Na czym polega choroba Gravesa-Basedowa?

Choroba Gravesa-Basedowa jest przypadłością o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu układ immunologiczny produkuje przeciwciała skierowane przeciwko receptorowi TSH (tzw. TRAb lub anty-TSHR), co skutkuje wzmożoną pracą tarczycy i nadprodukcją hormonów tarczycowych - trójjodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) i kalcytoniny. Na chorobę Gravesa-Basedowa częściej zapadają kobiety (nawet dziesięciokrotnie częściej niż mężczyźni), dlatego endokrynolodzy upatrują przyczyn tego schorzenia w hormonach kobiecych. Według danych choroba Gravesa-Basedowa odpowiada za około 60% przypadków nadczynności tarczycy.

Swoją nazwę choroba Gravesa-Basedowa (łac. struma diffusa toxica) zawdzięcza nazwiskom dwóch lekarzy, którzy jako pierwsi (niezależnie) opisali jej objawy. Byli to irlandczyk Robert Graves i niemiec Karl Adolph von Basedow.

Przyczyny rozwoju choroby

Przyczyno rozwoju choroby Gravesa-Basedowa nie są znane, choć zdaniem części endokrynologów powodem mogą być predyspozycje genetyczne oraz skłonność do występowania innych schorzeń autoimmunologicznych, takich jak: cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty. Niestety nadal nie wiadomo, które geny mogą odpowiadać za rozwój ChGB.

Jednym z czynników ryzyka wskazywanym przez specjalistów jest palenie papierosów. Badania dowodzą, że nałogowi palacze są kilkukrotnie bardziej narażeni na ryzyko wystąpienia objawów nadczynności tarczycy. Również przewlekły, silny stres może być czynnikiem wyzwalającym chorobę.

Typowe objawy choroby Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa-Basedowa prowadzi do nadczynności tarczycy i daje takie same objawy. Im bardziej są one odczuwalne i zauważalne, tym choroba jest bardziej zaawansowana. Nadmierne wydzielanie i uwalnianie hormonów tarczycowych prowadzi do rozwoju hipermetabolizmu, co niesie ze sobą zgubne skutki dla organizmu, zwłaszcza układu sercowo-naczyniowego i nerwowego.

Osoby chorujące na ChGB często uskarżają się na ciągłe uczucie gorąca i nadpotliwość, drżenie rąk i osłabienie siły mięśniowej. Towarzyszy temu nerwowość i rozdrażnienie, kłopoty z koncentracją, a także zaburzenia snu. Na skutek przyspieszenia przemiany materii osoba chora na ChGB może szybko tracić na wadzę, nawet przy diecie o wysokiej podaży kalorii. 

U 80% pacjentów z chorobą Gavesa-Basedowa dochodzi do widocznego powiększenia tarczycy i powstania wola. Jest ono miękkie, powiększone równomiernie i pozbawione guzków. Zwiększa obwód szyi jednak nie powoduje dyskomfortu i ucisku, choć może być przyczyną duszności i uciążliwej chrypki.

Ponadto, przy ChGB wystąpić mogą:

• zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
• przyspieszona akcja serca i uczucie kołatania,
• nawracające biegunki,
• przesuszenie skóry, osłabienie włosów i paznokci,
• spadek popędu seksualnego.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów nadczynności tarczycy jest orbitopatia tarczycowa, potocznie nazywana wytrzeszczem gałek ocznych. Na skutek podwyższonego metabolizmu tkanki oczodołów zwiększają swoją objętość i uciskają na gałki oczne, które pod wpływem naporu przesuwają się. Niezwykle rzadko występuje pogrubienie palców dłoni (akropachia tarczycowa) i obrzęki goleniowe.

Diagnostyka choroby Gravesa-Basedowa

Jeżeli występujące objawy budzą nasze podejrzenia, należy udać się na wizytę do lekarza rodzinnego, który wykona wstępną diagnostykę i skieruje na potrzebne badania. Konieczne jest oznaczenie poziomu TSH, którego poziom przy nadczynności tarczycy jest obniżony. Ponadto, sprawdzić należy poziom wolnych hormonów tarczycy (T3 i T4) oraz miano przeciwciał anty-TSHR. Jeżeli wyniki wymagały będą dalszej diagnostyki, lekarz skieruje nas do endokrynologa, który zinterpretuje wyniki, a także wykona USG tarczycy. Badanie to pozwala sprawdzić stan tarczycy, która przy chorobie Gravesa-Basedowa ma widoczne guzki i jest widocznie powiększona, a jej miąższ jest hipoechogeniczny. Wizytę u wybranego specjalisty możemy zarezerwować on-line przez serwis LekarzeBezKolejki.pl.

Jak wygląda leczenie choroby Gravesa-Basedowa?

Nadrzędnym celem leczenia choroby Gravesa-Basedowe jest osiągnięcie stanu eutyreozy – wyrównania poziomu hormonów tarczycowych tak, by odpowiadały prawidłowej pracy gruczołu tarczowego. Farmakoterapia opiera się na podawaniu leków tyreostatycznych (przeciwtarczycowych), które hamują pracę tarczycy. Leki te stosuje się pod ścisła kontrolą endokrynologa, który modyfikuje dawkę leku w zależności od wyników badań krwi.

Może się zdarzyć, że farmakoterapia nie jest skuteczna i objawy choroby zaostrzają się, wówczas konieczne może być leczenie radioizotopowe. Ta forma terapii polega na podawaniu pacjentowi jodu radioaktywnego I-131. Jod emituje promieniowanie, które prowadzi do stopniowego niszczenia komórek tarczycy i zmniejszania wielkości gruczołu. Dzięki temu tarczyca wydziela coraz mniej hormonów tarczycowych. U wielu pacjentów po terapii jodem promieniotwórczym nadczynność tarczycy wkrótce przechodzi w niedoczynność tego gruczołu.

Ciężka orbitopatia lub inne symptomy wywołane powiększeniem tarczycy są wskazaniem doleczenia operacyjnego. Wykonuje się subtotalną (częściową) lub całkowitą strumektromię (usunięcie tarczycy). Konsekwencją zabiegu jest przejście w niedoczynność tarczycy i konieczność przyjmowania syntetycznych hormonów tarczycy.

Czy choroba Gravesa-Basedowa wyklucza ciążę?

Endokrynolodzy zalecają, by z decyzją o ciąży poczekać do momentu osiągnięcia eutyreozy, ponieważ choroba Gravesa-Basedowa może utrudniać zajście w ciążę. Niemniej wiele kobiet zaszło w ciążę mimo nieunormowanej gospodarki hormonalnej.
Pacjentki z ChGB powinny być pod stałą kontrolą endokrynologa, który dobierze formę leczenia do ich stanu oraz aktualnych wyników badań. Nieleczona nadczynność tarczycy grozi przedwczesnym porodem lub poronieniem, a także niezwykle niebezpiecznym przełomem tarczycowym.

WAŻNE!

Leczenia radioaktywnym jodem nie przeprowadza się u kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.