Czym jest bilirubina?

Bilirubina jest produktem rozkładu hemu, który jest częścią m.in. hemoglobiny, transportującej tlen w naszym organizmie. Jest to żółto-pomarańczowy barwnik, który odpowiada za żółty kolor moczu oraz brązowy kolor kału. Jej podróż w naszym organizmie zaczyna się od układu siateczkowo-śródbłonkowego, gdzie dochodzi do rozkładu hemu. Następnie bilirubina wydzielana jest do krwi, gdzie łączy się z białkiem albuminą i wędruje do wątroby. Tam zachodzi proces zwany sprzęganiem bilirubiny. Z wątroby, poprzez drogi żółciowe, bilirubina przedostaje się do dwunastnicy.

Kiedy lekarz zleca badanie poziomu bilirubiny?

Poziom bilirubiny oznacza się najczęściej w celu oceny stanu i funkcjonowania wątroby. Najbardziej widocznym objawem, wskazującym na potrzebę zbadania poziomu bilirubiny we krwi jest żółtaczka. Objawu nie da się przeoczyć - jest to widoczne zażółcenie skóry, błon śluzowych i białek oczu. Jeżeli do żółtaczki dołączy ból w prawym podżebrzu lekarz rodzinny może podejrzewać występowanie choroby wątroby. W takiej sytuacji na pewno zleci oznaczenie poziomu bilirubiny we krwi. Innym powodem wykonania badania może być także niedokrwistość, objawiająca się odbarwieniem stolca lub ciemnym kolorem moczu. 

Skierowanie na oznaczenie poziomu bilirubiny otrzymamy od lekarza rodzinnego, wówczas możemy wykonać je w ramach finansowania NFZ. Dogodny termin wizyty możemy zarezerwować na LekarzeBezKolejki.pl.

Poziom bilirubiny we krwi

Zakresy referencyjne poziomu bilirubiny we krwi wyglądają następująco:

• bilirubina całkowita: 0.3-1.2 mg/dl;
• bilirubina pośrednia: 0.2-0.8 mg/dl;
• bilirubina bezpośrednia: 0.1-0.4 mg/dl.

Żółtaczka widoczna jest już przy poziomie 3–5 mg/dl. Podwyższony poziom bilirubiny, objawiający się m.in. żółtaczką, może wskazywać na szereg dolegliwości. Zmniejszenie stężenia bilirubiny nie jest natomiast objawem niepokoju i zazwyczaj nie stanowi przyczyny dalszej diagnostyki. Warto także pamiętać, że na poziom bilirubiny we krwi może mieć wpływ m.in. głodówka przed badaniem, wysiłek fizyczny czy stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych. W czasie ciąży i u noworodków występuje naturalnie podwyższony poziom bilirubiny.

Jakie mogą być powody podwyższonego poziomu bilirubiny w osoczu?

Na podwyższony poziom bilirubiny wpływ może mieć wiele czynników. Mogą to być m.in. choroby dróg żółciowych, które utrudniają prawidłowy transport bilirubiny do dwunastnicy. Takie zjawisko nosi nazwę cholestazy, a jej przyczynami mogą być m.in. kamica żółciowa (wśród tej grupy stanowi najczęstszą przyczynę podwyższonego poziomu bilirubiny), zapalenia dróg żółciowych, nowotwory dróg żółciowych czy rak trzustki. Innym powodem hiperbilirubinemii mogą być choroby wątroby, które uniemożliwiają jej prawidłowe funkcjonowanie i sprzęganie, przez co substancja nie może być transportowana do żółci. Są to m.in. marskość wątroby, nowotwory wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie miąższu wątroby czy hiperbilirubinemie wrodzone. Inną przyczyną podwyższonego poziomu bilirubiny w osoczu może być także hemoliza wewnątrznaczyniowa, czyli rozpad krwinek czerwonych, zawierających hemoglobinę. Hemoliza może być spowodowana przez szereg czynników, w tym toksyny bakteryjne lub nieprawidłową budowę erytrocytów.

Żółtaczka

Żółtaczka jest objawem spowodowanym przez odkładanie się bilirubiny w tkankach. W jej przebiegu dochodzi do powstawania żółto-pomarańczowego lub żółto-oliwkowego zabarwienia twardówek, błon śluzowych oraz skóry. Żółtaczka może powstać m.in. poprzez zbyt dużą produkcję bilirubiny spowodowaną przez nadmierny rozpad hemu. Inną przyczyną żółtaczki może być także uszkodzenie wątroby lub upośledzenie właściwego przepływu żółci, która transportuje bilirubinę. W przypadku wystąpienia żółtaczki należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza rodzinnego, który po przeprowadzeniu wywiadu i badania skieruje chorego na dalsze leczenie, np. do hepatologa. 

Często spotykanym typem żółtaczki jest żółtaczka noworodkowa. Wynika ona z nierozwiniętych w pełni procesów enzymatycznych, które odpowiedzialne są za usuwanie bilirubiny, wskutek czego dochodzi do jej gromadzenia się w organizmie. Dopiero w 6-8. tygodniu życia noworodka układ enzymatyczny uzyskuje pełną sprawność i odpowiednio wydala bilirubinę. Innym rodzajem żółtaczki jest żółtaczka ciążowa, która powstaje wskutek wielu zmian hormonalnych, zachodzących w organizmie ciężarnej kobiety. 

Autor