Na czym polega próchnica zębów?

Każdy ząb zbudowany jest z następujących warstw:

• szkliwo – jest to najbardziej zewnętrzna część zęba, zawiera w sobie związki mineralne zapewniające twardość i ochronę części położonych poniżej,
• zębina – leży pod szkliwem,
• miazga zębowa – to najwrażliwsze miejsce, zawierające nerwy zęba.

Próchnica na zębach powoduje demineralizację szkliwa, oznacza to, że osłabia jego strukturę. Nieleczona, stopniowo może wnikać coraz głębiej, prowadząc do złego stanu miazgi oraz tkanek otaczających ząb.

Przyczyny próchnicy

Początkowych objawów próchnicy należy wypatrywać w tzw. płytce nazębnej. Jest to powłoka pokrywająca każdy z zębów, odtwarzająca się po ich umyciu i złożona z bakterii flory jamy ustnej oraz produktów ich przemiany materii. Choć samo istnienie płytki nie jest niczym niewłaściwym, nieregularne dbanie o higienę jamy ustnej skutkujące m.in. pojawieniem się bakterii z zewnątrz, które w połączeniu ze złymi nawykami żywieniowymi mogą prowadzić do spadku pH w jamie ustnej i zwiększonej aktywności bakterii płytki nazębnej. W efekcie tkanki twarde zęba są stopniowo pozbawiane składników mineralnych i ulegają osłabieniu.

Czynniki ryzyka rozwoju próchnicy

Zwykle wskazuje się na cztery główne czynniki ryzyka rozwoju próchnicy zębów:

• obecność w jamie ustnej pacjenta bakterii rozkładających cukry do kwasów (np. Streptococcus mutans),
• złe nawyki żywieniowe  – mowa głównie o cukrach prostych (glukoza, fruktoza) obecnych np. w słodyczach i słodkich, gazowanych napojach. Ich spożycie powoduje dostarczenie substratów dla bakterii, które wytwarzają z nich kwasy przyczyniające się do spadku pH i demineralizacji szkliwa,
• czas przebywania cukrów w jamie ustnej – czyli ilość przyjmowanych cukrów i częstość mycia zębów,
• podatność pacjenta – jest ona różna, wynika z ewentualnego obciążenia genetycznego i/lub stanu układu odpornościowego.

Diagnostyka i leczenie próchnicy

Diagnostyką i leczeniem próchnicy zajmuje się lekarz stomatolog. Próchnicę można wykryć już podczas rutynowego badania, a leczenie u osób dorosłych zwykle ogranicza się do usunięcia chorej tkanki i wypełnienia zęba. Wszystko jednak zależy od stopnia zaawansowania choroby. W niektórych klinikach zamiast tradycyjnego borowania możliwe jest stosowanie ozonu.

Próchnica zębów u dzieci

Niestety, próchnica to jedna z chorób najczęściej dotykających dzieci. Już nieprawidłowe nawyki żywieniowe matki w okresie ciąży mogą odbić się na zdrowiu jamy ustnej nienarodzonego dziecka. Proces powstawania i prawidłowej mineralizacji szkliwa rozpoczyna się w okresie płodowym i kończy ok. dwa lata po wyrżnięciu się zębów.

Próchnicy zębów mlecznych nie należy pozostawiać nieleczonej. Może wówczas dojść np. do rozprzestrzeniania się próchnicy na sąsiednie zęby. W ramach leczenia stomatolog oczyszcza i wypełnia ubytki. Usunięcie chorego mleczaka nie jest zalecane, chyba że jest to konieczne ze względu na stopień zaawansowania choroby. Wynika to z faktu, iż wczesna utrata zębów mlecznych może mieć wpływ na pojawienie się wad zgryzu w przyszłości.

Profilaktyka próchnicy

Wiadomo już, że próchnicy nie należy lekceważyć, a zębów objętych tym schorzeniem nie można pozostawiać bez leczenia. Istnieje wiele kampanii społecznych i innych inicjatyw propagujących właściwe dbanie o jamę ustną. Poniżej zabrano kilka podstawowych zasad, których przestrzeganie pomoże zabezpieczyć zęby przed próchnicą.

Nawyki żywieniowe

Zwłaszcza w przypadku dzieci nie jest łatwo całkowicie wykluczyć pokarmy bogate w cukry (poza tym potencjalnie zdrowe produkty np. soki owocowe, także mogą źle wpływać na szkliwo). Podstawowa zasada, to nie pozwolić słodkim i kwaśnym produktom pozostać na zębach zbyt długo. Czyli np. nie spożywać soków na noc, po wieczornym myciu zębów.

Zintegrowana higiena jamy ustnej

Zęby należy myć przynajmniej dwa razy dziennie: rano i wieczorem. Mitem jest, że szczoteczki elektryczne są ogólnie lepsze od manualnych – należy dobrać rodzaj szczoteczki do własnego, indywidualnego przypadku. Warto skonsultować ten wybór z dentystą lub higienistką stomatologiczną. Można wzbogacić higienę jamy ustnej o stosowanie nici dentystycznych, szczoteczek międzyzębowych lub irygatorów.

Wizyty kontrolne u stomatologa

Pierwsza wizyta u lekarza dentysty powinna mieć miejsce zaraz po wyrżnięciu zębów mlecznych. Wizyty kontrolne powinny odbywać się co 3-6 miesięcy (u dzieci częściej, ze względu na szybszy postęp chorób zębów). W celu profilaktyki wystąpienia próchnicy na zębach, warto zainwestować w zabiegi profilaktyczne takie jak: lakowanie zębów czy usuwanie płytki nazębnej. Wizytę u wybranego stomatologa zarezerwujesz bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Autor