nie tylko na skórze, ale także na błonach śluzowych. Charakterystyczną cechą liszaja płaskiego jest występowanie grudek z towarzyszącym świądem, co wywołuje u chorych chęć drapania zmian.

Podłoże choroby jest prawdopodobnie autoimmunologiczne (głównie związek z GVHR, czyli tzw. reakcją przeszczep przeciwko gospodarzowi). Dokładna etiopatogeneza liszaja płaskiego nie została jeszcze w pełni poznana.

Czynniki wywołujące liszaj płaski

Istnieje szereg czynników, pod wpływem których liszaj płaski może się ujawnić u pacjenta. Należą do nich m.in.:

• wstrząsy psychiczne;
• niektóre leki - np. środki przeciwmalaryczne, sole złota czy neuroleptyki;
• patogeny infekcyjne;
• alergeny.

Choroba nieraz współistnieje z innymi problemami zdrowotnymi o podłożu autoimmunologicznym, np. zapaleniem wątroby, cukrzycą, twardziną, bielactwem czy toczniem układowym.

Umów się na wizytę do lekarza rodzinnego

Jak wygląda liszaj płaski?

Wykwitem pierwotnym w liszaju płaskim są grudki o charakterystycznie błyszczącej powierzchni. Grudkowe wykwity są wieloboczne, o kolorze sinofiołkowym lub czerwonym. Na ich powierzchni widoczna jest tzw. siateczka Wickhama, czyli smugowate zbielenie. Grudki mogą zlewać się ze sobą lub występować pojedynczo. U wielu pacjentów układ części zmian jest linijny, co wynika z dodatniego objawu Koebnera w aktywnej fazie choroby, polegającego na pojawianiu się zmian w miejscu wcześniejszego zadrapania.

Typowym objawem jest obecność grudek na skórze w okolicach nadgarstków. Ogniska zmian skórnych w liszaju płaskim, gdy ustępują przybierają brunatną barwę. Istotne jest, iż po ustaniu objawów skórnych choroby nie pozostają blizny. 

Liszaj płaski – zmiany błon śluzowych i paznokci

Oprócz skóry, u wielu pacjentów schorzenie dotyka również błon śluzowych, szczególnie jamy ustnej lub narządów płciowych. Wygląd wykwitów w liszaju płaskim na błonach śluzowych ma obrączkowaty, linijny lub drzewkowaty kształt, a polega na zbieleniu fragmentu nabłonka. Zmiany mogą mieć różną lokalizację, często dotykają policzków oraz języka.

Paznokcie w liszaju płaskim są zmienione u części chorych. Może pojawić się na nich podłużne bruzdowanie, bądź zanik lub spełzanie płytek paznokciowych.

Zdarzają się przypadki liszaja płaskiego, w których objawy paznokciowe czy na błonach śluzowych są jedynymi widocznymi zmianami chorobowymi u pacjenta.

Liszaj płaski – odmiany i lokalizacje

Wyróżnia się kilka odmian liszaja płaskiego, w zależności od wyglądu zmian chorobowych. Różnią się one nie tylko postaciami wykwitów, ale również ich lokalizacją. Liszaj płaski posiada odmianę:

• przerosłą, inaczej brodawkującą - zmiany na podudziach o wyglądzie grudek i hiperkeratotycznych ognisk;
• mieszkową - zlokalizowaną na owłosionej skórze głowy. Zmianami są niewielkie grudki zlokalizowane przy mieszkach włosowych z towarzyszącym im czopem hiperkeratotycznym. W tej odmianie choroby na skórze głowy mogą powstawać blizny;
• zanikową - zmiany skórne cechują się przebarwieniami lub bliznowatym zanikiem;
• pęcherzową - ta odmiana może przebiegać dwojako: z pęcherzami zlokalizowanymi na stopach oraz dłoniach, w miejscach, gdzie występowały już zmiany skórne lub z pęcherzami obecnymi także na zdrowej skórze i błonach śluzowych.

Jak leczyć liszaj płaski?

Przy podejrzeniu liszaja płaskiego lub zaobserwowaniu zmian na powierzchni skóry lub błon śluzowych powinniśmy udać się do lekarza rodzinnego lub dermatologa. Lekarz stawia diagnozę na podstawie wyglądu zmian chorobowych, wywiadu z pacjentem oraz badania histologicznego.

Dermatolog dobiera sposób postępowania leczniczego indywidualnie do pacjenta w zależności od lokalizacji, wyglądu i stopnia nasilenia objawów liszaja płaskiego. 

Miejscowe środki terapeutyczne, które zalecane są nieraz pacjentom z liszajem płaskim to substancje z grupy sterydów, retinoidów czy inhibitorów kalcyneuryny. U wielu chorych zalecana jest również fototerapia, przy użyciu promieniowania UVB lub UVA. 

W terapii liszaja płaskiego wykorzystywane są również leki o działaniu ogólnoustrojowym, takie jak steroidy, retinoidy, mykofenolan mofetylu, dapson, metotreksat, cyklosporyna czy hydroksychlorochina.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić z łatwością za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Bibliografia:

1. Jabłońska S., Majewski S. (2010). Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, s. 138-142.
2. Szepietowski J., Baran W. (2019). Terapia w dermatologii. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, s. 197-201.

Autor