Czym jest owulacja i dlaczego jest tak ważna?

Owulacja jest to proces uwolnienia z jajnika do światła jajowodu dojrzałej komórki jajowej. Wystąpienie w danym cyklu owulacji umożliwia współżyjącej kobiecie zajście w ciążę, dlatego jest ona jednym z wyznaczników kobiecej płodności. Warto wiedzieć, że wiodącą przyczyną niepłodności wynikającej z kobiecej strony jest właśnie brak owulacji. Natomiast nawet u zupełnie zdrowej kobiety 2 cykle w ciągu roku mogą być bezowulacyjne i nie świadczą one o żadnej chorobie.

Umów się do ginekologa

Czynniki wpływające na owulację

Kobiety, które regularnie miesiączkują co około 28 dni oraz mają charakterystyczne objawy poprzedzające, jak m.in. tkliwość piersi, pobolewania podbrzusza, zmęczenie – najprawdopodobniej mają owulację. Natura jest jednak mądrzejsza od ludzi i nawet u zdrowej kobiety może dojść do zahamowania owulacji i zaburzeń cyklu miesiączkowego, gdy wystąpią czynniki takie jak:

• silny stres;
• duży spadek masy ciała (diety redukcyjne);
• podróż;
• choroba;
• przewlekłe niewyspanie.

Natomiast u kobiet z zaburzeniami hormonalnymi i już zdiagnozowanymi zaburzeniami cyklu, proces owulacji może być jeszcze bardziej nieprzewidywalny.

Ocena owulacji – jak sprawdzić?

Do naturalnych metod planowania rodziny należy m.in. mierzenie temperatury ciała u kobiety i obserwacja zmian śluzu szyjkowego. Wzrost ciepłoty ciała w drugiej fazie cyklu i przezroczysty, rozciągliwy śluz szyjkowy są względnymi dowodami wystąpienia owulacji i są obarczone błędem. Innym częstym, ale niepewnym sygnałem wystąpienia owulacji u części kobiet jest charakterystyczny objaw bólowy. Najczęściej jego lokalizacja zależy od tego, z którego akurat jajnika uwolniona została komórka jajowa. Fachowo ból owulacyjny nazywa się Mittelschmerz i ma nawet swój kod w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10. Jego wystąpienie może wynikać z następujących przyczyn:

• pęknięcie naczynka blisko dojrzałej komórki jajowej i dostanie się krwi do jamy otrzewnowej, co ją drażni i powoduje ból trzewny;
• skurcze jajowodu, które przemieszczają komórkę jajową w jego głąb;
• naciągnięcie się torebki jajnika pod wpływem maksymalnej objętości pęcherzyka Graafa przed samym pęknięciem.

Dla większości kobiet, które go odczuwają, nie jest bólem dokuczliwym i nie wymaga przyjmowania środków przeciwbólowych czy leczenia.

Medyczne dowody owulacji 

Monitoring USG cyklu, czyli śledzenie rozwoju i ostatecznie pęknięcia pęcherzyka i uwolnienia komórki jajowej jest najdokładniejszą metodą dokumentowania owulacji. To badanie jest wykonywane przez lekarza ginekologa. Do wybranego specjalisty można umówić się bez wychodzenia z domu poprzez portal LekarzeBezKolejek.pl.

Skutecznie owulację można potwierdzić również przez badanie poziomu progesteronu w surowicy krwi w drugiej fazie cyklu miesiączkowego, czyli fazie lutealnej. Powinien być oznaczony na około tydzień przed spodziewaną miesiączką. W typowym 28 – dniowym cyklu badanie powinno być wykonane w 21 dniu cyklu. Poziom progesteronu >3 ng/ml świadczy o przebytej owulacji.  

Domowe testy owulacyjne

Alternatywą do powyższych metod jest skorzystanie z dostępnego bez recepty zestawu do przewidywania owulacji – testów z moczu. Wykrywają one hormon luteinizujący (LH) i są skuteczne w przewidywaniu czasu wyrzutu tego hormonu, który wskazuje na owulację. Niestety takie testy mają do 10 % fałszywych wyników, dlatego rozstrzygający jest poziom hormonu we krwi.

Owulacja – czy to tylko matematyka?

W celu obliczenia przewidywanego dnia wystąpienia owulacji, kobieta przede wszystkim musi wiedzieć jak prawidłowo liczy się cykl miesiączkowy. Liczy się go od pierwszego dnia miesiączki do kolejnego pierwszego dnia miesiączki. Czyli pierwszym dniem cyklu jest pierwszy dzień krwawienia miesiączkowego. Co ważne, owulacja występuje 14 dni przed spodziewaną miesiączką, a nie w 14 dniu cyklu. Chociaż książkowo cykl kobiecy trwa 28 dni, to w rzeczywistości mała liczba kobiet ma cykle “jak w zegarku”. Trzeba wiedzieć, że za prawidłowe i regularne uznaje się cykle, które trwają 21-35 dni, z niewielką - maksymalnie 8 dniową zmiennością między cyklami. Czyli kobieta, która ma regularnie miesiączki co 26-29 dni ma prawidłowy cykl, ale nie będzie wiedzieć jak długi będzie ten akurat trwający cykl i może źle obliczyć dzień owulacji i dni płodne. Dokładając do tego wszystkie wcześniej opisane czynniki zakłócające cykl wynika, że nie jest łatwo “przewidzieć” kiedy owulacja wystąpi.

Ile trwa owulacja?

Komórka jajowa jest gotowa do zapłodnienia do 24 godzin po owulacji. Obrazując, jeżeli proces owulacji wystąpił u kobiety o godzinie 8:00 we wtorek to czas kiedy komórka jajowa może zostać zapłodniona trwa maksymalnie do środy do godziny 8:00. W sytuacji starań o ciążę, nie jest do końca istotne kiedy następuje owulacja, ponieważ najskuteczniejszą metodą zapłodnienia jest współżycie przez cały cykl 2-3 razy w tygodniu – czyli co dwa, trzy dni. Natomiast w odwrotnej sytuacji, gdy stosowane są naturalne metody antykoncepcji, okres płodny obejmuje około 7 dni w ciągu cyklu – 5 poprzedzających owulację i 1 po jej wystąpieniu.

Autor