Alergia na kurz — co to jest?

Ogólnie alergia to nieprawidłowa, nadmierna reakcja układu odpornościowego na różne czynniki wyzwalające, nazywane alergenami. Istnieje kilkadziesiąt tysięcy różnych alergenów mogących wywołać objawy alergii wziewnej lub pokarmowej. Wśród alergii wziewnych alergia na kurz jest jedną z najczęściej występujących postaci uczulenia. Szacuje się, że 10-15% populacji cierpi z powodu objawów związanych z alergią na kurz. Według badania Epidemiologii Chorób Alergicznych w Polsce — ECAP, uczulenie na kurz ma ponad 6 milionów Polaków. Wbrew powszechnemu przekonaniu, uczulenie to nie wynika bezpośrednio z obecności kurzu, tylko z licznych niejednorodnych alergenów, które można w nim znaleźć. Alergeny obecne w kurzu pochodzą od pyłków roślin, cząsteczek grzybów, sierści zwierząt oraz głównie z odchodów maleńkich skorupiaków nazywanych roztoczami kurzu domowego. Obecność i ważną rolę roztoczy kurzu domowego w powstawaniu alergii wykazali pół wieku temu dwaj badacze — Voorhorst i Spieksma.

Sprawdź dostępne terminy telewizyt u lekarza rodzinnego

Roztocze kurzu domowego — czym są?

Roztocze kurzu domowego (łac. Dermatophagoides pteronyssinus i Dermatophagoides farinae) to mikroskopijnej wielkości pajęczaki, żyjące głównie w kurzu domowym w materacach, pościeli czy dywanach. Karmią się one złuszczonym ludzkim naskórkiem, dlatego też najwięcej ich można spotkać w sypialni. W zasadzie nie są one pasożytami, mogą pożywiać się także drożdżami, zarodkami pszenicy i mączką rybną. Roztocza najlepiej rozwijają się w temperaturze 20-25°C, przy wilgotności powietrza 60-80%. Co ciekawe, roztocza kurzu produkują około 30 białek o właściwościach alergizujących, a najbardziej alergizują drobinki ich kału. Na odchodach roztoczy obecne są dwa bardzo silne alergeny definiowane jako Der p 1 i Der p 2. Podczas swojego krótkiego życia jeden osobnik może wydalić kał o masie 200-krotnie przekraczającym masę jego ciała. 

Przyczyny alergii na kurz

Wyzwalaczami uciążliwych objawów alergii, oprócz czynników wydzielanych przez roztocza, są też inne czynniki znajdujące się w kurzu. Zaliczamy do nich na przykład:

• zarodniki pleśni i grzybów (szczególnie Cladosporium, Alternaria, Aspergillus);
• sierść i naskórek zwierząt domowych;
• cząsteczki pierza;
• pyłki roślinne.

Objawy alergii na kurz

Alergia na kurz może pojawić się w każdym wieku, a objawy tego uczulenia występują niestety przez cały rok, chociaż najbardziej nasilone są jesienią i zimą. Zazwyczaj objawy alergii na kurz przypominają zwykłe przeziębienie. Wśród symptomów, na które zwykle skarżą się, pacjenci wymieniane są najczęściej:

• alergiczny nieżyt nosa, inaczej nazywany katarem siennym;
• uczucie zatkanego nosa, zwłaszcza poranne;
• spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
• pogorszenie węchu;
• swędzenie oczu, łzawienie, zaczerwienienie spojówek;
• objawy astmatyczne, takie jak kaszel, duszność, ucisk w klatce piersiowej i świszczący oddech;
• chrypka;
• pokrzywka na skórze i uczucie jej suchości oraz zaczerwienienia;
• problemy ze snem;
• przewlekłe zmęczenie.

Objawy uczulenia na kurz przeważnie nasilają się rano zaraz po przebudzeniu lub po wejściu do zamkniętych, rzadko wietrzonych pomieszczeń.

Jak rozpoznać alergię na kurz?

Diagnostyką uczulenia na kurz zajmuje się lekarz alergolog. Standardową procedurą jest przeprowadzenie testów skórnych punktowych. Polegają one na delikatnym nakłuciu skóry i podaniu na to miejsce specjalnej zawiesiny zawierającej niewielkie stężenie badanego alergenu. W celu przeprowadzenia bardziej szczegółowej diagnostyki można wykonać badanie z krwi, w którym oznaczane jest stężenie swoistych przeciwciał IgE przeciwko alergenom kurzu. Rzadziej, w warunkach szpitalnych wykonywane są specjalne próby prowokacyjne w celu potwierdzenia przyczyny powstawania objawów alergii. Opierają się one na bezpośrednim podaniu alergenu do worka spojówkowego, oskrzeli lub nosa.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Metody leczenia alergii na kurz

Podstawowymi lekami stosowanymi w celu opanowania uciążliwych objawów alergii na kurz są leki przeciwhistaminowe. Obecnie na rynku mamy aż 3 generacje tej grupy leków. Mechanizm działania antyhistaminików polega na blokowaniu działania histaminy — substancji, która gdy jest uwalniana do krwi, odpowiada za odczuwane objawy alergii. Najpopularniejszymi lekami przeciwhistaminowymi są loratadyna, cetyryzyna, bilastyna oraz feksofenadyna. W przypadku przewlekłego nieżytu nosa często miejscowo stosuje się glikokortykosteroidy donosowe, takie jak mometazon czy budezonid, które zmniejszają stan zapalny. Rzadziej, gdy inna terapia zawodzi, w celu zmniejszenia objawów alergii sięga się po leki przeciwleukotrienowe, których najpopularniejszym przedstawicielem jest montelukast.  

Jedyną metodą leczenia przyczynowego uczulenia na kurz jest tak zwane odczulanie, czyli swoista immunoterapia. Proces odczulania polega na podawaniu małych dawek alergenu w formie zastrzyku podskórnego (SCIT) lub podjęzykowej (SLIT), co z czasem prowadzi do zmniejszenia reakcji alergicznej, na skutek „przyzwyczajenia” organizmu. Taka terapia trwa zazwyczaj od 3 do 5 lat, jednak jest najbardziej skuteczna u młodych pacjentów o dobrze zidentyfikowanych alergenach wywołujących alergię.

Jak ograniczyć objawy alergii na kurz?

Dzięki wprowadzeniu kilku zmian w codziennych nawykach możliwe jest zmniejszenie częstotliwości występowania ataków alergii na kurz. Przede wszystkim bardzo ważne jest ograniczenie ekspozycji na roztocza. W tym celu zaleca się regularne pranie raz w tygodniu pościeli w temperaturze minimum 60°C oraz częste wietrzenie pomieszczeń. Pomocne może okazać się również używanie specjalnych pokrowców antyroztoczowych na materace i poduszki tzw. tkanin barierowych oraz rezygnacja z dywanów, ciężkich zasłon i pluszaków. Warto dbać o zachowanie czystości w mieszkaniu i regularnie odkurzać pomieszczenia odkurzaczem z filtrem HEPA. Polecane jest także wykorzystywanie filtrów powietrza oraz powstrzymywanie się od używania nawilżaczy, gdyż wysoka wilgotność powietrza służy rozwojowi pleśni. Jeżeli to możliwe warto poprosić o pomoc w sprzątaniu osobę nieposiadającą takiej alergii, aby nie narażać się na dodatkowy kontakt z alergenami.

Alergia na kurz u dzieci

Alergia na kurz może ujawnić się już w pierwszych miesiącach życia. Rozpoznanie alergii u dzieci jest trudne, ponieważ może ona dawać bardzo niespecyficzne objawy. Niepokojącymi znakami mogą być nawracające infekcje, problemy ze snem i zaburzenia koncentracji. Niezwykle ważne jest wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia alergii, aby zapobiec rozwojowi astmy oskrzelowej.

Alergia na kurz a alergia pokarmowa

Niewiele osób wie o występowaniu zjawiska tak zwanej reakcji krzyżowej. Bazuje ona na podobieństwie budowy cząsteczek różnych alergenów. W przypadku alergenów roztoczy ich podobieństwo do tych pochodzących od skorupiaków wodnych jest bliskie 70%. Dlatego też osoby uczulone na roztocza kurzu domowego bardzo często mają też alergię pokarmową po spożyciu ślimaków oraz owoców morza, czyli na przykład krewetek. Niestety jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ może dojść do sytuacji, gdy u osoby cierpiącej na łagodne uczulenie na kurz, po spożyciu skorupiaków może wystąpić nawet wstrząs anafilaktyczny.

Bibliografia

1. Hajduga-Staśko, B., Kasprzyk, M. (2016). Roztocze kurzu domowego jako czynniki alergenowe. Alergoprofil. 12, 2, s. 81-86.
2. Huang, H. J., Sarzsinszky, E., Vrtala, S. (2023). House dust mite allergy: The importance of house dust mite allergens for diagnosis and immunotherapy. Molecular immunology, 158, s. 54–67. DOI: 10.1016/j.molimm.2023.04.008.
3. Wise, S. K., Damask, C., Roland, L. T., Ebert, C., Levy, J. M., Lin, S., Luong, A., Rodriguez, K., Sedaghat, A. R., Toskala, E., Villwock, J., Abdullah, B., Akdis, C., Alt, J. A., Ansotegui, I. J., Azar, A., Baroody, F., Benninger, M. S., Bernstein, J., Brook, C., i inni. (2023). International consensus statement on allergy and rhinology: Allergic rhinitis - 2023. International forum of allergy & rhinology, 13(4), s. 293–859. DOI: 10.1002/alr.23090.
4. Celi, G., Brusca, I., Scala, E., Villalta, D., Pastorello, E., Farioli, L., Cortellini, G., Deleonardi, G., Galati, P., Losappio, L., Manzotti, G., Pirovano, B., Muratore, L., Murzilli, F., Cucinelli, F., Musarra, A., Cilia, M., Nucera, E., Aruanno, A., Ria, F., i inni. (2020). House dust mite allergy and shrimp allergy: a complex interaction. European annals of allergy and clinical immunology, 52(5), s. 205–209. DOI: 10.23822/EurAnnACI.1764-1489.108.

Autor