Czym jest odporność?

Odpornością nazywa się zdolność organizmu do obrony przed patogenami. Można ją podzielić na odporność:

• wrodzoną (nieswoistą),
• nabytą (swoistą).

Odporność wrodzoną posiada się w momencie przyjścia na świat. Charakterystyczną cechą odporności nieswoistej jest fakt, iż nie jest ona skierowana przeciwko konkretnemu antygenowi. Antygenem nazywa się substancję, która ma zdolność do inicjowania odpowiedzi immunologicznej. Mechanizmy odporności wrodzonej dzieli się na:

• czynne, 
• bierne. 

Do przykładów biernej odporności wrodzonej należą skóra i błony śluzowe, które chronią organizm przed wnikaniem do niego patogenów, jak również odruchy kaszlu i kichania, które na drodze mechanicznej usuwają z organizmów groźne drobnoustroje. Istotną rolę odgrywają też enzymy i substancje przeciwbakteryjne, zawarte w pocie i łzach. Z kolei na odporność wrodzoną czynną składa się szereg komórek układu odpornościowego, takich jak makrofagi, komórki cytotoksyczne i neutrofile, które niszczą mikroorganizmy chorobotwórcze, dostające się do organizmu człowieka. 

Odporność u dzieci rozwija się także w sposób nabyty, to znaczy, że dziecko kształtuje ją przy kontakcie z antygenem. Również ten rodzaj oporności dzieli się na czynną i bierną. Odporność czynna w sposób naturalny pojawia się u dziecka po przechorowaniu danej choroby. Dzięki temu organizm przy kolejnym kontakcie z danym czynnikiem chorobotwórczym będzie umiał sobie z nim poradzić szybciej i skuteczniej. 

Jednak część chorób jest na tyle niebezpieczna, że kontakt z jej antygenem mógłby nieść duże ryzyko ciężkich powikłań dla dziecka. Z tego względu w podziale odporności nabytej została uwzględniona odporność czynna zdobyta w sposób sztuczny. Wiąże się ona z podawaniem szczepionek, dzięki którym organizm „zapoznaje się” z antygenem, wywołującym daną chorobę i dzięki temu „uczy się” jak go zniwelować, gdy dojdzie do spotkania z nim.

Jak powstaje odporność u dzieci?

Dzieci zdobywają odporność w wyniku kontaktu z antygenami, co bardzo często ma miejsce w żłobkach i przedszkolach oraz dzięki szczepieniom. Duża ilość kontaktu z rówieśnikami sprawia, że styczność z czynnikami chorobotwórczymi u dzieci jest wysoka, a rodzice zadają sobie pytania, co mogę zrobić, żeby wzmocnić odporność u małego przedszkolaka? Niestety nie ma na to pytanie prostej odpowiedzi. To, że dzieci w wieku przedszkolnym chorują, jest naturalnym mechanizmem zdobywania przez nie odporności, która zostanie z nimi na całe życie, a chorujący dwulatek nie musi być przedmiotem obaw o jego osłabioną odporność. 

Osłabiony układ odpornościowy u dziecka - objawy

Dzieci w wieku przedszkolnym chorują zdecydowanie częściej niż osoby dorosłe, ponieważ ich układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały i nie zetknął się jeszcze z wieloma czynnikami chorobotwórczymi. Ze względu na to choroby, które przechodzi, mogą trwać nieco dłużej, a zwykłe przeziębienie przeciągać się nawet do dwóch tygodni. 

Jednak są objawy, które mogą nas skłonić do pogłębienia diagnostyki w kierunku problemów z odpornością, takie jak:

• wolniejsze gojenie się ran, 
• zmiany w jamie ustnej (afty, nadżerki, owrzodzenia),
• objawy ze strony układu pokarmowego (problemy z trawieniem, wzdęcia, biegunki).
• ciągłe zmęczenie.

Warto w takich sytuacjach skontaktować się z pediatrą, który rozwieje wątpliwości rodziców w tej kwestii.  

Wizytę u wybranego specjalisty zarezerwujesz przez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Naturalne sposoby na wzmocnienie organizmu dziecka

Pięcioma naturalnymi sposobami wzmacniania odporności u dziecka są z pewnością dbanie o:

• zbilansowaną dietę,
• odpowiedni poziom nawodnienia,
• prawidłową ilość snu, w zależności od wieku dziecka,
• umiarkowaną aktywność fizyczną,
• ograniczenie stresu.  

Warto też zadbać o dopasowaną do wieku i wagi podaż witaminy D3.

Jak wzmocnić odporność u dziecka?

Wielu rodziców szuka u lekarzy odpowiedzi na pytanie, co można stosować na odporność dla dziecka. Jeżeli lekarz pediatra podejrzewa, że infekcje, jakie przechodzi dziecko, są zbyt częste i przechodzone w sposób ciężki, może wdrożyć diagnostykę w kierunku wrodzonych zespołów niedoborów odporności, jednak należy mieć na uwadze, że są to jednostki chorobowe niezwykle rzadkie i dotyczące niewielkiego odsetka pacjentów.  

Bibliografia:

1. Mastalerz, L. (2016). Odporność - od czego zależy? Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/wywiady/90034,od-czego-zalezy-odpornosc (Dostęp 10.2023)
2. Pituch-Noworolska, A., Błaut-Szlósarczyk, A., and Zwonarz, K. (2010). "Stymulacja układu odporności u dzieci." Przegląd Lekarski 67.1.