Odporność populacyjna - na czym polega?

W społeczeństwie są osoby, które nie mogą przyjmować niektórych szczepionek. Przeciwwskazania do ich przyjęcia są różne, m.in dotyczą wcześniejszych reakcji organizmu na szczepionki i/lub składniki znajdujące się w nich. Dzięki zaszczepieniu odpowiednio dużego odsetka populacji takie osoby mają duże szanse na niezachorowanie. Dzieje się tak ze względu na znacznie zmniejszone ryzyko przenoszenia drobnoustrojów odpowiedzialnych za chorobę między osobnikami zaszczepionymi.

Umów dogodny termin telewizyty u lekarza rodzinnego

Przeciwwskazania do podania szczepionek

Przeciwwskazania do podania szczepionek dzieli się na względne i bezwzględne. 

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami są m.in.:

• wystąpienie reakcji anafilaktycznej po podaniu wcześniejszej dawki;
• ciąża (w przypadku szczepionki żywej);
• głębokie zaburzenia odporności, np. w przebiegu zakażeniem HIV nie podaje się szczepionki BCG.

Do względnych przeciwwskazań należą m.in.:

• okres zaostrzenie astmy oskrzelowej lub nieswoistego zapalenia jelit;
• trwająca infekcja o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, przebiegająca z wysoką gorączką lub bez niej.

Kalendarz szczepień obowiązkowych dziecka 2023

W Polsce program szczepień ochronnych zapewnia obywatelom szczepionki uodparniające przeciwko: 

• gruźlicy, 
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, 
• błonicy, tężcowi, krztuścowi (kokluszowi), 
• polio (nagminne porażenie dziecięce, choroba Heinego-Medina), 
• odrze, śwince i różyczce, 
• inwazyjnemu zakażeniu Streptococcus pneumoniae (pneumokokom), 
• inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu B (HiB), 
• zakażeniom wywołanym przez rotawirusy. 

Szczepienie przeciwko ospie wietrznej jest obowiązkowe dla niektórych dzieci poniżej 12. roku życia, między innymi z upośledzeniem odporności lub ciężką białaczką limfoblastyczną w okresie remisji. Szczepionki są nieodpłatne, podawane zgodnie z kalendarzem szczepień NFZ uaktualnianym co roku.

Kalendarz szczepień ze szczepionkami 5w1 i 6w1

W Polsce są aktualnie dostępne szczepionki poliwalentne (skojarzone), czyli takie, które przy podaniu jednego preparatu uodparniają na kilka chorób. Rodzic może wybrać, czy woli, aby jego dziecko miało podane kilka szczepionek przeciwko pojedynczym drobnoustrojom czy też szczepionkę 5w1 i 6w1.

W preparatach 5w1 są obecne składniki mające zapewnić odporność przeciwko: krztuścowi, tężcowi. błonicy, Haemophilus influenzae typu b i poliomyelitis. Szczepionka 6w1 dodatkowo wyzwala odporność przeciw WZW typu B. 

Szczepionki 5w1 i 6w1 są preparatami odpłatnymi.

Szczepienia zalecane

Szczepienia zalecane nie są obowiązkowe, a więc za ich podanie trzeba samodzielnie zapłacić. Pozwalają one na wytworzenie osporności również przeciwko innym chorobom niż te, które obejmują szczepienia obowiązkowe. Dzięki temu dziecko jest lepiej chronione. 

W Polsce według kalendarza szczepień zaleca się szczepienie przeciwko:

• kleszczowemu zapaleniu mózgu;
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW typu A);
• grypie;
• ospie wietrznej;
• zakażeniom meningokokowym;
• wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) - jest to szczepienie bezpłatne.

Każdorazowo przed szczepieniem dziecko powinno być przebadane przez pediatrę. Wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)

Niepożądanymi odczynami poszczepiennymi nazywamy pogorszenie stanu zdrowia spowodowane podaniem szczepionki. Mogą pojawić się w ciągu czterech tygodni od zastosowania preparatu. Wyjątkiem jest szczepionka przeciwko gruźlicy, gdzie czas, w którym mogą wystąpić działania niepożądane jest wydłużony.

Najczęstszymi działaniami niepożądanymi po szczepieniu u dzieci są:

• gorączka;
• drgawki gorączkowe;
• zespół hipotoniczno-hiporeaktywny;
• nieukojony płacz.

Korzyści wynikające ze szczepień

Szczepionki pozwoliły wyeradykować ospę prawdziwą. Oznacza to, że dzięki ogólnoświatowemu programowi szczepień ochronnych ta choroba już nie występuje i od 1980 roku nie odnotowano ani jednego jej przypadku. Dzięki szczepieniom ograniczono rozprzestrzenianie się i doprowadzono do łagodniejszego przebiegu wielu chorób. 

Bibliografia:

1. Małecka, I., Stryczyńska-Kazubska, J., Wysocki, J. (2015). Niepożądane odczyny poszczepienne. Podyplomie.pl. Dostępne na: https://podyplomie.pl/pediatria/18324,niepozadane-odczyny-poszczepienne?page=2. (Dostęp: 08.2023).
2. Łuszczyńska, K., Rybarczyk, J. (2023) Szczepienia obowiązkowe i zalecane. Dostępne na: https://www.gov.pl/web/zdrowie/szczepienia-obowiazkowe-i-zalecane.
3. (Dostęp: 08.2023).
4. Program Szczepień Ochronnych w 2023 roku. Dostępne na: https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2023-2/