Pokrzywka - skąd się bierze i jak wygląda?

Pokrzywką określamy zespół objawów skórnych, obejmujących świąd, ból, występowanie wysypki w postaci białych lub czerwonych płaskich bąbli, otoczonych zaczerwienioną skórą. Zmiany te są bardzo podobne do tych, które wywołuje kontakt z pokrzywą, skąd też wywodzi się nazwa objawu.
Pokrzywka alergiczna powstaje w wyniku uwolnienia histaminy z komórek tucznych pod wpływem alergenu, czyli czynnika wywołującego alergię. Histamina wraz z innymi czynnikami powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych (obrzęk, zaczerwienienie), uwrażliwienie nerwów czuciowych (świąd, ból) oraz aktywację komórek układu odpornościowego. Z tego powodu pokrzywkę leczy się głównie lekami przeciwhistaminowymi (przeciwalergicznymi).

Rodzaje pokrzywki

Pokrzywkę możemy podzielić ze względu na długość trwania i czynnik ją wywołujący (pochodzenie pokrzywki). Jeżeli objawy nie trwają dłużej niż 6 tygodni, mówimy o pokrzywce ostrej, jeżeli dłużej - o przewlekłej. Większość zmian zanika w ciągu 24 godzin, nie pozostawiając żadnych śladów na skórze. Oprócz pokrzywki na tle alergicznym, możemy wyróżnić także pokrzywkę:

• fizyczną - wywołaną czynnikiem fizycznym;
• demograficzną;
• cieplną;
• z ucisku;
• wibracyjną;
• słoneczną;
• cholinergiczną;
• wodną (bardzo rzadka! Chory uczulony jest nawet na własne łzy);
• kontaktową (pokrzywka powstaje w miejscu kontaktu z alergenem, np. niklem czy chromem);
• w przebiegu zakażeń wirusowych i pasożytniczych;
• w przebiegu chorób autoimmunologicznych;
• samoistną (idiopatyczną).

Umów się do lekarza rodzinnego

Jak rozpoznać pokrzywkę?

Zmiany na skórze pojawiają się zazwyczaj w ciągu kilku minut, a trwają nie dłużej niż 24 godziny. Oprócz powierzchownych, swędzących bąbli otoczonych rumieniem może pojawić się obrzęk tkanki podskórnej - mówimy wówczas o obrzęku naczynioruchowym. Same bąble mogą mieć różny kształt i rozmiar, mogą się zlewać i łączyć w większe skupiska. W zależności od czynnika wywołującego, pokrzywka może pojawić się na różnych częściach ciała - w przypadku czynników fizycznych będą to najczęściej odsłonięte kończyny, natomiast w przypadku alergenów pokrzywka może wystąpić na ciele lub twarzy.

Jak ustalić przyczynę pokrzywki?

W celu określenia czynnika wywołującego pokrzywkę alergiczną powinniśmy udać się na wizytę do lekarza rodzinnego. Na podstawie wywiadu może nas skierować do dermatologa lub alergologa. Odpowiedni specjalista może zlecić wykonanie takich badań jak testy skórne, immunologiczne (z krwi) lub próby prowokacyjne, służące do zdiagnozowania np. nadwrażliwości na salicylany (aspirynę).

Pokrzywka alergiczna - co ją wywołuje?

Pokrzywkę wywołuje kontakt z alergenami. Wśród nich możemy wyróżnić alergeny pokarmowe oraz leki. Najczęściej są to mleko, orzechy, skorupiaki, jaja, soja czy pszenica. Wśród leków wywołujących pokrzywkę alergiczną wyróżniamy m. in. penicylinę. Pokrzywka alergiczna nie występuje zbyt często, może także stanowić jeden z objawów wstrząsu anafilaktycznego, będącego stanem zagrożenia życia.

Jeśli czujesz, że jest Ci duszno, gorąco, serce zaczyna bić szybciej i puchną wargi, to może być objaw szoku anafilaktycznego i należy jak najszybciej wezwać pogotowie!

Co z pokrzywką niealergiczną?

Znacznie częściej spotyka sie pokrzywkę niealergiczną (pseudoalergiczną). Różni się od alergicznej tym, że nie angażuje układu odpornościowego (reakcja zależna od przeciwciał IgE). Przebieg choroby jest podobny, więc często określa się ją mianem alergicznej. Mogą ją wywołać:

• żywność - truskawki, pomidory, homary, bakłażany czy ser;
• dodatki do żywności - benzoesan sodu, glutaminian sodu, tartrazyna;
• leki - niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak aspiryna czy ibuprofen. Należy pamiętać, że dla osób uczulonych na aspirynę najbezpieczniejszym lekiem przeciwgorączkowym jest paracetamol.

Leczenie pokrzywki alergicznej

Lepiej zapobiegać niż leczyć - unikanie kontaktu z alergenem jest najskuteczniejszym sposobem na pokrzywkę. Jeżeli jest to niemożliwe lub pokrzywka już wystąpiła, stosujemy leki przeciwhistaminowe.

Jeżeli pokrzywka występuje sporadycznie i nie mamy objawów ogólnych, takich jak trudności w oddychaniu, obrzęku powiek i ust, złego samopoczucia z zawrotami głowy, możemy sięgnąć po dostępne bez recepty leki przeciwhistaminowe z lewocetyryzyną, feksofenadyną czy desloratadyną. Możemy poprosić farmaceutę o dobranie odpowiedniego preparatu - oprócz klasycznych tabletek dostępne są jeszcze krople doustne oraz tabletki rozpadające się w jamie ustnej.

Dodatkowe sposoby

Ponadto możemy zastosować żele z dimetyndenem by złagodzić swędzenie. Skuteczność preparatów z węglanem wapnia, popularnie nazwanym “wapnem na alergię” jest kwestionowana. Pokrzywki nie powinno się również smarować popularnymi kremami z hydrokortyzonem ponieważ taki zabieg nie złagodzi jej objawów.

Pokrzywka alergiczna u dzieci

Objawy występujące u dzieci są takie same jak u dorosłych. Co zrobić, gdy pokrzywka wystąpi u dziecka? Jeśli objawy są łagodne, stosujemy takie samo leczenie jak u dorosłych. Należy pamiętać, że leki bez recepty można stosować dopiero od 2. roku życia! W przypadku najmłodszych zalecana jest wizyta u lekarza rodzinnego lub pediatry, który dobierze odpowiednie leczenie do obecnego stanu zdrowia. U starszych dzieci pomocne w uciążliwym świądzie mogą okazać się chłodne okłady lub schłodzone żele o działaniu przeciwalergicznym i przeciwświądowym.

Kiedy udać się do lekarza?

Jeżeli pokrzywka występuje u nas często, utrzymuje się przez dłuższy czas, obejmuje duże powierzchnie ciała, warto rozważyć wizytę u lekarza rodzinnego. Powinniśmy poradzić się specjalisty także wtedy, gdy zmiany są oporne na leki dostępne bez recepty. 

Niezbędnik alergika - adrenalina

Jeżeli jesteśmy na coś uczuleni i istnieje ryzyko wystąpienia szoku anafilaktycznego, powinniśmy posiadać przy sobie adrenalinę, którą w przypadku wystąpienia szoku anafilaktycznego możemy podać sobie sami lub ktoś z otoczenia może nam w tym pomóc. Te oraz inne kwestie dotyczące pokrzywki alergicznej można skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu.

A wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu na portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Autor