Czym jest biegunka podróżnych?

Biegunka podróżnych to zbiorcze określenie na zespół objawów ze strony żołądka i jelit związanych z zakażeniem (najczęściej bakteryjnym). Jest ona charakterystyczna dla krajów rozwijających się, o niskich standardach higieny. Do zakażenia dochodzi zwykle drogą pokarmową, na skutek spożycia zakażonego pokarmu, wody lub przeniesienia drobnoustroju na nieumytych dłoniach. 

Biegunka podróżnych to zwykle 2 lub więcej luźnych, nieuformowanych stolców oddanych w ciągu doby. Dodatkowo towarzyszą temu inne objawy, takie jak ból i skurcze brzucha, nudności czy obecność patologicznych domieszek w stolcu (np. krwi).

Umów wizytę u lekarza rodzinnego

Przyczyny biegunki podróżnych

Najczęstszą przyczyną biegunki podróżnych jest zakażenie bakteryjne. Głównym winowajcą są bakterie Escherichia coli, odpowiadające za zdecydowaną większość biegunek. Około 10% zakażeń spowodowana jest wirusami z rodzaju rota- i norowirusów, a około 5% pierwotniakami.

Głównym źródłem zakażeń jest zanieczyszczona woda i żywność. W krajach o niskim poziomie rozwoju i nieodpowiedniej higienie takie produkty można znaleźć w wielu miejscach. Warto szczególnie uważać w małych, lokalnych pubach, barach, stoiskach ulicznych oraz na targach i straganach. 

Drobnoustroje można również przenieść na dłoniach, po kontakcie ze skażoną powierzchnią. Dlatego tak ważne jest zadbanie o częste i dokładne mycie rąk, szczególnie przed każdym posiłkiem.

Objawy biegunki podróżnych

Biegunka podróżnych to choroba o charakterystycznych objawach. Pojawiają się one nagle i dosyć szybko, nawet w kilka godzin po spożyciu zakażonego pokarmu. Głównym objawem jest oddawanie luźnych, nieuformowanych stolców, w ilości większej niż 2 na dobę. Towarzyszyć mogą temu dodatkowe objawy, takie jak:

• bóle brzucha;
• skurcze brzucha;
• nudności;
• wymioty;
• obecność krwi w kale (objaw alarmowy!);
• poczucie osłabienia, zmęczenie;
• utrata apetytu.

Jak zapobiegać biegunce podróżnych?

Zastosowanie się do kilku prostych zasad pozwoli cieszyć się bezpiecznym i zdrowym wyjazdem bez uporczywych objawów biegunki. Zasady te brzmią następująco:

1. Dbaj o higienę osobistą - myj dokładnie ręce każdorazowo po skorzystaniu z toalety i przed posiłkiem. Pamiętaj, że wypływ wody z kranu możesz często zatrzymać łokciem lub przekręcając kurek trzymany przez papierowy ręcznik. Unikaj dotykania rękami twarzy i ust - zapobiegniesz przypadkowemu przeniesieniu patogenu;
2. Pij wodę z bezpiecznych źródeł - unikaj wody kranowej i nieznanego pochodzenia, postaw na wodę butelkowaną. W ostateczności korzystaj z przegotowanej wody. Pamiętaj, że kostki lodu mogą być zrobione z wody kranowej!
3. Spożywaj bezpieczne posiłki - wybierz restaurację o dobrej reputacji i opiniach, które przestrzegają standardów sanitarnych. Jedzenie w lokalnych knajpkach może mieć swój urok, ale dla turysty może skończyć się fatalnie. Unikaj surowych owoców morza, niedogotowanych potraw czy jajek;
4. Skonsultuj się z lekarzem medycyny podróży - przed wyjazdem w niektóre rejony konieczne jest odbycie szczepień ochronnych, które chronią przed przykrymi skutkami lokalnych infekcji. Na wizycie u specjalisty otrzymasz także konkretne zalecenia dotyczące rejonu, w który się wybierasz.

Wizytę u wybranego specjalisty możesz z łatwością umówić poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Leki na biegunkę podróżnych

Leczenie biegunki podróżnych nie różni się wiele od leczenia standardowych biegunek. Najważniejszą kwestią jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia. W trakcie biegunki i wymiotów traci się nie tylko duże ilości wody, lecz także elektrolitów. Na odwodnienie najbardziej narażone są osoby starsze i dzieci, dlatego należy poświęcić im więcej uwagi. Zwykła woda mineralna może okazać się niewystarczająca, dlatego warto mieć przy sobie gotowe elektrolity. Zawarta w nich glukoza oraz jony sodu są kluczowe do wydajnego wchłaniania wody przez jelita. Zrezygnuj z produktów oznaczonych jako bezcukrowe, ponieważ nie spełnią dobrze swojej roli w przypadku odwodnienia przy biegunce.

Wśród leków stosowanych w trakcie biegunki znajdują się leki wpływające na perystaltykę jelit - loperamid, dostępny bez recepty, oraz racekadotryl - dostępny wyłącznie z przepisu lekarza. Hamują one nadmierną perystaltykę jelit oraz zwiększają wchłanianie przez jelita wody. Ich działaniem niepożądanym może być m.in. zaparcie czy ból brzucha.

Ponadto, w przypadku ustalenia przyczyny biegunki lekarz rodzinny czy internista może zalecić leki przeciwbakteryjne lub przeciwpierwotniakowe. Wspomagająco można stosować leki zdolne do absorpcji drobnoustrojów i ich toksyn, takie jak białczan taniny czy węgiel aktywowany. 

Bardzo ważną rolę w leczeniu i profilaktyce biegunki podróżnych odgrywają probiotyki. Najskuteczniejsze szczepy, o najlepiej poznanych właściwościach, to bakteria Lactobacillus Rhamnosus GG oraz drożdżaki Saccharomyce boulardii. Ich stosowanie skraca długość trwania biegunki i zmniejsza nasilenie objawów, a także przeciwdziała wystąpieniu biegunki.

Dieta przy biegunce

W trakcie biegunki warto zrezygnować z pokarmów:

• tłustych;
• smażonych;
• pieczonych;
• pikantnych.

Wskazane jest spożywanie posiłków lekkostrawnych, takich jak gotowane warzywa, lekkie buliony, gotowane ryby czy kurczak przygotowany na parze. Warto uważać na błonnik nierozpuszczalny. Może on bowiem pobudzać ruchy perystaltyczne jelit, co zwiększy natężenie biegunki. Błonnik rozpuszczalny, w postaci np. pektyn obecnych w jabłkach, może być lepszym wyborem, ponieważ ułatwia zagęszczanie stolca.

W trakcie biegunki należy zrezygnować z używek i alkoholu, które dodatkowo podrażniają układ pokarmowy. 

Bibliografia:

1. Zaborowski, P. (2011). Biegunki podróżnych. Medycyna po Dyplomie 20; 6(183), s. 42-45. Dostępne na: https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/924/original/Strony_od_MpD_2011_06-6.pdf?1468413067. (Dostęp: czerwiec 2023).
2. Wroczyńska, A. (2017). Biegunka podróżnych. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/problemy/65382,biegunka-podroznych. (Dostęp: czerwiec 2023).

Autor