Alergia i nietolerancja pokarmowa - czym się różnią?

Alergia pokarmowa to zjawisko nadwrażliwości na tle immunologicznym. Oznacza reakcję układu odpornościowego na składnik pożywienia stanowiący alergen. Towarzyszy jej podwyższony poziom przeciwciał IgE, chociaż wyróżniamy też mechanizmy IgE-niezależne oraz mieszane. Alergia pokarmowa jest często mylona z nietolerancją pokarmową, wywoływaną przez zaburzenia niezwiązane z układem immunologicznym (np. biochemiczne czy metaboliczne). Przykładem może być nietolerancja laktozy, wynikająca z niedoboru enzymu laktazy, odpowiedzialnego za jej trawienie.

Objawy alergii pokarmowej

Podczas pierwszego kontaktu z alergenem zazwyczaj nie odczuwamy dolegliwości, dopiero kolejne zetknięcie się z nim powoduje wystąpienie objawów. W przypadku alergii IgE-zależnej pojawiają się one szybko i obejmują m. in. zaburzenia pokarmowe, zaczerwienienie skóry i świąd, obrzęk czy pokrzywkę. Wyjątkowo niebezpieczne jest wystąpienie tachykardii, spadku ciśnienia krwi, skurczu oskrzeli i zamknięcie dróg oddechowych wskutek opuchlizny tkanek gardła, prowadzące do wstrząsu anafilaktycznego. Odmiany IgE-niezależne objawiają się stanami zapalnymi jelit i silną biegunką, zaś odmiany mieszane atopowym zapaleniem skóry i eozynofilowym zapaleniem przewodu pokarmowego. U części pacjentów rozwija się również alergia krzyżowa, czyli podobna lub identyczna reakcja na alergeny o zbliżonej budowie chemicznej, np. pacjenci uczuleni na jad pszczeli, z dużym prawdopodobieństwem uczuleni będą również na miód.

Umów wizytę u alergologa

Czynniki ryzyka alergii pokarmowej

Niestety, u niektórych pacjentów prawdopodobieństwo wystąpienia alergii pokarmowej jest większe niż u pozostałych, ze względu na tzw. czynniki ryzyka. Należą do nich choroby alergiczne występujące u pacjenta i jego najbliższej rodziny, astma lub atopowe zapalenie skóry zdiagnozowane przed ukończeniem 3 miesiąca życia. Uczulenia na tle pokarmowym statystycznie dotykają częściej dzieci niż dorosłych, a u niektórych najmłodszych ustępują z wiekiem.

Jak potwierdzić alergię pokarmową?

Potwierdzenie alergii pokarmowej nie należy do najłatwiejszych. W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza alergologa, który zleci odpowiednie postępowanie. W diagnostyce stosuje się próbę eliminacji, polegającą na wykluczeniu podejrzewanego czynnika alergizującego z diety i dalszej obserwacji objawów. Innym rozwiązaniem jest próba prowokacyjna, polegająca na celowym podaniu alergenu w warunkach szpitalnych. W sytuacji, gdy istnieje możliwość wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, jest ostatecznością. Praktykuje się także wykonywanie alergizujących testów skórnych lub oznaczenie przeciwciał IgE w surowicy.

Leczenie alergii pokarmowej

Podstawą leczenia jest całkowite wykluczenie z diety pokarmu stanowiącego alergen. Łagodne objawy uczulenia łagodzić można poprzez podanie leków przeciwhistaminowych. W poważniejszych przypadkach alergolog może przepisać doustny glikokortykosteroid.

W przypadku wstrząsu anafilaktycznego najważniejsza jest szybka reakcja. Jeśli pacjent posiada ampułkostrzykawkę z adrenaliną, należy wstrzyknąć jej zawartość w boczną powierzchnię uda i wezwać pogotowie ratunkowe. Zatrzymanie oddechu wymaga rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej i kontynuowania jej do przyjazdu karetki. Gdy pojawią się wymioty, pacjent powinien zostać ułożony na boku, aby uniknąć zachłyśnięcia.

Czy alergii pokarmowej można się pozbyć?

Całkowite pozbycie się alergii w sytuacji, gdy nie ustępuje samoistnie z wiekiem, wymaga zastosowania immunoterapii, czyli podawania pacjentowi wzrastających dawek alergenu, w celu uzyskania na niego tolerancji. Jest to metoda wskazana u pacjentów, u których czynnik uczulający występuje powszechnie w żywności i daje nasilone objawy. O jej zastosowaniu decyduje alergolog.