Na czym polega tężyczka?

Tężyczka polega na zaburzeniach przewodnictwa nerwowo-mięśniowego spowodowanych przez obniżony poziom wapnia (inaczej hipokalcemię), a także magnezu i potasu we krwi. Prowadzi to do występowania niekontrolowanych skurczów mięśni oraz tzw. parestezji, charakteryzujących się poczuciem mrowienia i odrętwienia. Tężyczkę wywołuje wiele czynników związanych z nieodpowiednią dietą, stosowanymi lekami oraz innymi procesami chorobowymi toczącymi się w organizmie. Z tego względu podstawą jest ustalenie właściwej przyczyny objawów celem precyzyjnego dobrania schematu leczenia.

Przyczyny tężyczki

Częstą przyczyną występowania tężyczki jest niedoczynność przytarczyc. Produkują one parathormon (PTH), odpowiedzialny za wyrównywanie obniżonego poziomu wapnia we krwi m.in. poprzez jego uwalnianie z kości czy zwiększenie przyswajalności z pożywienia. Zaburzenia funkcji przytarczyc, a tym samym zmniejszenie ilości wydzielanego parathormonu skutkuje hipokalcemią.

Innym powodem tężyczki jest brak zbilansowanej diety i niewystarczająca podaż wapnia w przyjmowanych posiłkach. Zdarza się jednak, że problemem nie jest jadłospis, a zdolność do przyswajania tego pierwiastka. Mówimy wtedy o zespole upośledzonego wchłaniania wapnia. Sprzyja mu również niedobór witaminy D, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. 

Kolejną przyczyną jest nadmierne wiązanie wapnia w kościach lub tkankach i niewystarczające uwalnianie go do krwi. Dzieje się tak np. w przebiegu ostrego zapalenia trzustki lub hiperfosfatemii, czyli podwyższonego poziomu fosforanów. 

Pacjenci cierpiący na nadciśnienie tętnicze oraz obrzęki zmuszeni są do stosowania preparatów z grupy diuretyków, czyli leków o działaniu moczopędnym. Zdarza się, że w wyniku długotrwałej terapii dochodzi do zaburzeń elektrolitowych, w wyniku utraty z moczem m.in. wapnia.

Rodzaje i objawy tężyczki

Obecnie wyróżnia się dwa rodzaje tężyczki: jawną i utajoną. Ze względu na nietypowy przebieg tężyczki utajonej, jest ona trudniejsza do zdiagnozowania. 

Tężyczka jawna 

Tężyczka jawna charakteryzuje się występowaniem drętwienia, a następnie symetrycznych skurczów mięśni kończyn, twarzy oraz klatki piersiowej. Swoistym objawem jest tzw. ręka położnika, czyli zgięcie stawów czwartego i piątego palca, któremu towarzyszy wyprost pozostałych. Narastająca siła skurczów wywołuje dolegliwości bólowe i może utrudniać codzienne funkcjonowanie. 

Tężyczka utajona 

Tężyczka utajona jest trudniejsza do rozpoznania ze względu na brak swoistych objawów. Zdarza się, że u pacjentów stwierdza się prawidłowy poziom wapnia, przy obniżonym poziomie magnezu i potasu. Symptomy pojawiają się najczęściej wskutek zadziałania bodźca wywołującego, np. hiperwentylacji i zasadowicy oddechowej. 

Zagrożenie życia w przebiegu tężyczki 

Istnieje szereg objawów tężyczki, które stanowią bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia. Należy do nich m.in. skurcz mięśni krtani, upośledzający zdolność swobodnego oddychania. 

Rozpoznanie tężyczki

Niepokojące objawy wskazujące na tężyczkę skonsultować należy z lekarzem POZ, który może skierować pacjenta do odpowiedniego specjalisty, np. lekarza endokrynologa. Wizytę  umówić możesz bez wychodzenia z domu, za pośrednictwem portalu LekarzeBezKolejki.pl. Podstawowym badaniem pozwalającym stwierdzić obecność hipokalcemii jest oznaczenie stężenie wapnia zjonizowanego w surowicy krwi. Jego obniżony poziom wskazuje na konieczność dalszej diagnostyki, m.in. skontrolowania funkcji przytarczyc oraz dobowego wydalania wapnia z moczem. Weryfikuje się także poziom pozostałych elektrolitów oraz stężenie witaminy D. Lekarz może zlecić wykonanie tzw. próby tężyczkowej, celem stwierdzenia ewentualnej nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej. 

Leczenie tężyczki

Leczenie tężyczki zależne jest od przyczyny wystąpienia tego objawu. Podstawą jest suplementacja wapnia oraz zadbanie o jego odpowiednią podaż w diecie. Wskazane jest także przyjmowanie preparatów magnezu oraz witaminy D. Warto pamiętać o unikaniu fosforanów w żywności wysokoprzetworzonej, gdyż wiążąc jony wapnia przyczyniają się do pogłębienia jego niedoboru.