Budowa i funkcje układu limfatycznego

Układ limfatyczny, nazywany inaczej układem chłonnym, zbudowany jest z otwartych naczyń, przez które przepływa limfa oraz z narządów limfatycznych centralnych (szpik kostny, grasica) i obwodowych (węzły i grudki chłonne, śledziona, migdałki). W obrębie układu chłonnego powstają i dojrzewają limfocyty - limfocyty B, T oraz komórki NK (Natural Killers). Do podstawowych zadań układu limfatycznego należą

• produkcja komórek odpornościowych,
• wychwyt z tkanek, a następnie neutralizacja ciał obcych, patogenów, wadliwych komórek i substancji toksycznych, poprzez filtrację limfy w węzłach chłonnych, 
• odprowadzenie oczyszczonej limfy z powrotem do krwi.

Jak dochodzi do rozwoju chłoniaka?

Przyczyną rozwoju chłoniaka jest transformacja limfocytów w komórki nowotworowe. Dzieje się tak wskutek mutacji, prowadzącej do ich niekontrolowanego namnażania, najczęściej w obrębie węzłów chłonnych. Powstałe zmiany mogą tworzyć przerzuty, a także naciekać okoliczne tkanki i narządy. Wyróżniamy chłoniaki nieziarnicze, polegające na nadmiernym namnażaniu się limfocytów B, T oraz komórek NK w różnych stadiach ich rozwoju oraz chłoniaki ziarnicze, które charakteryzują się rozrostem tzw. komórek nowotworowych Hodgkina i Reed-Sternberga, wywodzących się z linii komórek B. W obrębie wymienionych grup zidentyfikowano wiele różnych podtypów, różniących się między sobą częstotliwością występowania, szybkością postępowania choroby oraz rokowaniami. Dokładne rozpoznanie umożliwia badanie histopatologiczne powstałej zmiany nowotworowej.

Przyczyny występowania chłoniaka

Wielu pacjentów zadaje sobie pytanie, skąd biorą się mutacje w obrębie limfocytów. Wady genetyczne tego typu mogą być dziedziczne, w związku z tym wystąpienie chłoniaka u członka najbliższej rodziny istotnie zwiększa ryzyko zachorowania. Inną przyczyną mogą być czynniki środowiskowe, takie jak narażanie na pestycydy, herbicydy lub promieniowanie jonizujące. Rozwojowi chłoniaka sprzyjają choroby autoimmunologiczne oraz upośledzające odporność, np. AIDS. Istnieje także związek między częstotliwością zachorowań a występowaniem zakażenia wirusem Epsteina-Barra (EBV). Kolejny czynnik ryzyka stanowi przebyta chemioterapia lub radioterapia innego nowotworu oraz leczenie immunosupresyjne.

Jakie objawy daje chłoniak?

Chłoniak w początkowym stadium jest bardzo trudny do rozpoznania. Jako pierwsze pojawiają się niespecyficzne objawy ogólne, takie jak przewlekłe zmęczenie, złe samopoczucie, utrata wagi, gorączka bez innych oznak infekcji czy nocne poty. Z czasem wyczuwalne staje się powiększenie węzłów chłonnych, które w wyniku ucisku powodować mogą kolejne dolegliwości, np. kaszel i duszności w przypadku zajętych węzłów śródpiersia. Gdy dochodzi do przerzutów, rozwinąć mogą się kolejne objawy, zależne od zaatakowanego narządu.

Diagnostyka chłoniaka

Niepokojące objawy należy natychmiast skonsultować z lekarzem rodzinnym, który w uzasadnionych przypadkach skieruje pacjenta do lekarza onkologa. Wizytę umówić można za pośrednictwem portalu LekarzeBezKolejki.pl. Podstawą rozpoznania chłoniaka jest pobranie węzła chłonnego lub innej zajętej tkanki i wykonanie badania histopatologicznego. Dodatkowo zleca się morfologię krwi obwodowej oraz badania obrazowe, np. RTG klatki piersiowej lub tomografię komputerową z kontrastem. Dokładne określenie mutacji komórek nowotworowych umożliwiają testy cytogenetyczne.

Leczenie chłoniaka

Dobór terapii zależy od podtypu zdiagnozowanego chłoniaka i jego stopnia zaawansowania. Uwzględnia się także przebieg choroby, który w niektórych przypadkach jest bardziej agresywny. Leczeniem pierwszego wyboru jest chemioterapia, często w skojarzeniu z radioterapią lub immunoterapią. Zalecane może być także chirurgiczne usunięcie zajętej tkanki, np. węzła chłonnego. Najlepsze rokowania dotyczą pacjentów, u których dzięki wczesnemu rozpoznaniu choroby, wdrożono terapię we wczesnej fazie rozwoju chłoniaka.

Autor