Vulvodynia - co to jest?

Zgodnie z definicją Międzynarodowego Towarzystwa do Badań Chorób Sromu i Pochwy ISSVD (International Society for the Study of Vulvovaginal Disease), vulvodynia to uczucie dyskomfortu, ból, świąd i pieczenie, a także nadwrażliwość oraz suchość w okolicach pochwy, odbytu czy krocza, utrzymujący się minimum trzy miesiące. Objawy te występują mimo braku widocznych zmian patologicznych lub zidentyfikowanych zaburzeń neurologicznych. Wulwodynia jest chorobą z wykluczenia, co oznacza, że rozpoznanie stawiane jest w sytuacji, kiedy inne, możliwe przyczyny bólu zostają wyeliminowane.

Umów się do lekarza rodzinnego

Jakie są rodzaje vulvodyni?

Vulvodynię możemy podzielić na kilka rodzajów, biorąc pod uwagę przeróżne aspekty. Wśród najważniejszych wyróżniamy wulwodynię:

• uogólnioną, dotyczącą zmian odczuwalnych w całym sromie (wulwodynia dysestetyczna);
• zlokalizowaną lub częściową, dotyczącą zmian odczuwalnych w konkretnej części sromu (np. hemiwulwodynia lub klitorodynia, gdzie bolesna jest okolica łechtaczki);
• prowokowaną, czyli występującą tylko przy dotyku (a także przy ucisku ubrania, w trakcie siedzenia i stosunku dopochwowego);
• nieprowokowaną (spontaniczną), czyli występującą bez kontaktu ze sromem, gdzie czynniki ją wywołujące są nieznane;
• mieszaną, łączącą wcześniej wymienione typy.

Jak często występuje vulvodynia?

Szacuje się, że na vulvodynię w USA cierpi od 5 do 16% kobiet, co stanowi 6 milionów kobiet w Stanach Zjednoczonych. Statystyki w Polsce nie są znane. Wynika to z zaniedbania problemu, jakim jest przewlekły ból ginekologiczny. Choroba najczęściej dotyczy młodych kobiet przed 25. rokiem życia, ale może pojawić się w każdym wieku. Ponad 75% chorych ma mniej niż 34 lata. Liczba odbytych porodów nie wpływa na ryzyko zachorowania, jednak niektóre badania sugerują, że częstość występowania zwiększa się wraz z wiekiem.

Jak rozpoznaje się vulvodynię?

Vulvodynia może być stwierdzona przez lekarza ginekologa dopiero, gdy zostaną wykluczone inne organiczne przyczyny trwałego sromu. 

Diagnostyka jest trzyetapowa i składa się z:

1. wywiadu dotyczącego bólu sromu i/lub jego okolicy (który trwa minimum trzy miesiące), jak również chorób współistniejących. Trwają próby stworzenia kwestionariusza dla pacjentek z vulvodynią, jednak na ten moment nie przyjmuje się on w szerszym kręgu specjalistów;
2. badania ginekologicznego, które ma za zadanie wykryć bądź wykluczyć organiczne przyczyny bólu lub dyspareunii (dysfunkcji polegającej na odczuwaniu bólu w trakcie współżycia). Gdy lekarz podejrzewa konkretną chorobę, może przeprowadzić badania obrazowe, sprawdzić wycinki, wymazy lub posiewy. Powinno być to jednak uzasadnione w postaci towarzyszących objawów, np. upławów. Jeśli wyniki nie potwierdzają innych chorób, diagnoza wulwodynii może zostać postawiona na podstawie badania i wywiadu, a dalszą diagnostykę przeprowadza się w celu ustalenia jej przyczyn;
3. badania bólu, w którym uwzględnia się trzy okolice. Pacjentka określa odczucia bólowe w badanych miejscach z użyciem skali numerycznej NRS (numerical rating scale) od 0 do 10, gdzie 0 to brak bólu, a 10 to ból nie do wytrzymania. W tym celu lekarz z użyciem patyczka z watą wykonuje delikatny nacisk u podstawy błony dziewiczej w przedsionku pochwy, następnie dłonią bada narząd rodny, a palcem naciska mięśnie dna miednicy oraz okolicę wokół cewki moczowej. Ból w wymienionych miejscach świadczy o nadmiernym napięciu mięśniowo-powięziowym w zakresie miednicy, co jest najprawdopodobniej przyczyną wulwodynii.

Pamiętaj, że wizytę u wybranego specjalisty możesz umówić bez wychodzenia z domu za pomocą portalu LekarzeBezKolejki.pl.

Jak leczyć vulvodynię?

Kwestia leczenia vulvodyni nie jest oczywista, wymaga wielokierunkowego działania w zależności od przyczyn, istnienia chorób współistniejących, a także stopnia zaburzenia przez schorzenie życia pacjentek i ich rodzin. Podstawą jest leczenie bólu, bez względu na to, czy jego przyczyna jest znana. Każdy lekarz, do którego trafia pacjentka z wulwodynią - ginekolog, dermatolog, seksuolog, lekarz rodzinny czy psychiatra, jeśli sam nie dysponuje odpowiednimi metodami leczenia, ma obowiązek skierować kobietę do ośrodka, w którym otrzyma ona adekwatną pomoc.
 
W Polsce nie istnieje standard postępowania terapeutycznego. Zgodnie z zaleceniami leczenie wulwodynii powinno opierać się na terapii mięśniowo-powięziowej (manualnej) w zakresie miednicy oraz terapii poznawczo-behawioralnej, a także konsultacjach lekarskich i fizjoterapii. Wielospecjalistyczna opieka ma na celu nauczenie pacjentki pracy z własnym ciałem.