Czym są pneumokoki?

Za zakażenie pneumokokowe odpowiedzialne są bakterie z gatunku Streptococcus pneumoniae, zaliczane do grupy paciorkowców. Atakując drogi oddechowe, prowadzą do zapalenia płuc, ucha środkowego lub zatok przynosowych. Wyjątkowo niebezpiecznym powikłaniem infekcji jest inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP), obejmująca zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsę oraz zapalenie płuc z bakteriemią (zakażeniem krwi). 

Choroba przenoszona jest drogą kropelkową oraz poprzez kontakt z wydzieliną dróg oddechowych chorego, dlatego z dużą łatwością rozprzestrzenia się m.in. w żłobkach oraz przedszkolach. W wielu przypadkach mamy również do czynienia z nosicielstwem bezobjawowym, co dodatkowo ułatwia transmisję patogenu na kolejnych pacjentów. Największe nasilenie zachorowań odnotowuje się w okresie jesienno-zimowym.

Kto jest najbardziej narażony na zakażenie pneumokokami?

Najwięcej przypadków zakażenia pneumokokami odnotowuje się u dzieci do 5. roku życia oraz seniorów powyżej 65. roku życia. Choroba może również występować w pozostałych grupach wiekowych, zwłaszcza w przypadku występowania czynników ryzyka, takich jak:

• zaburzenia odporności,
• przewlekłe schorzenia układu oddechowego,
• przewlekłe choroby nerek, wątroby oraz układu sercowo-naczyniowego,
• cukrzyca,
• brak śledziony.

Szczególną profilaktyką obejmuje się także dzieci urodzone przedwcześnie, czyli przed 37. tygodniem ciąży.

Rodzaje zakażeń pneumokokowych

Wyróżniamy kilka rodzajów zakażeń pneumokokowych. Niezależnie od postaci choroby, lekami stosowanymi w terapii są antybiotyki. Potwierdzeniem infekcji wywołanej przez Streptococcus pneumoniae zajmuje się lekarz pierwszego kontaktu. U dzieci schorzenie diagnozuje pediatra.

Wizytę u wybranego lekarza zarezerwujesz za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Pneumokokowe zapalenie zatok

Jedną z postaci zakażeń pneumokokowych jest zapalenie zatok przynosowych. Objawia się ropną wydzieliną z nosa, wysoką gorączką oraz bólem dominującym po jednej stronie. W sezonie grypowym nadkażenie Streptococcus pneumoniae może być powikłaniem toczącej się wcześniej infekcji wirusowej. Jest to jedna z rzadszych odmian choroby.

Pneumokokowe zapalenie ucha środkowego

Pneumokokowe zapalenie ucha środkowego dotyka głównie najmłodszych dzieci, przed ukończeniem drugiego roku życia. Do jego objawów zaliczamy przede wszystkim silny i przenikliwy ból ucha, któremu towarzyszy podwyższona temperatura ciała.

Powikłania zapalenia ucha wywołanego przez Streptococcus pneumoniae mogą nieść ze sobą poważne konsekwencje, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub uszkodzenie narządu słuchu.

Pneumokokowe zapalenie płuc

W przypadku dorosłych, zakażenie Streptococcus pneumoniae skutkuje najczęściej bakteryjnym zapaleniem płuc. Objawia się gorączką, silnym kaszlem, dusznościami oraz bólem w obrębie klatki piersiowej. Potwierdzenie diagnozy wymaga badania mikrobiologicznego plwociny oraz RTG. Przedostanie się bakterii z płuc do krwiobiegu prowadzi do inwazyjnej choroby pneumokokowej w postaci bakteriemii.

Inwazyjna choroba pneumokokowa

Wyjątkowo groźnym powikłaniem zakażeń pneumokokowych jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Jest to stan zagrożenia życia o wysokiej śmiertelności. Warto zapamiętać, jakie objawy powinny wzbudzić nasz niepokój. Zaliczamy do nich:

• wymioty,
• nadwrażliwość na światło,
• sztywność karku,
• silne bóle głowy,
• zaburzenia świadomości.

W przypadku podejrzenia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.

Kolejnym stanem zagrażającym życiu jest sepsa, czyli gwałtowna reakcja układu immunologicznego, objawiająca się silnym stanem zapalnym w odpowiedzi na toczące się zakażenie. Brak wczesnej diagnozy prowadzi do wstrząsu septycznego oraz niewydolności wielonarządowej.

Szczepienia przeciwko pneumokokom w Programie Szczepień Ochronnych

Ze względu na epidemiologię zakażeń pneumokokowych, dzieci urodzone po 31 grudnia 2016 roku, objęte są programem szczepień obowiązkowych. Podawane są w formie iniekcji domięśniowych w schemacie kilkudawkowym:

• schemat 2+1: dwie dawki w 1. roku życia i trzecia w 2. roku życia,
• schemat 3+1: trzy dawki w 1. roku życia i czwarta w 2. roku życia, w przypadku wcześniaków i dzieci z grup ryzyka.

W pozostałych przypadkach, schemat szczepień ustalany jest indywidualnie.