Dieta wątrobowa - na czym polega?

Żywienie w chorobach wątroby ma na celu dostarczenie składników pokarmowych potrzebnych do uzupełnienia niedoborów i regeneracji komórek wątrobowych. Jednocześnie żywienie powinno być dostosowane do stopnia wydolności narządu, urozmaicone i w miarę możliwości zgodne z upodobaniami żywieniowymi chorych. W jaki sposób skomponować jadłospis w diecie wątrobowej? Jakie produkty są zalecane, a które przeciwwskazane u osób zmagających się z chorobami wątroby?

Choroby wątroby

Choroby wątroby można podzielić na ostre i przewlekłe, mogą też być dziedziczne i nabyte. Do podstawowych schorzeń należy:

ostre zapalenie wątroby;
przewlekłe zapalenie wątroby;
alkoholowe stłuszczenie wątroby;
niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby;
marskość wątroby;
choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych.

Dieta wątrobowa – zalecenia żywieniowe

Celem diety jest dostarczenie wszystkich składników pokarmowych potrzebnych do utrzymania równowagi metabolicznej w organizmie chorego. Dzięki wprowadzeniu odpowiednich zaleceń żywieniowych można przyczynić się do szybszej regeneracji wątroby i powrotu do zdrowia.

U osób z prawidłową masą ciała zapotrzebowanie energetyczne jest zgodne z normą fizjologiczną. W przypadku pacjentów niedożywionych należy dążyć do możliwie największej tolerowanej przez chorego wartości energetycznej diety.
Zalecana zawartość białka w diecie wynosi 1,2-1,5 g/kg mc./dobę z uwzględnieniem lepiej tolerowanego białka pochodzącego z przetworów mlecznych, białka roślinnego oraz ryb.
Zapotrzebowanie na tłuszcze wynosi 1 g/kg mc./dobę. Zalecane są przede wszystkim jednonienasycone (m. in. oliwa z oliwek) i wielonienasycone kwasy tłuszczowe (oleje roślinne, ryby).
Podaż węglowodanów powinna uzupełniać wartość energetyczną diety. Należy ograniczyć spożycie cukrów prostych, ponieważ ich nadmiar w diecie sprzyja stłuszczeniu wątroby.
W przewlekłych chorobach wątroby należy zadbać o odpowiednią podaż płynów.

W przebiegu ostrego wirusowego zapalenia wątroby zaleca się indywidualne dostosowanie wartości energetycznej diety do potrzeb pacjenta. Pokrycie zwiększonego zapotrzebowania na energię może być utrudnione ze względu na brak apetytu, nudności i wymioty. Zalecane jest przygotowywanie posiłków łatwostrawnych z ograniczoną zawartością tłuszczu i o niewielkiej objętości. Udział energii z białek w pokryciu zapotrzebowania energetycznego może wynosić 10%, z tłuszczów 10-20%, a z węglowodanów 70%. Jeśli zmagasz się z chorobami wątroby należy udać się na konsultację do lekarza POZ, który wskaże odpowiednią diagnostykę. Warto również skorzystać z porad doświadczonego dietetyka klinicznego. Wizyta u specjalisty zdecydowanie pomoże w codziennym komponowaniu posiłków i poprawi funkcjonowanie wątroby.

Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejki.pl.

Dieta wątrobowa – tabela

PRODUKTY	ZALECANE	PRZECIWWSKAZANE
Nabiał	Chudy nabiał: twarożek, ser mozzarella light, kefir, maślanka, mleko.	Tłusty nabiał, sery podpuszczkowe.
Mięsa i ryby	Chudy drób i wędliny, cielęcina, młoda wołowina, królik, polędwica, chude ryby: dorsz, mintaj, szczupak. Rzadziej wołowina i dziczyzna.	Tłuste gatunki mięs, podroby, parówki, kiełbasy, konserwy mięsne, pasztetowa, salceson.
Tłuszcze	Olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy oraz oliwa z oliwek (masło w niewielkich ilościach).	Margaryny twarde, smalec i słonina.
Produkty zbożowe	Makarony z grubego przemiału, otręby, grube kasze, ryż brązowy, płatki owsiane (produkty razowe według indywidualnej tolerancji).	Pieczywo oczyszczone, wyroby cukiernicze, ciasto francuskie, batoniki, ciastka, drożdżówki, słodycze.
Pieczywo	Pieczywo typu graham, pełnoziarniste, chrupkie, chleb o niskim IG. Według tolerancji chleb pszenno-żytni, razowy, pumpernikiel.	Pieczywo oczyszczone, pieczywo cukiernicze, ciasto francuskie, biszkopty, babeczki, ciastka.
Owoce	250-350 g owoców dziennie (maliny, jagody, borówki, jeżyny, truskawki, wiśnie, ananas, grejpfrut, cytryna, jabłka, brzoskwinie, kiwi, owoce cytrusowe).	Owoce w syropach, galaretki owocowe ze śmietaną, owoce suszone, dojrzałe banany, gruszki, winogrona, soki z dodatkiem cukru.
Warzywa	Sałata, cykoria, ogórki, rabarbar, rzodkiewka, szczypiorek, szparagi, brokuły, kabaczek, kalafior, szpinak, pomidor, szczaw, papryka. Rzadziej kapustne, bób, seler.	Surówki i warzywa mocno rozgotowane, zaprawiane majonezem lub śmietaną.
Przyprawy	Koperek zielony, natka pietruszki, czosnek, cebula, imbir, kolendra, kminek, majeranek, bazylia.	Średnie stężenie glukozy w osoczu [mmol/l]
Napoje	Woda mineralna, źródlana, soki warzywne, kawa zbożowa, chude koktajle, słaba kawa z mlekiem.	Alkohol, słodkie napoje gazowane, mocna kawa, tłuste mleko.

Dieta wątrobowa – przykładowy jadłospis

Śniadanie
Owsianka na mleku z truskawkami i mielonymi nasionami lnu.
II Śniadanie
Bułka grahamka z wędliną drobiową i pomidorem.
Obiad
Dorsz z ziemniakami i gotowanymi warzywami.
Podwieczorek
Koktajl z kefiru z borówek amerykańskich.
Kolacja
Sałatka makaronowa z kurczakiem, pomidorkami koktajlowymi i roszponką z jogurtem.

Bibliografia:

Ostrowska L., Orywal K., Stefańska E. (2018). Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, s. 274-276.
Ciborowska H., Rudnicka A.(2007). Dietetyka. żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, s. 362-364.
Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D.(2014). Dietoterapia. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, s. 216-220.

Autor

Redakcja LekarzeBezKolejki.pl - W skład zespołu redakcyjnego portalu LekarzeBezKolejki.pl wchodzą wykwalifikowani farmaceuci. Ich bogate doświadczenie zawodowe i gruntowna wiedza nabyta na studiach farmaceutycznych umożliwiają tworzenie wiarygodnych i rzeczowych tekstów zgodnie z zasadami medycyny opartej na dowodach naukowych (EBM). Treści te są zawsze oparte na solidnych źródłach, takich jak aktualne badania naukowe czy specjalistyczne publikacje. Zespół łączy profesjonalizm z pasją do ciągłego rozwijania się i chęcią dzielenia się wiedzą, co przekłada się na atrakcyjne i wciągające materiały edukacyjne dla użytkowników.

Zobacz wszystkie artykuły Redakcja LekarzeBezKolejki.pl