Błędnik — rola w organizmie

Błędnik to niezwykle istotna część ludzkiego układu przedsionkowego, odpowiedzialna przede wszystkim za utrzymanie równowagi oraz orientację przestrzenną. Znajduje się w uchu wewnętrznym i ma kluczowy wpływ na codzienne funkcjonowanie organizmu. Błędnik znajduje się w kości skroniowej i składa się z dwóch głównych części: błędnika kostnego i błędnika błoniastego. Wewnątrz błędnika kostnego znajduje się system wypełnionych płynem kanalików i przewodów, tworzących błędnik błoniasty. Cały układ zawiera specjalistyczne receptory, które reagują na zmiany położenia głowy i ruch płynów wewnątrz ucha. Podstawową funkcją błędnika jest rejestrowanie zmian położenia ciała oraz ruchów głowy w przestrzeni. Sprawnie działający błędnik pozwala na swobodne poruszanie się, utrzymywanie równowagi oraz właściwe reagowanie na zmieniające się warunki otoczenia.

Dostępne terminy wizyt online u lekarza medycyny ogólnej

Jak objawiają się zaburzenia błędnika?

Gdy funkcjonowanie błędnika zostaje zaburzone, organizm szybko daje o sobie znać. Objawy mogą być różnorodne i nie zawsze łatwe do jednoznacznego powiązania z błędnikiem, dlatego warto wiedzieć, jakie są najczęstsze objawy zaburzeń błędnika:

• zawroty głowy — jest jednym z najbardziej charakterystycznych i uciążliwych problemów z błędnikiem. Osoba dotknięta tym objawem ma wrażenie, że otoczenie wiruje lub że ona sama traci stabilność, mimo że wszystko wokół jest nieruchome;
• problemy z równowagą — zaburzenia błędnika sprawiają, że trudniej jest utrzymać prawidłową postawę ciała. Chodzenie po prostym podłożu może stać się problematyczne, a wykonywanie gwałtownych ruchów głowy często wywołuje uczucie chwiejności;
• nudności i wymioty — w wyniku zakłóceń informacji przekazywanych przez błędnik do mózgu, pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Osoby z zaburzeniami błędnika często skarżą się na mdłości, szczególnie przy szybkiej zmianie pozycji lub w czasie jazdy samochodem;
• oczopląs — to mimowolne, rytmiczne ruchy gałek ocznych w poziomie lub w pionie, których osoba nie jest w stanie kontrolować. Jest to naturalna reakcja organizmu na mylne informacje przesyłane przez błędnik do układu nerwowego. 
• zaburzenia słuchu — choć błędnik nie odpowiada bezpośrednio za słyszenie, problemy z jego funkcjonowaniem mogą wpływać na percepcję dźwięków. Pojawia się uczucie przytłumionego słyszenia.

Objawy zaburzenia słyszenia najczęściej pojawiają się podczas zmiany pozycji ciała, gwałtownych ruchów głową, wchodzenia po schodach czy obracania się. Mogą również nasilać się w stresie, podczas infekcji wirusowych, a nawet przy zmęczeniu. 

Przyczyny zaburzeń błędnika 

Błędnik z różnych przyczyn może przestać działać prawidłowo. Do najczęstszych należą:

• choroby ucha wewnętrznego, takie jak choroba Meniere’a, zapalenie błędnika (wirusowe lub bakteryjne), łagodne położeniowe zawroty głowy (BPPV);
• urazy głowy np. uderzenia w okolice czaszki mogą uszkodzić błędnik lub nerw przedsionkowy;
• infekcje wirusowe lub bakteryjne, takie jak grypa, opryszczka czy zapalenie ucha mogą prowadzić do stanów zapalnych błędnika;
• choroby neurologiczne — stwardnienie rozsiane, udar mózgu, nowotwory nerwu;
• działanie leków i toksyn — niektóre antybiotyki, leki przeciwnowotworowe, alkohol, metale ciężkie;
• procesy starzenia się organizmu — silne napięcie nerwowe i przemęczenie mogą powodować objawy podobne do uszkodzenia błędnika. 

Zaburzenia błędnika mogą mieć różnorodne podłoże — od chorób ucha, przez urazy i infekcje, po problemy neurologiczne. Mogą być również skutkiem działania niektórych leków. Nawet stres i naturalne starzenie się organizmu mogą wpływać na pracę tego narządu. Wczesne rozpoznanie przyczyny przez lekarza laryngologa, który może skierować pacjenta do lekarza neurologa, jest kluczowe, by szybko wdrożyć odpowiednie leczenie i poprawić komfort życia pacjenta. 

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty z łatwością umówisz poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl

Jak leczyć zaburzenia błędnika?

Leczenie zaburzeń błędnika zależy od przyczyny problemu. Stosuje się leki przeciwwymiotne, uspokajające układ równowagi oraz preparaty poprawiające krążenie w uchu wewnętrznym. W niektórych przypadkach pomagają ćwiczenia rehabilitacyjne na równowagę i specjalne manewry przedsionkowe. Przy infekcjach wdraża się leczenie przeciwzapalne lub przeciwwirusowe. W poważniejszych schorzeniach konieczna bywa interwencja specjalistyczna, a nawet zabieg chirurgiczny. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie problemu i dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Bibliografia

1. Nowacki, P. (2019). Zawroty głowy w praktyce lekarza POZ. Problemy neurologiczne w POZ, Lekarz POZ 1/2019, s. 41-46.
2. Pokora M. „Błędnik — szósty zmysł". https://journals.pan.pl/Content/128196/PDF/5_ACADEMIA_PL_4_16_2008_Pokora_Blednik.pdf?handler=pdf
3. Prusiński, A. (2011). Klasyfikacja, obraz kliniczny i leczenie zawrotów głowy. Polski Przegląd Neurologiczny, tom 7, nr 1, s. 11-18. 

Autor